SPORDA PSİKOLOJİK GEREKSİNİMLERİN ENGELLENMESİ ÖLÇEĞİNİN TÜRKÇE’YE UYARLANMASI

Yıl 2022, Cilt: 20 Sayı: 2, 78 - 90, 30.06.2022

Sinan Yıldırım , Hande Türkeri Bozkurt , Emre Bilgin , Yılmaz Yüksel , Özgür Yaşar Akyar

https://doi.org/10.33689/spormetre.1070416

Cited By: 1

Öz

Öz: Bu araştırmanın amacı, Bartholomew ve arkadaşları (2011) tarafından geliştirilen “Sporda Psikolojik Gereksinimlerin Engellenmesi Ölçeğinin” (SPGE) Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik değerlerinin incelenmesidir. Araştırma grubu 13 – 19 yaş aralığında, 55 kadın 184 erkek, toplam 239 aktif sporcudan (ort.yaş=15.74±1.87yıl) oluşmaktadır. Orijinal ölçek yedili Likert tipinde 12 madde ve 3 alt boyuta (özerklik, yeterlik, ilişkili olma) sahiptir. Verilerin analizinde betimleyici istatistikler, pearson korelasyon analizi ve doğrulayıcı faktör analizi kullanılmıştır. Test tekrar test korelasyon katsayıları özerklik boyutu 0.85, yeterlik boyutu 0.76, ilişkili olma boyutu 0.93 ve tüm ölçek puanı 0.90 bulunmuştur. Cronbach alfa güvenirlik katsayıları özerklik boyutunda 0.70, yeterlik boyutunda 0.82, ilişkili olma boyutunda 0.81 ve tüm ölçek puanında 0.91 bulunmuştur. Ölçeğin ölçüt bağıntılı geçerlik çalışması sonuçları Sporda Psikolojik Gereksinimlerin Engellenmesi Ölçeği ile Sporda Temel İhtiyaçlar Doyum Ölçeği arasında -0.32 ile -0.37 aralığında ve tüm ölçek puanında -.43 anlamlı negatif korelasyon göstermiştir. Sporda Psikolojik Gereksinimlerin Engellenmesi Ölçeğiyle Temel Psikolojik İhtiyaçların Doyumu Ölçeği arasında ise -0.37 ile -0.43 aralığında ve tüm ölçek puanında -.46 anlamlı negatif korelasyonlar bulunmuştur. Faktör analizi yük değerlerinin 0.54 ve 0.85 aralığında olduğu bulunmuştur. 12 maddelik SPGE’de ki kare değerinin serbestlik derecesine bölünmesi değerinin (χ2/sd (127.88/48)=2.66, p<.01) ve RMSEA=0.084 değerinin kabul edilebilir sınırlarda model veri uyumunu sağladığı bulunmuştur. “CFI=0.98, NFI=0.96, NNFI=0.97, GFI=0.92” değerleri de model veri uyumunu göstermektedir. Sonuçta 12 madde ve 3 alt boyutlu yapının model veri uyumunu gösterdiği ve ölçeğin yapısal geçerliğe sahip olduğu bulunmuştur. “Sporda Psikolojik Gereksinimlerin Engellenmesi Ölçeğinin” Türkçesi geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracıdır.

Anahtar Kelimeler

sporda temel psikolojik gereksinimler, psikolojik ihtiyaçlar, özerklik, yeterlik, ilişkili olma

