BABALARIN ÇOCUKLARINA YÖNELİK ALGISI: İLK BABALIK DENEYİMLERİ

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 59, 357 - 387, 23.06.2023

Ahmet Erol , Merve Canbeldek , Nesrin Işıkoğlu

https://doi.org/10.21560/spcd.vi.1218406

Öz

Bu araştırmanın amacı, ilk kez baba olan erkeklerin babalık rolü kavramına yönelik algılarının incelenmesidir. Çalışma nitel araştırma desenlerinden olgu bilim kapsamında yürütülmüştür. Çalışmaya ilk kez babalık deneyimi yaşayan Türkiye’nin güneybatısında bulunan bir üniversitede öğretim elemanı çalışan beş baba katılmıştır. Veriler üçlü görüşme metodu dikkate alınarak yarı yapılandırılmış görüşme protokolü aracılığıyla elde edilmiştir. Gerçekleştirilen birinci görüşmede katılımcıların yaşamlarına odaklanılmış, onları daha iyi tanımak ve deneyimlerini belirlemek amacıyla hazırlanan çeşitli sorular sorulmuştur. İkinci görüşmede katılımcıların deneyimlerinin detayları, ayrıntıları hakkında sorular hazırlanmış ve görüşme gerçekleştirilmiştir. Üçüncü görüşmede ise katılımcıların deneyimlerinden ne anlatmak istedikleri ve onların deneyimleri hakkında düşünmeleri istenmiş ve bu doğrultuda görüşme sonlandırılmıştır. Veriler içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Bulgulara göre katılımcıların baba olma nedenleri hayatın anlamı, hayal kurma, yenilik ve üretim ve evliliğin devamı ile yakından ilgilidir. Katılımcılar baba olacaklarını anladıklarında ve baba olduklarında sorumluluk, mutluluk, heyecan, kaygı, aidiyet ve şaşkınlık hissetmişlerdir. Ayrıca, içinde bulundukları kültür babalık anlayışları üzerinde etkili olmuştur. Erkekler babalık deneyimlerini çocuğun bakımına katılma, ev işlerine yardımcı olma ve çocukla oyun oynama şeklinde açıklamışlardır. Bu sonuçlar ilk kez baba olan erkeklerin deneyimlerini ve çocuklarına yönelik algılarını anlamamıza katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

İlk babalık deneyimi, babalık algısı, babalar, çocuklar.

FATHERS' PERCEPTIONS OF THEIR CHILDREN: FIRST EXPERIENCES OF FATHERHOOD

Öz

The aim of this study is to examine the perceptions of first-time fathers toward the concept of fatherhood. The study was carried out within the scope of phenomenology, one of the qualitative research designs. The participants, who worked as lecturers at a university located in the southwest of Türkiye, had only one child and experienced fatherhood for the first time. The data were obtained through a semi-structured interview protocol, considering the triple interview method. In the first interview, the participants' lives were focused on, and various questions were asked to get to know them better and determine their experiences. In the second interview, questions about the details of the participant's experiences were prepared, and the interview was held. In the third interview, the participants were asked to think about what they wanted to tell from their experiences, and the interview ended accordingly. The data were analyzed using the content analysis method. According to the findings, the reasons for becoming a father are closely related to the meaning of life, daydreaming, innovation, production, and the continuation of marriage. Participants felt a responsibility, happiness, excitement, anxiety, belonging, and surprise when they realized they were going to be fathers and became fathers. In addition, the culture they live in has had an impact on their understanding of paternity. Men explained their fatherhood experiences as participating in the care of the child, helping with housework, and playing games with the child. These results contribute to our understanding of first-time fathers' experiences and their perceptions of their children.

Anahtar Kelimeler

İlk babalık deneyimi, babalık algısı, babalar, çocuklar.

