SPORTİF ORTAM STRES ÖLÇEĞİ: MADDE SEÇİMİ, GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 3, 91 - 100, 30.09.2018

Arkun Tatar Serdar Tok Aylin Zekioğlu

Öz

Stresin olgu olarak sportif ortamdaki önemine karşın konuyla ilgili az sayıda ölçme aracı ve çalışma olduğu gözlenmektedir. Bu nedenle bu çalışmada sportif ortamda stresin düzeyinin değerlendirilmesine yönelik bir ölçme aracının geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu araştırma, madde seçme ve seçilen maddelerin incelenmesi olarak iki ayrı işlem ve üç ayrı çalışmadan oluşmuştur. İlgili konu doğrultusunda araştırmacılar tarafından 135 madde yazılarak madde havuzu oluşturulmuştur. Daha sonra 1. çalışmada 17 ile 40 yaşları arasında 282 kişi bu maddeleri cevaplamıştır. Bu çalışmada Madde Yanıt Kuramı, güvenirlik-madde analizi ve açıklayıcı faktör analizi tekrarlayan şekilde kullanılarak 65 madde seçilmiştir. 2. çalışmada 15 ile 57 yaşları arasında 479 kişi 65 maddeyi cevaplamışlardır. Aynı analizler tekrarlanarak yürütülen işlemde madde sayısı 22'ye indirilmiştir. Açıklayıcı faktör analizi sonucuna göre, “A Sportif Ortam Stres Ölçeği” adı verilen seçilmiş maddelerin tek faktörde toplandığı görülmüştür. Seçilen maddeler 0,95 iç tutarlılık katsayısı göstermiştir. Son olarak 3. çalışmaya son formu cevaplayan 18 ile 33 yaşları arasında 111 kişi katılmıştır. A Sportif Ortam Stres Ölçeği, 0,94 olarak yüksek iç tutarlılık göstermiştir. Bu çalışmada beş farklı ölçek ve sekiz farklı alt boyut toplam puanı, A Sportif Ortam Stres Ölçeği ile kriter bağıntılı geçerlik için kullanılmıştır. Sonuçlar 0,42 ile 0,58 arasında değişen bağıntılar ortaya koymuştur. Test-tekrar bağıntı katsayısı 0,57 elde edilmiştir. Geliştirilen ölçeğin temel test psikometrik özelliklerini büyük oranda karşıladığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Sportif Ortam Stres Ölçeği, Stres, Stres Düzeyi, Sportif Ortam

