RÖNESANS’TAN AYDINLANMA’YA BEDENİN EĞİTİMİ

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 3, 14 - 30, 30.09.2020

Melek Akkurt , Tolga Şinoforoğlu

https://doi.org/10.33689/spormetre.686955

Öz

Orta Çağ’da kilisenin esareti altında olan beden temrinleri, Rönesans ile yayılan fikir akımlarının beraberinde zincirlerini kırarak Avrupa’da yeniden gelişim göstermeye başlamıştır. Başlangıçta sadece üst sınıflarca askeri ve tıbbi fonksiyonları ile varlığını sürdüren beden faaliyetleri, dönem düşünürlerinin Antik Yunan’a öykünmesiyle askerî, dini ve toplumsal olmak üzere 3 kategoride varlığını ortaya koymuştur. Bu süreçte ticaretin gelişmesi burjuva sınıfını ortaya çıkarmış eğitim ise Antik Yunan Klasik Çağ’ında olduğu gibi zorunluluk olarak görülmeye başlanmıştır. Beden eğitiminin basit formlarda burjuva ve aristokratların eğitim müfredatlarına dahil edilmesi ise gelişimi hızlandırmıştır. Rönesans, Reform ve Hümanizm akımlarının üzerine Aydınlanma dönemine geçilmesi ile bedenin eğitimine yönelik izler kilisenin egemenliğinden sıyrılarak İngiltere’de Sanayi Devrimi sonucunda modern formlarını oluşturmuştur. Fransız Devrimi ile gelen köklü değişimler, beraberinde dönemin filozof, yazar ve aydınlarının ortaya attıkları fikirler nezaretinde şekillenerek Avrupa ülkelerinde önemli etkiler bırakmıştır. Tüm bu düşünceler, zihnin, bedenin yardımı olmaksızın bir şey başaramayacağı noktasında birleşerek, Almanya’da philantroplar vasıtasıyla sadece teorik olmaktan kurtulan derslerle geniş bir uygulama zemini bulmuştur. Böylece jimnastik faaliyetlerinin önemi anlaşılmış ve eğitim sistemi içerisine beden faaliyetleri dahil edilmiştir. Edinilen bilgi birikimi ise asıl etkisini sonraki yüzyıllarda Avrupa’da ortaya çıkan beden eğitimi akımlarında ve modern sporların doğuşunda göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Beden Eğitimi, Spor, Rönesans, Aydınlanma, Jimnastik