Kaynakça

• Aksoy, A. B. ve Tatlı, S. (2019). Okul öncesi dönem çocuğu olan babaların çocuklarıyla olan ilişkileri ile babalık rolü algıları arasındaki ilişkinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1), 1-22.
• Albukrek, İ. (2002). Anne, baba ve çocuk tarafından algılanan babanın çocuğuna karşı tutumu ile çocuğun benlik kavramı arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi: İstanbul.
• Altun, Y. (2023). Anne çocuk ilişkisi: Erken dönem yeme reddinin yordayıcıları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü: İstanbul.
• Amato, P. R., and Rivera, F. (1999). Paternal involvement and children’s behavior problems. Journal of Marriage and the Family, 61, 375-384.
• Benzıes, K. M., and Evans, J. M., (2015). Through the eyes of a new dad: experiences of fırst-tıme fathers of late-preterm ınfants. Infant mental health journal, 36(1), 78–87.
• Bronfenbrenner, U., and Morris, P. A. (2006). The bioecological model of human development. In W. Damon, and R. M. Lerner (Eds.), Handbook of Child Psychology (1) (6. Basım, ss 793–828). Hoboken, NJ: John Wiley and Sons.
• Burger, J.M. (2006). Kişilik (Çev. Ed. Erguvan Sarıoğlu, İ.E.). İstanbul: Kaknüs yayınları.
• Cinel, N. Ö. ve Şahin, F. T. (2021). Babaların kendilerinin ve babalarının babalık rollerine bakış açılarının incelenmesi. Uluslararası Beşerî Bilimler ve Eğitim Dergisi, 7(15), 107-129.
• Creswell, J. W. (2013). Araştırma deseni nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. (Çev. Ed. Demir, S. B.). Eğiten kitap: Ankara.
• Cüceloğlu, D. (2007). Niçin Çocuk Sahibi Olmak İstiyoruz? Ulaşılan adres: http://www.dogancuceloglu.net/yazilar/288/nicin-cocuk-sahibi-olmak-istiyoruz/
• Çağdaş, A. (2002). Anne – baba – çocuk iletişimi. Ankara: Nobel yayın akademi.
• Çağdaş, A., Arslan, E., Erbay, F. ve Orçan, M. (2010). Etkili annelik eğitim programının annelerin benlik saygısına ve anne çocuk ilişkisine etkisinin incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 8(20), 7-21.
• Çıldır, G., Karakoç, A. ve Karaca, S., (2014). Babaların bebek bakımına katılımının değerlendirilmesi. Uluslararası hakemli akademik spor sağlık ve tıp bilimleri dergisi, 10(4), 1-16.
• Degol, J. L., and Bachman, H. J. (2015). Preschool teachers’ classroom behavioral socialization practices and low-income children's self-regulation skills. Early childhood research quarterly, 31, 89-100.
• Deleş, B. ve Kaytez, N. (2020). Okul öncesi dönemde çocuğu olan babaların babalık rolü algısı ile baba katılım durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ekev Akademi Dergisi, (84), 101-116.
• Dodson, F. (2000). Baba gibi yar olamaz. (4. basım). (S. Selvi, Cev.) İstanbul: Özgür yayın dağıtım. Erikson, E. H. (1963). Childhood and society. New York: Norton.
• Eskandari, N., Simbar, M., Vedadhir, A.A., and Baghestani, A.R. (2017). Paternal adaptation in first-time fathers: a phenomenological study. Journal of Reproductive and Infant Psychology, 35(1), 53–64.
• Evans, C. (1997). Turkish fathers attitudes to and involvement their fathering role (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Boğaziçi üniversitesi: İstanbul.
• Fleming, J. S. (2004). Erikson’s psychosocial developmental stages. Childhood Development, 1(1), 9-24.
• Gander, H. W., and Gandiner, M. J. (2001). Çocuk ve ergen gelişimi. (4. Baskı) (A. Dönmez, N. Çelen, B. Onur, Çev.). Ankara: İmge kitabevi.
• Goldman, M. J. (2003). Babalık coşkusu. (M. Ersin, Cev.) İstanbul: Hayat yayıncılık.
• Gözübüyük, A. ve Özbey, S. (2020). Okul öncesi dönem çocuklarının motivasyon düzeyleri ile baba-çocuk ilişkisi arasındaki ilişkinin incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 23-37.
• Gülay-Ogelman, H., ve Erol, A. (2014). Examination of the predicting effect of the resiliency levels of parents on the resiliency levels of preschool children. 5th World Conference on Learning, Teaching and Educational Leadership. Prague-Czech Republic (29-30 October 2014).
• Güler, T. (Ed.) (2012). Anne baba eğitimi. Ankara: Pegem akademi yayıncılık.
