II. Meşrutiyet Dönemi beden eğitiminde çağdaş dönüşümler (1908-1918)

Yıl 2016, Cilt: 14 Sayı: 1, 15 - 29, 01.04.2016

Sabri Özçakır İbrahim Yıldıran

https://doi.org/10.1501/Sporm_0000000281

Cited By: 4

Öz

Bu çalışmada, II. Meşrutiyet döneminde beden eğitimi uygulamalarının öğretim kurumlarındaki yansımaları, kullanılan tesis ve malzemeler ile dönüştürme enstrümanı olarak görülen yayın faaliyetlerinde ortaya çıkan çağdaş dönüşümlerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma yaklaşımının bir türü olan doküman incelemesi yönteminin kullanıldığı bu çalışma, döneme ait ana kaynaklara dayandırılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre; beden eğitimi alanına pedagojik, Sosyal Darwinist, paramiliter ve biyo-politik bir anlam yüklenerek, beden eğitimi derslerinin dönemin koşullarına uygun olarak neredeyse tüm öğretim kurumlarının müfredatlarında yer aldığı, tesisleşme alanında ve ders aletlerinde İsveç jimnastiğine uygun dönüşümlerin yaşandığı bu dönemde, okullarda ve okul dışında yürütülen yaygınlaştırma çabaları yayınlanan süreli eserler ile telif ve tercüme kitaplarda hayat bulmuştur. Sonuç olarak, beden eğitimi alanında II. Meşrutiyet öncesinde sınırlı sayıda yürütülen çabalar, tüm güçlüklere rağmen II. Meşrutiyet döneminde yerini niceliksel ve niteliksel olarak çağdaş bir anlayışa bırakmış, böylece Cumhuriyet döneminde gerçekleştirilecek yeni reformların altyapısı da hazırlanmıştır

Anahtar Kelimeler

Beden eğitimi, çağdaşlaşma, jimnastik, meşrutiyet, Osmanlı Devleti

COMTEMPORARY TRANSFORMATIONS OF PHYSICAL EDUCATION IN II. CONSTITUTIONAL PERIOD (1908-1918)

Öz

This study aims to examine the reflections of physical education practices on educational institutions, sports facilities and equipment utilized, and the modern transformations seen in the publishing activities which were considered as an instrument for transformation. The study, adopting Document Analysis Method which is a kind of qualitative research approach, is based on the primary sources of the aforementioned period. According to the findings, physical education courses, to which pedagogical, paramilitary and bio-political meanings are attributed, had taken place in the curriculum of all schools. In the same period, sports facilities and gymnastics equipment were made suitable for Swedish gymnastics practices. Besides, periodicals and translated works were published in order to encourage physical training in and outside of schools. To conclude, contrary to pre - II. Constitutional Period in which very few studies had been conducted; many studies in contemporary approach in quantitative and qualitative manner had been conducted in the field of physical education despite the difficulties faced in II. Constitutional Period, thus establishing the substructure for the new reforms to be made in the Republican Period

Anahtar Kelimeler

Constitutional period, gymnastics, modernization, Ottoman Empire, physical education