Kaynakça

• Afyon, Y. A., Tunç A. (1997). Beden eğitimi ve spor tarihi. Konya: Damla Ofset.
• Ağaoğulları M. (1986). Halk ya da ulus egemenliğinin kuramsal temelleri üzerine birkaç düşünce, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 41(1), 131-152.
• Aldemir C. (2016). California institute of technology neden bir Türk üniversitesi değildir? Kültürlerarası bir analiz, İşletme Fakültesi Dergisi, 17(2), 255-270.
• Alpman C. (1972). Eğitimin bütünlüğü içinde beden eğitimi ve çağlar boyu gelişimi. Ankara: GSGM Spor Eğitim Dairesi Başkanlığı.
• Aytaç K. (1992). Avrupa eğitim tarihi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Bandy S. J. (2000). Women and sport: From antiquity to the 19th century, Olympic Review, 31(Febr-March), 18-22.
• Barrow, H. M., Brown J. P. (1988). Man and movement: Principles of physical education, Philadelphia: Lea & Febiger.
• Berryman J. W. (2010). Exercise is medicine: A historical perspective. Current Sports Medicine Reports, 9(4), 195-201.
• Binbaşıoğlu C. (1982). Eğitim düşüncesi tarihi: Ankara: Binbaşıoğlu Yayınevi.
• Bove B. (2002). Joutes bourgeoises à Paris, entre rêve et réalité (XIIIe-XIVe s.), Le tournoi au Moyen Age. s. 135-163. Erişim adresi: https://halshs.archives-ouvertes.fr/halshs-00640425
• Brailsford D. (1982). Sporting days in eighteenth century England, Journal of Sport History, 9(3), 41-54.
• Bryant J., Holt A. M. (2006). A Historical overview of sports and media in the United States, Arthur A. Raney, Jennings Bryant, (Ed.) Handbook of sports and media, Ed, İngiltere: Lawrence Erlbaum Associates.
• Burckhardt, J. (2010). İtalya’da Rönesans kültürü. İstanbul: Okuyan Us Yayınları.
• Cevizci A. (2010a). Eğitim Sözlüğü. Ankara: Say Yayınları.
• Cevizci A. (2010b). Felsefe Tarihi. İstanbul: Say Yayınları.
• Cevizci A. (2017). Aydınlanma Felsefesi. İstanbul: Say Yayınları.
• Cihan M. (2006). John Locke ve eğitim. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 173-178.
• Collins T. (2013). Sport in capitalist socıety: A short history. London ve New York: Routledge.
• Çüçen A. K. (2006). Batı Aydınlanması’nın düşünsel kökenleri ve eleştirisi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İlke), [Atatürk’ün doğumunun 125. yılı ve Cumhuriyetimizin 83. yılı özel sayısı], 25-34.
• Çüçen A. K. (2010). Orta Çağ ve Rönesans’ta felsefe. Bursa: Ezgi Yayınları.
• Demiriz H. (2014). Şövalye eğitimi: Zamanının en prestijli ve en detaylı yüksek eğitimi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Dündar D. (2012). Orta Çağ Avrupası’nda şövalyelik (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Eren L. G. (2017). Mitlerin kendini yeniden üretimi: Aydınlanma felsefesinden aydınlanma projesine. Ticari Bilimler Dergisi, 1(1), 115-129.
• Erez E. (2017). Feodal sistemin sosyal hayat üzerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
• Gerber W. E. (1971). Innovators and institutions in physical education. Philadelphia: Lea & Febiger.
• Gökberk M. (1999). Felsefe tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Guttmann A. (1985). English sports spectators: The restoration to the early nineteenth century. Journal of Sport History, 12(2), 103-125.
• Gümüş T. (2010). Orta Çağ’dan erken modern döneme batı Avrupa’da eğitim tarihi: Yeni yaklaşımlar. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 25-40.
• Harmandar Demirel D., Yıldıran İ. (2013). The philosophy of physical education and sport from ancient times to the Enlightenment. European Journal of Educational Research, 2(4), 191-202.
• Hasanoğlu E. (2018). Spor tarihi ile ilgili basında yer alan ilkyazı üzerine yeni bir değerlendirme. Uluslarası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(56), 168-173.
• Huizinga J. (2005). Rönesans Sorunu, (B. Çotuksöken, çev.), N. Pirim (Ed.). Rönesans Serüveni. Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Iglin A. V. (2016). Olympism history. European Journal of Natural History, (6), 121-124.
• İnalcık H. (2013). Rönesans Avrupası: Türkiye’nin batı medeniyetiyle özdeşleşme süreci. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• İsbir (2018, Ekim). Aydınlanma döneminde eğitim. 3. Uluslararası Felsefe, Eğitim, Sanat ve Bilim Tarihi Sempozyumu, Giresun.
• İşler E. (1999). Voltaire ve Rousseau etrafında Aydınlanma Çağı Fransız Yazını’na bir bakış, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(5), 48-53.
• Jarvie, G., Maguire, J. (1994). Sport and leisure in social thought. London and Newyork: Routledge.
• Kaya Y. (1999). Rönesans ve felsefesi. İstanbul: Tiglat Ofset.
• Kaya Y. (2000). Aydınlanma Çağı ve felsefesi. İstanbul: Tiglat Ofset.
• Keleş H. (2013). Temel eğitim felsefesi akımları bağlamında John Locke‟un liberal eğitim anlayışı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Koca C., Bulgu N. (2005). Spor ve toplumsal cinsiyet: Genel bir bakış. Toplum ve Bilim, (103), 163-184.
• Koçak M., Çobanoğulları F. (2016). Alman eğitim sisteminde “Realschule” olarak adlandırılan okullar. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(14), 163-176.
