AN INTERSEMIOTIC TRANSLATION CASE: STRATEGIES AND FUNCTIONALITY IN THE CONTEXT OF TRANSLATION STUDIES FOR POETRY AND SONG TRANSLATION

Yıl 2025, Sayı: Çeviribilim Özel Sayısı II, 847 - 866, 25.03.2025

Hande Kolat

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1602192

Öz

This study discusses the impact of the functional purpose of target texts on the translation process within the framework of Vermeer’s Skopos Theory. It examines how the ‘skopos’ change leads to different strategies, outcomes, and products in target-oriented translation through three examples, two of which are poem translations and one of which is song translation. In this context, the source text’s poem translations are evaluated based on Lefevere’s poetry translation strategies. As a descriptive study, the example of song translation is examined within the framework of Peter Low's pentathlon approach, discussing the losses and transformations that occur in the translation process. In this study, E.E. Cummings' poem "somewhere i have never travelled gladly beyond" is analyzed both as a literary and as an example of intersemiotic translation. The poem has been translated into Turkish by Cevat Çapan and Faruk Uysal and later transformed into song lyrics by Barış Pirhasan under the title "Yağmurun Elleri". While Uysal and Çapan's translations are presented in the form of a poem under the title "Hiç Gitmediğim Bir Yerde", Pirhasan names the song based on a phrase found in the last line of the source text. Vermeer’s Skopos Theory emphasizes the translator’s adoption of different approaches in line with the target text's purpose, while this study highlights the functional differences between poetry and song translation dynamics.
Keywords: Translation Studies, Song Translation, Poem Translation, Intersemiotic Translation, E.E. Cummings

Anahtar Kelimeler

Translation Studies, Song Translation, Intersemiotics Translaton, E.E. Cummings

Göstergeler Arası Yolculuk: Şiir ve Şarkı Çevirilerinde Stratejiler ve İşlevsellik

Öz

Bu çalışma, Vermeer’in ‘Skopos Teorisi’ çerçevesinde, erek metinlerin işlevsel amacının çeviri sürecine olan etkisini tartışmaktadır. ‘Skopos’ değişiminin, erek odaklı çeviride nasıl farklı stratejiler, sonuçlar ve ürünler ortaya çıkardığı iki farklı şiir çevirisi ve bir şarkı çevirisi olmak üzere üç örnek üzerinden ele alınmıştır. Bu bağlamda, önce kaynak metnin şiir çevirileri, Lefevere’nin şiir çevirisi stratejileri temel alınarak değerlendirilmiştir. Bu betimleyici çalışmada şarkı çevirisi örneği ise Peter Low’un pentatlon yaklaşımı çerçevesinde ele alınarak, çeviri sürecinde meydana gelen kayıplar ve yapılan terciler tartışılmıştır. Çalışmada E.E. Cummings’in “somewhere ı have never travelled gladly beyond” adlı şiiri hem edebi hem de göstergeler arası çeviri örneği olarak incelenmiştir. Şiirin iki farklı şiir çevirisi sırasıyla Cevat Çapan ve Faruk Uysal tarafından yapılmış; ayrıca Barış Pirhasan tarafından şarkı sözü olarak “Yağmurun Elleri” adıyla erek dizgeye kazandırılmıştır. Uysal ve Çapan çevirileri ‘Hiç Gitmediğim Bir Yerde” başlığıyla şiir formunda sunulurken, Pirhasan ise şarkıyı kaynak metnin son satırında yer alan bir tamlamayla adlandırmıştır. Vermer’in Skopos Teorisi, çevirmenin erek metin amacına uygun olarak farklı yaklaşımlar benimsemesinin altını çizerken, bu çalışmada şiir ve şarkı çevirisinin dinamikleri arasında işlevsel farklılıklar ortaya konmaktadır.
Anahtar Sözcükler: Çeviribilim, Şarkı Çevirisi, Şiir Çevirisi, Göstergeler Arası Çeviri, E.E. Cummings