Kaynakça

• Akın Y (2004):Gürbüz ve Yavuz Evlatlar: Erken Cumhuriyet’te Beden Terbiyesi ve Spor. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Akyüz Y (2010):Türk Eğitim Tarihi (M.Ö. 1000-M.S.2010). Gözden Geçirilmiş 18. Baskı, Ankara: Pegem Akademi.
• Ali Seyfi (1332):Bahriye’de terbiye-i bede- niye. Risale-i Mevkute-i Bahriye, 3(2), 81- 87.
• Altınay A, Bora, T (2008):Ordu, militarizm ve milliyetçilik. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik, Cilt: 4, (Editör: Ta- nıl Bora), 140-154, İstanbul.
• Ana Mektepleri Nizamnâmesi(1925):Maarif Vekâleti Mecmuası, (5), 88-90.
• Ateş SY (2012):Asker Evlatlar Yetiştirmek: II. Meşrutiyet Dönemi’nde Beden Terbiyesi, Askerî Talim ve Paramiliter Gençlik Örgüt- leri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aytekin H (1991):İttihad ve Terakki Döne- mi Eğitim Yönetimi, Ankara.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi [BOA], İ..DH..: 518-35255.
• BOA, A.MKT.MHM.: 285-42.
• BOA, MF.MKT.: 1196-38.
• BOA, MF.MKT: 1191-35.
• BOA, MF.MKT.: 818-44.
• BOA, MF.MKT: 819-34.
• BOA, MF.MKT: 245-36.
• BOA, MF.MKT.: 1163-61.
• Beşikçi M (2010):Son dönem Osmanlı Harp Tarihi ve “Topyekün Savaş” Kavra- mı.Toplumsal Tarih, 26(198), 62-69.
• Cora YT (2006):II. Meşrutiyet’te Beden Terbiyesi; Genç Kalemler’in “Milli Jimnas- tik” (1911) Adlı Risalesi Üzerine Notlar. Müteferrika, (29) (2006/1 Yaz), 177-192.
• Cora YT (2007):Constructing and Mobili- zing the “Nation” Through Sports: State, Physical Education and Nationalism Under the Young Turk Rule (1908-1918). Degree of Master of Arts, Hungary.
• Dârülmuallimîn ve Dârülmuallimat Ni- zamnâmesi (1331): Tedrisât Mecmuası, 5(30-5), 3-9, 7 Şubat 1331.
• Ergün M(1996):II. Meşrutiyet Devrinde Eğitim Hareketleri (1908-1914). Ankara: Ocak Yayınları.
• Erkek MS (2012):Osmanlı Devleti’nde ilk Türkçü eğitim dergisi: Yeni Fikir. History Studies, 4/1, 197-213.
• Faroqhi S (2001):Osmanlı tarihi nasıl ince- lenir?. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Foucault M (2007):Cinselliğin tarihi. (Çev. Hülya Uğur Tanrıöver), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kafadar O (1997)Türk Eğitim Düşüncesinde Batılılaşma. Ankara: Vadi Yayınları.
• Mehmed Esad (1312):Mirat-ı Mühen- dishâne-i Berri Hümâyun. İstanbul.
• Mehmed Esad (1315):Mirat-ı Mekteb-i Harbiye. İstanbul.
• Mustafa Hami (1283):Cimnastik Talimna- mesi. İstanbul.
• M. Cevdet (1332):Dârülmuallimînin 70. sene-i devriyesi münasebetiyle verilen kon- ferans.Tedrisât Mecmuası, 6(1-33), 175- 200.
• Selim Sırrı [Tarcan] (1327a): Yeni ve eski jimnastikhaneler,Terbiye ve Oyun, 1(12), 182-187.
• Selim Sırrı [Tarcan] (1327b):Yeni jimnas- tikhaneler.Terbiye ve Oyun, 1(13), 201-204.
• Selim Sırrı [Tarcan] (1329):İsveç Usulü Terbiye-i Bedeniye ve Mektep Oyunları. Dersaadet.
• Selim Sırrı [Tarcan] (1331):Terbiye-i Bede- niye: İsveç Usulü ve Mektep Oyunları. Der- saadet.
• Selim Sırrı [Tarcan] (1335): Terbiye-i Be- deniye Nazariyatı ve Usul-i Talim.İstanbul. Sırrı (1922a):Dârülmuallimîn ve terbiye-i bede- niye.Terbiye ve Oyun, 12(4), 54-57.
• Selim Sırrı [Tarcan] (1922b):Mekatib-i askerîyemizde terbiye-i bedeniye inkılabı. Terbiye ve Oyun, 12(2), 23-25.
• Selim Sırrı [Tarcan] (1922c):İdman alemin- de kırk sene 4.Terbiye ve Oyun, 12(4), 63- 64.
• Selim Sırrı [Tarcan] (1928):Terbiye-i Bede- niye Tarihi. İstanbul.
• Şişman A (1989):Galatasaray Mekteb-i Sultânîsi’nin Kuruluşu ve İlk Eğitim Yılla- rı(1868-1871). İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Tâlimatnâme, Mekâtib-i İbtidâîye-i Umûmîye Tâlimatnâmesi (1331), s. 4-29, İs- tanbul.
• Tarcan SS (1932):Beden Terbiyesi: Oyun, Jimnastik, Spor.İstanbul: Devlet Matbaası.
• Tarcan SS (1946):Canlı Tarihler: Hatırala- rım. İstanbul: Türkiye Yayınevi. 51. Tedrisât Mecmuası (15 Şubat 1329),Mekteplerde talim-i askerî. 4(23), 44- 45.
• Tedrisât-ı İbtidâîye Kanun-ı Muvakkatı (1913), Düstur II. Tertip Cilt V, 804–823, 5 Zilkade 1331-6 Ekim 1913.
• Tuncer H (2008):II. Meşrutiyet Dönemi fikir-yayın hayatı ve Türk Yurdu. Türk Yur- du, 28(251), 90-97.
• Unat FR (1964):Türk Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihi Bir Bakış, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Ünder H (2008):Türkiye’de Sosyal Darwi- nizm düşüncesi. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik. Cilt: 4. (Editör: Ta- nıl Bora). İstanbul: İletişim Yayınları, 427- 437.
• Yeni Fikir (15 Mart 1330):Mekteplerde askerlik. 3(20), 646-647.
• Yıldıran İ (2012):Gazi’ye giden yol: Türki- ye'de spor yükseköğretiminin kurumsal ve düşünsel öncelleri. II. Uluslararası Beden Eğitimi ve Sporda Sosyal Alanlar Kongre- si'nde sunuldu. Ankara.
• Yıldırım A,Şimşek H (2006):Sosyal Bilim- lerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 6. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.