Kaynakça

• 1. Anshel MH (2001): Qualitative validation of a model for coping with acute stress in sport. J Sport Behav, 24, 223-246.
• 2. Anshel MH, Sutarso T (2007): Relationships between sources of acute stress and athletes’ coping style in competitive sport as a function of gender. Psychol Sport Exerc, 8, 1-24.
• 3. Anshel MH, Williams L, Williams SM (2000): Coping style following acute stress in competitive sport. J Soc Psychol, 140, 751-773.
• 4. Arnold R, Fletcher D (2012): A research synthesis and taxonomic classification of the organizational stressors encountered by sport performers. J Sport Exerc Psychol, 34, 397-429.
• 5. Atalay A, Yücel AS, Korkmaz M (2015): Gençlik hizmetleri ve spor il müdürlükleri çalışanlarının örgütsel stres düzeylerinin belirlenmesi. Spormetre, 13, 17-28.
• 6. Aydemir Ö, Güvenir T, Küey L ve ark. (1997): Hastane anksiyete ve depresyon ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirliği. Turk Psikiyatri Derg, 8, 280-287.
• 7. Baker FB, Kim SH (2017): The Basics of Item Response Theory Using R. Springer, Cham.
• 8. Baylor C, Hula W, Donovan NJ et al. (2011): An introduction to item response theory and Rasch models for speech-language pathologists. Am J Speech Lang Pathol, 20, 243-259.
• 9. Beck AT, Epstein N, Brown G et al. (1988): An inventory for measuring clinical anxiety: psychometric properties. J Consult Clin Psychol, 56, 893-897.
• 10. Booth J, Connelly L, Lawrence M et al. (2015): Evidence of perceived psychosocial stress as a risk factor for stroke in adults: a meta-analysis. BMC Neurol, 15, 1-12.
• 11. Breznitz S (1990): Theory-based stress measurement? Not yet. Psychol Inq, 1, 17-19.
• 12. Carver CS (1997): You want to measure coping but your protocol’too long: Consider the brief cope. Int J Behav Med, 4, 92-100.
• 13. Carver CS, Scheier MF, Weintraub JK (1989): Assessing coping strategies: a theoretically based approach. J Pers Soc Psychol, 56, 267-283.
• 14. Cox RH, Martens MP, Russell WD (2003): Measuring anxiety in athletics: The revised competitive state anxiety inventory-2. J Sport Exerc Psychol, 25, 519-533.
• 15. Crocker PR (1992): Managing stress by competitive athletes: ways of coping. Int J Sport Psychol, 23, 161-175.
• 16. Davis H, Orzeck T, Keelan P (2007): Psychometric item evaluations of the Recovery-Stress Questionnaire for athletes. Psychol Sport Exerc, 8, 917-938.
• 17. Dohrenwend BS, Askenasy AR, Krasnoff L et al. (1978): Exemplification of a method for scaling life events: the PERI Life Events Scale. J Health Soc Behav, 19, 205-229.
• 18. Eraslan M, Dunn BL (2015): Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin stres düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 9, 179-185.
• 19. Eskin M, Harlak H, Demirkıran F ve ark. (2013): Algılanan Stres Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: güvenirlik ve geçerlik analizi. Yeni Symposium, 51, 132-140.
• 20. Fletcher D, Hanton S, Wagstaff CR (2012): Performers' responses to stressors encountered in sport organisations. J Sports Sci, 30, 349-358.
• 21. Folkman S, Lazarus RS (1985): If it changes it must be a process: study of emotion and coping during three stages of a college examination. J Pers Soc Psychol, 48, 150-170.
• 22. Fraley RC, Waller NG, Brennan KA (2000): An item response theory analysis of self-report measures of adult attachment. J Pers Soc Psychol, 78, 350-365.
• 23. Gaudreau P, Blondin J-P (2002): Development of a questionnaire for the assessment of coping strategies employed by athletes in competitive sport settings. Psychol Sport Exerc, 3, 1-34.
• 24. Gmelch WH, Wolverton M, Wolverton ML et al. (1999): The academic dean: an imperiled species searching for balance. Res High Educ, 40, 717-740.
• 25. Gürer B, Kılınç Z, Şahin HM ve ark. (2014): İşitme ve bedensel engelli sporcuların stres düzeylerinin bazı demografik değişkenler yönünden incelenmesi. ASOSJOURNAL, 2, 352-359.
• 26. Hanton S, Wagstaff CR, Fletcher D (2012): Cognitive appraisals of stressors encountered in sport organizations. International J Sport Exerc Psychol, 10, 276-289.
• 27. Hayes CT, Weathington BL (2007): Optimism, stress, life satisfaction, and job burnout in restaurant managers. J Psychol, 141, 565-579.
• 28. Holmes TH, Rahe RH (1967): The social readjustment rating scale. J Psychosom Res, 11, 213-218.
• 29. Hudson J, Day MC (2012): Athletes' experiences of expressive writing about sports stressors. Psychol Sport Exerc, 13, 798-806.
• 30. Kohn PM, Macdonald JE (1992): The Survey of Recent Life Experiences: a decontaminated hassles scale for adults. J Behav Med, 15, 221-236.
• 31. Lewinsohn PM, Mermelstein RM, Alexander C et al. (1985): The Unpleasant Events Schedule: a scale for the measurement of aversive events. J Clin Psychol, 41, 483-498.
• 32. Madden C, Kirkby R, McDonald D (1989): Coping styles of competitive middle distance runners. Int J Sport Psychol, 20, 287-296.
• 33. McEwen BS, Tucker P (2011): Critical biological pathways for chronic psychosocial stress and research opportunities to advance the consideration of stress in chemical risk assessment. Am J Public Health, 101, 131-139.
• 34. Olusoga P, Butt J, Hays K et al. (2009): Stress in elite sports coaching: identifying stressors. J Appl Sport Psychol, 21, 442-459.
• 35. Ornelas S, Kleiner BH (2003): New developments in managing job related stress. Equal Opportunities International, 22, 64-70.
• 36. Öner N (2008): Türkiye'de kullanılan psikolojik testler: bir başvuru kaynağı (Genişletilmiş İkinci Basım): İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• 37. Özdevecioğlu M, Yalçın Y (2010): Spor tatmininin sporcuların stres ve saldırganlık düzeyleri üzerindeki etkisi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 4, 63-76.
• 38. Pett MA, Johnson MJM (2005): Development and psychometric evaluation of the revised university student hassles scale. Educ Psychol Meas, 65, 984-1010.
• 39. Roy A, Campbell MK (2013): A unifying framework for depression: bridging the major biological and psychosocial theories through stress. Clin Invest Med, 36, 170-190.
• 40. Sarafino EP, Ewing M (1999): The Hassles Assessment Scale for students in college: measuring the frequency and unpleasantness of and dwelling on stressful events. J Am Coll Health, 48, 75-83.
• 41. Segerstrom SC, Miller GE (2004): Psychological stress and the human immune system: a meta-analytic study of 30 years of inquiry. Psychol Bull, 130, 601-630.
• 42. Shrout PE (1998): Measurement reliability and agreement in psychiatry. Stat Methods Med Res, 7, 301-317.
• 43. Stone AA, Greenberg MA, Kennedy-Moore E et al. (1991): Self-report, situation-specific coping questionnaires: what are they measuring? J Pers Soc Psychol, 61, 648-658.
• 44. Ulusoy M, Sahin NH, Erkmen H (1998): Turkish version of the Beck Anxiety Inventory: psychometric properties. J Cogn Psychother, 12, 163-172.
• 45. Üzüm H, Mirzeoğlu N, Polat E, Akpınar S (2013): Development of Organizational Stress Scale for athletes. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 7, 137-150.
• 46. Van Winkel R, Stefanis NC, Myin-Germeys I (2008): Psychosocial stress and psychosis. A review of the neurobiological mechanisms and the evidence for gene-stress interaction. Schizophr Bull, 34, 1095-1105.
• 47. Woodman T, Hardy L (2001): A case study of organizational stress in elite sport. J Appl Sport Psychol, 13, 207-238.
• 48. Yıldırım Y, Taşmektepligil MY (2011): Beden eğitimi ve spor yüksekokullarındaki görevli akademisyen personelin örgütsel stres ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Spormetre, 9, 131-140.
• 49. Zigmond AS, Snaith RP (1983): The hospital anxiety and depression scale. Acta Psychiatr Scand, 67, 361-370.
• 50. Zuckerman M, Gagne M (2003): The COPE revised: proposing a 5-factor model of coping strategies. J Res Pers, 37, 169-204.