Anahtar Kelimeler

Çeviribilim, Şarkı Çevirisi, Göstergeler Arası Çeviri, E.E. Cummings

Kaynakça

• KAYNAKÇA Baydan, Birkan Esra (2016). Edebiyat Çevirisinde Sahneler ve Aktörler. İstanbul: Diye Yayınları.
• Baym, Nina vd. (1995). The Norton Anthology: American Literature. New York, London: W.W. Norton&Company.
• Boase-Beier, J. Ve M. Holman. (ed.) (1999) The Practices of Literary Translation: Constraints and Creativity, Manchester: St. Jerome.
• Boase-Beier (2013). “Poetry Translation”. The Routledge Handbook of Translation Studies. New York: Routledge (s.475-487)
• Cummings, E. E. (2003). somewhere I have never travelled gladly beyond. in Baym, Nina vd.(Ed.), The Norton Anthology of American Literature (1994)W.W. Norton. 1999-2005).
• Çapan, Cevat (2018). Çinden Peru’ya Dünya Şiiri. İstanbul: Sözcükler.
• Friedman, N. (1967). E. E. Cummings, the Art of His Poetry. Amerika Birleşik Devletleri: Johns Hopkins Press.
• Gorlee, Dinda L. (1994). Semiotics, and the problem of translation: With special reference to the semiotics of Charles S. Peirce, Amsterdam-Atlanta, GA: Rodopi (161-168).
• İnce, Ülker ve Dilek Dizdar. (2021). Çeviri Atölyesi: Çeviride Tuzaklar. İstanbul: Can Sanat Yayınları.
• Jakobson, Roman (1959). “On Linguistic Aspects of Translation”. R. Brower (Ed.) On Translation içinde (ss. 232-239). Cambridge, MA ve London: Harvard University Press.
• Jakobson, Roman. (2004) “Çevirinin Dilbilimsel Özellikleri Üstüne” Çeviri Seçkisi 2-Çeviri(bilim) nedir? Başkasının Bakışı, der. Mehmet Rıfat, İstanbul, Dünya Yayıncılık. 89-97.
• Lefevere, Andre (1975). Translating Poetry: Seven Strategies and a Blueprint. Amsterdam: Van Gorcum.
• Low, P. (2017). Translating song: lyrics and texts. Routledge.
• Low, P. (2005). “The pentathlon approach to singing songs.” Gorlée, D. (Ed.), Song and significance: virtues and vices of vocal translation (s. 185-212). Rodopi.
• Norman, Charles (1967). E. E. Cummings, a Biography. USA: E.P. Dutton & Co., Inc.
• Pesen, A. (2024). Şarkı çevirisi ve ChatGPT. Abant Journal of Translation and Interpreting Studies, 2(1), 1-16.
• Uysal, Faruk (2017). Seçilmiş 100 Şiir. Ankara. Hece Yayınları.
• Vermeer, H. J. (1984). Skopos and Commission in Translational Action. In L. Venuti (Ed.), The Translation Studies Reader (pp. 221-232). London & New York: Routledge.
• Vermeer, H. J. (1989). Skopos and Commission in Translational Action. In A. Chesterman (Ed.), Readings in Translation Theory. Helsinki: Finn Lectura
• ELEKTRONİK KAYNAKLAR Friedman, Norman (1992). "Not "e. e. cummings"". Spring. 1: 114–121. (son erişim: 12 Aralık 2024)
• Gülboy, Ela (2017). “Diller Arası Sınırları Atlama Çabası.” Ocak, 2017. https://www.dusunuyorumdergisi.com/diller-arasi-sinirlari-atlama-cabasi-siirde-ceviri/ (son erişim: 12 Aralık 2024)
• https://yeniturku.org/yagmurun-elleri (son erişim: 14 Aralık 2024)
• https://open.spotify.com/search/ya%C4%9Fmurun%20elleri (son erişim: 14 Aralık 2024)