• Gültekin Akduman, G. ve Türkoğlu, D., (2013). Okul öncesi dönem çocuğu olan babaların babalık rollerini algılamaları ile çocuklarının davranış problemleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Hakemli Aile Çocuk ve Eğitim Dergisi (ACED), 1(1), 1-17.
• Güngörmüş-Özkardeş, O. (2015). Baba olmak. (3. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Hamachek, D. H. (1988). Evaluating self-concept and ego development within Erikson's psychosocial framework: A formulation. Journal of Counseling and Development, 66, 354-360.
• Kağıtçıbaşı, C. (1996). Family and human development across cultures: A view from the other side. Lawrence Erlbaum Associates, Inc., Publishers, 10 Industrial Avenue, Mahwah, NJ 07430-2262.
• Kakaliçoğlu, C. (2019). Modern dönemde değişen Toplumsal Roller bağlamında babalık ve babalık Deneyimleri: İstanbul örneği. Doctoral dissertation, Marmara Universitesi Turkey.
• Karaköse, Ş., ve Karaköse, R. (2013). Çocuk eğitiminde babanın etkisi. İstanbul: Yediveren yayınları.
• Keizer R. Dykstra P.A., and Poortman A.R. (2010). The transition to parenthood and well-being: The impact of partner status and work hour transitions. J. Fam Psychol. 24, 429–438. 10.1037/a0020414
• Kocatepe, B. ve Bilgi, S. (2018). Toplumsal bir inşa olarak babalık: Annelerin yaşam öykülerinde baba imgesi. Fe Dergi, 10(2), 42-59.
• Kowlessar, O., Fox, J. R., and Wittkowski, A. (2015). First-time fathers’ experiences of parenting during the first year. Journal of Reproductive and Infant Psychology, 33(1), 4-14.
• Kuruçırak, Ş. ve Kulakaç, Ö., (2014). The experiences and involvements of fathers during 4-12 months of their children’s lives: a mixed method study. Turk J Public Health, 12(2), 112-126.
• Kuruçırak, Ş., (2010). 4-12 aylık bebeği olan babaların, babalık rolü algısı ile bebek bakımına katılımı arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz üniversitesi: Antalya.
• Kuzucu, Y. (2011). Değişen babalık rolü ve çocuk gelişimine etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(35), 79-91.
• Küğcümen, G., Güney, G. Z. D., Özcanan, Ç. ve Erdoğan, N. (2021). Babaların paternal adaptasyon düzeyi ve ilişkili faktörlerin belirlenmesi. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi, 3(2), 61-66.
• Lamb, M. E. (2010). The role of the father in child development. New York: Wiley and Sons.
• Lawhon, G. (1997). Providing developmentally supportive care in the newborn intensive care unit: an evolving challenge. Journal of Perinatal and Neonatal Nursing, 10(4), 296-311.
• Lawrence, E., Rothman, A. D., Cobb, R. J., Rothman, M. T., and Bradbury, T. N. (2008). Marital satisfaction across the transition to parenthood. Journal of Family Psychology, 22(1), 41–50. https://doi.org/10.1037/0893-3200.22.1.41
• Lieberman, M., Doyle, A. B., and Markiewicz, D. (1999). Developmental patterns in security of attachment to mother and father in late childhood and early adolescence: Associations with peer relations. Child Development, 70, 202-213.
• Maree, J. G. (2021). The psychosocial development theory of Erik Erikson: critical overview. Early Child Development and Care, 191(7-8), 1107-1121.
• Maridaki Kassotaki, K., (2000). Understanding Fatherhood in Greece: Father’s Involvement in Child Care. Psicologia: Teoria e Pesquisa, 16(3), 213-219.
• Marissa, A., and Ishaaq, F., (2012). The correlation of perception on the role of father with academic achievement in senior high school student. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 69, 1369 – 1373.
• Merriam, S. B. (2014). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. Ed. Turan, S.). Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Nar, E. (2009). Baba beni sevmekten niye korkuyorsun? İstanbul: Babıali kültür yayıncılığı.
• Onyeze-Joe, C., O’Neill, S., and Godin, I. (2022). Redefining Fatherhood in a Migratory Context: A Narrative Inquiry into the Experiences of African First-time Fathers in Belgium. American Journal of Men’s Health,16(5). doi:10.1177/15579883221110355
• Özcebe, H., Küçük Biçer, B., Çetin, E., Yılmaz, F. ve Zakirov, F., (2011). 0-10 yaş aralığında çocuğu olan babaların çocuk sağlığı ve bakımındaki rolleri. Çocuk sağlığı ve hastalıkları dergisi, 54, 70-78.