• Köse H. (2016). Bourdieu düşüncesinde tahakküm-itaat ilişkisi ve sosyo-politik beden. Ankara Üniversitesi İlef Dergisi, 3(2), 173-199.
• Küçük S. (2013). Batının batılılaşması: Zihinsel dönüşümün eylemsel kökeni. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilgiler Dergisi, 11(2), 431-440.
• Lee H. M. (2013). The Role of Physicions (Galen, Mercuriale and Brookes) in the history of Greek sport of the Olympic revival, Donald Lateiner, Barbara K. Gold, Judith Perkins (Ed.) Roman Literature, Gender and Reception: Domina Illistris, New York: Routledge.
• Leonard, F. E. (1923). Guide to the history of physical education. Philadelphia ve New York: Lea & Febiger.
• McIntosh P. C. (2007). Hieronymus Mercurialis „De Arte Gymnastica‟: Classification and dogma in physical education in the sixteenth century. The International Journal of the History of sport, 1(1), 73-84. Doi: 10.1080/02649378408713539.
• McNeill W. H. (2002). Dünya Tarihi, (A. Şenel, çev.). Ankara: İmge Yayınları.
• Meriç Ü. (2005). Rönesans Avrupası’nda sosyal düşünce. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(11), 151-171.
• Ozoliņš J. (2013). The body and the place of physical activity in education: Some classical perspectives. Educational Philosophy and Theory, 45(9), 892-907. Doi: 10.1080/00131857.2013.785356.
• Park R. J. (1976). Concern for health and exercise as expressed in the writings of 18th century physicians and informed laymen (England, France, Switzerland). Research Quarterly. American Alliance for Health, Physical Education and Recreation, 47(4), 756-767.
• Pfister G. (2003). Cultural confrontations: German turnen, Swedish gymnastics and English sport–European diversity in physical activities from a historical perspective. Culture, Sport, Society: Culturus, Commerce, Media, Politics, 6(1), 61-91. Doi: 10.1080/14610980312331271489.
• Phillips M. G., Roper A. P. (2006). History of physical education. David Kırk, Doune Macdonald, Mary O’sullivan (Ed.), Handbook of physical education, London: Sage Publication.
• Renson R. (2009). Fair play: Its origins and meanings in sport and society. Kinesiology: International Journal of Fundamental and Applied Kinesiology, 41(1), 5-18.
• Rugbyschool, (2019). History. https://www.rugbyschool.co.uk/about/history/. Erişim Tarihi: 14.12.2019.
• Russ J. (2011). Avrupa düşüncesinin serüveni. Antik çağlardan günümüze Batı düşüncesi. (Ö. Doğan, çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Singer R. N. (1976). Physical education: Foundations. New York: Holt, Rinehart, Winston.
• Smith P. (2007). Rönesans ve Reform Çağı. (S. Çağlayan, çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Stewart B., Smith A. (2007). Australian sport in a postmodern age, The International of the History of Sport, 17 (2-3), 278-304.
• Şinoforoğlu, O. T. (2015). Selim Sırrı Tarcan ve İsveç jimnastiği: Beden eğitiminde İsveç modelinin II. Meşrutiyet dönemi Türk eğitim sistemine entegrasyonu (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Terzioğlu H. (2018). Emanetten mülke, kadın beden siyaset. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 789-792.
• Thomson I. (1966). Manuel Chrysoloras and the Early Italian Renaissance. Greek, Roman, Byzantine Studies, 7(1), 63-82.
• Torrebadella-Flix X. (2014). El Arte gimnástico-médico. Del humanismo al renacimiento de la educación física en España. Pecia Complutense, 11(21), 21-45.
• Trangbæk E. (1997). Gender in modern society: Femininity, gymnastics and sport. The International Journal of the History of Sport, 14(3), 136-156.
• Vigarello G. (2008). “Egzersiz Yapmak, Oyun Oynamak”, (S. Özen, çev.), Alain Corbin, Jean Jacquest Courtine, Georges Vigerello (Ed.), Bedenin tarihi 1, Rönesans’tan Aydınlanma’ya. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Westberg J. (2018). Adjusting Swedish gymnastics to the female nature: Discrepancies in the gendering of girls physical education in the mid-nineteenth century. Espacio, Tiempo y Education, 5(1), 261-279.
• Yazıcı A. G. (2014). Toplumsal dinamizm ve spor. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(1), 394-405.
• Yeliseyeva N. V. (2009). Yakın Çağlar Tarihi, (Ö. İnce çev.). İstanbul: Yordam Kitap.
• Yıldıran İ. (2005). Spor Yoluyla Erdemlilik Eğitiminin Tarihsel Görünümü. Spor Eğitiminin Felsefi Temelleri Sempozyumu’nda Yapılmış Konuşma, Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.
• Yıldıran İ. (2011). Fair play: Etimolojik, semantik ve tarihsel bir bakış. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 16(4), 3-18.
• Yıldıran, İ. (2014). Antikiteden Moderniteye Olimpiyat Oyunları: İdealler ve Gerçekler, Hece (Batı Medeniyeti Özel Sayısı), 18(210-212), 555-570.
• Zariç S. (2017). Tarihsel kökeninden ülkelere göre türlerine Aydınlanma felsefesi (çağı) ve Türkiye Cumhuriyeti. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(28), 33-54.
• Zeigler E. F. (1988). History of physical education and sport, U.S.A.: Stipes Publising Company.