• Özdal, F. ve Aral, N., (2006). Baba yoksunu olan ve anne-babası ile yaşayan çocukların kaygı düzeylerinin incelenmesi. Gazi üniversitesi Kırşehir eğitim fakültesi dergisi, 6(2), 255-267.
• Özkardeş, O. G. ve Arkonaç, D., (1998). İki farklı eğitim düzeyinde baba olma algısı. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10, 253-263.
• Özyürek, A. ve Tezel Şahin, F., (2012). Anne – baba olmak ve anne – babaların çocuk yetiştirme duyguları. T. Güler, (Ed.). Anne baba eğitimi. (35-52). Ankara: Pegem akademi yayıncılık.
• Paquette, D., de Medeiros, J. M., Bigras, M., Bacro, F., Couture, S., Lemelin, J. P., ... and Dubois-Comtois, K. (2023). Father-Child and Mother–Child Relationships as Predictors of Injury-Risk Behaviors in Toddlers. Adversity and Resilience Science, 4(1), 47-56.
• Patton, M.Q. (2015). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (Çev. Ed. Bütün, M. ve Demir, S. B.). Pegem akademi yayıncılık: Ankara.
• Poyraz, M. (2007). Babaların babalık rolünü algılamalarıyla kendi ebeveynlerinin tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi üniversitesi: Ankara.
• Reinicke, K. (2020). First-time fathers’ attitudes towards, and experiences with, parenting courses in Denmark. American Journal of Men's Health, 14(5), 1557988320957546.
• Russell, G., and Radojevic, M. (1992). The changing roles of fathers? Current understandings and future directions for research and practice. Infant Mental Health Journal, 13(4).
• Saygılı, S. ve Çankırılı, A. (2014). Baba olma sanatı- Çocuk eğitiminde babanın rolü. (3. Baskı). İstanbul: Zafer yayınları.
• Seçer, Z., Çeliköz, N. ve Yaşa, S. (2007). Bazı kişisel özelliklerine göre okulöncesi eğitim kurumlarına devam eden çocukların babalarının babalığa yönelik tutumları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 425-438.
• Seidman, I. (2006). Interviewing as qualitative research: A guide for researchers in education and the social sciences. New York, NY: Teachers College Press.
• Stover, C. S., Farren, A., Campbell, R., Day, M. J., and Sernyak, Z. (2023). Self‐reported reflective functioning and father–child interactions in a sample of fathers who have used intimate partner violence. Infant mental health journal, 44(2), 255-267.
• Şahin, H. ve Demiriz, S., (2014). Beş altı yaşında çocuğu olan babaların, babalık rolünü algılamaları ile aile katılım çalışmalarını gerçekleştirmeleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi,18(1), 173-294.
• Şimal, N. ve Gürsoy, E. (2020). Üniversite öğrencilerinin gelecekte çocuk sahibi olmaya ilişkin düşünceleri ve etkileyen faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 13(3), 148-159.
• TDK, (2023). Türk dil kurumu. Güncel Türkçe sözlük (http://www.tdk.gov.tr).
• Telli, A. A. (2014). 3-6 yaş grubu çocuğu olan babaların babalık rolü algısı ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk üniversitesi: Erzurum.
• Teufl, L., and Ahnert, L. (2022). Parent–child play and parent–child relationship: Are fathers special? Journal of Family Psychology, 36(3), 416–426. https://doi.org/10.1037/fam0000933.
• Thomas, D. (2005). ‘The best moment of my life: A literature review of fathers’ experience of childbirth. Australian Midwifery Journal of the Australian College of Midwives, 17(3), 20–26. DOI: 10.1080/08872579608400256.
• Tol, U. U., ve Taşkan, D. (2018). Erkeklik ve babalık halleri. İstanbul: AÇEV Yayınları.
• Yıldırım, H., ve Şimşek, A. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Yılmaz, V. (2004). Annelerin çocuk yetiştirme tutumlarına anneannelerin etkilerinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi üniversitesi: Ankara.
• Yuvacı, M. (2019). Baba katılımı ve okul öncesi dönem çocuklarının sosyal yetkinlik ve davranış problemleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Karabük: Karabük Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Zeybekoğlu, Ö. (2013). Günümüzde erkeklerin gözünden babalık ve aile. Mediterranean Journal of Humanities, 3(2), 297-328.