Kaynakça

• Alpar, R. (2006). Spor bilimlerinde uygulamalı istatistik. (3. Baskı), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Balaguer, I., González, L., Fabra, P., Castillo, I., Mercé, J., Duda, J.L. (2012). Coaches' interpersonal style, basic psychological needs and the well-and ill-being of young soccer players: A longitudinal analysis. Journal of sports sciences, 30(15), 1619-1629.
• Bartholomew, K.J., Ntoumanis, N., Ryan, R.M., Bosch, J.A., Thøgersen- Ntoumani, C. (2011). Self-determination theory and diminished functioning: the role of interpersonal control and psychological need thwarting. Personality and Social Psychology Bulletin, 37, 1459-1473.
• Beaton, D., Abdi, H., Filbey, F.M. (2014). Unique aspects of impulsive traits in substance use and overeating: specific contributions of common assessments of impulsivity. The American Journal of Drug and Alcohol Abuse, 40(6), 463–475.
• Brislin, R.W. (1986). The wording and translation of research instruments. In J. W. B. Walter J. Lonner (Ed.). Sage Publications, Inc.
• Browne, M.W., Cudeck, R. (1992). Alternative ways of assessing model fit. Sociological Methods & Research, 21(2), 230–258.
• Bhavsar, N., Bartholomew, K.J., Quested, E., Gucciardi, D.F., Thøgersen-Ntoumani, C., Reeve, J., ... Ntoumanis, N. (2020). Measuring psychological need states in sport: theoretical considerations and a new measure. Psychology of Sport and Exercise, 47,1-14.
• Burgueño, R., Sánchez-Gallardo, I., Macarro-Moreno, J., Lirola, M.J., Medina-Casaubón, J. (2019). Examining maladaptive functioning in physical education: A psychometric analysis of the psychological need thwarting scale among Spanish secondary students. Perceptual and motor skills, 126(6), 1158-1177.
• Bülbül, A., Akyol, G. (2021). Sporda psikolojik ihtiyaçlar durum ölçeği (SPİDÖ): Türkçe uyarlaması, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Spor Bilimleri Dergisi, 31(4), 163-173.
• Cece, V., Lienhart, N., Nicaise, V., Guillet-Descas, E., Martinent, G. (2018). Longitudinal sport motivation among young athletes in intensive training settings: The role of basic psychological needs satisfaction and thwarting in the profiles of motivation. Journal of sport and exercise psychology, 40(4), 186-195.
• Chen, B., Vansteenkiste, M., Beyers, W., Boone, L., Deci, E.L., KaapDeeder, J.V., et al. (2015). Basic psychological need satisfaction, need frustration, and need strength across four cultures. Motivation and Emotion, 39, 216–236.
• Chen, L., Gamble, J. H., Chen, I.H., Lee, Z.H., Fu, Q.L. (2020). Psychometric properties and measurement invariance for a Chinese version of a psychological need thwarting scale for teachers. International journal of environmental research and public health, 17(9), 3247.
• Cihangir-Çankaya, Z., Bacanlı, H. (2003). İhtiyaç doyum ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. In VII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi (pp. 9–11).
• Costa, S., Ntoumanis, N., Bartholomew, K.J. (2015). Predicting the brighter and darker sides of interpersonal relationships: Does psychological need thwarting matter?. Motivation and Emotion, 39(1), 11-24.
• Cuevas, R., Garcı´a-Calvo, T., Gonza´lez, J., Ferna´ndez-Bustos, J.G. (2018). Basic psychological needs, motivation and engagement in adolescent students. Revista de Psicologı´a Del Deporte, 27(1), 97–104.
• Cuevas, R., Sánchez-Oliva, D., Bartholomew, K.J., Ntoumanis, N., García-Calvo, T. (2015). Adaptation and validation of the psychological need thwarting scale in Spanish physical education teachers. The Spanish Journal of Psychology, 18, 1-9.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları. (3. Baskı), Ankara: Pegem Akademi.
• Deci, E., Ryan, R. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. Springer Science & Business Media.
• Deci, E., Ryan, R. (2000). The" what" and" why" of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227–268.
• Deci, E.L., Ryan, R.M. (2008). Self-determination theory: A macrotheory of human motivation, development, and health. Canadian Psychology/Psychologie Canadienne, 49(3), 182.
• Fornell, C. Larcker, D.F. (1981). Structural equation models with unobservable variables and measurement error: Algebra and statistics. Journal of Marketing Research, 18(3), 382-388.
• Gagné, M. (2003). The role of autonomy support and autonomy orientation in prosocial behavior engagement. Motivation and Emotion, 27(3), 199–223.
• George, D., Mallery, P. (2016). IBM SPSS statistics 23 step by step: A simple guide and reference. Routledge.
• Gillet, N., Fouquereau, E., Lequeurre, J., Bigot, L., Mokounkolo, R. (2012). Validation of a scale for measuring psychological need thwarting at work (EFBPT). Psychologie du Travail et des Organisations, 18(4), 328-344.
• Gunnell, K.E., Crocker, P.R., Wilson, P.M., Mack, D.E., Zumbo, B.D. (2013). Psychological need satisfaction and thwarting: A test of basic psychological needs theory in physical activity contexts. Psychology of sport and exercise, 14(5), 599-607.
• Hair, J.F., Black, W.C., Babin, B.J., Anderson. R.E. (2010). Multivariate data analysis. New Jersey: Pearson Prentice Hall.
• Hein, V., Koka, A., Hagger, M.S. (2015). Relationships between perceived teachers' controlling behaviour, psychological need thwarting, anger and bullying behaviour in high-school students. Journal of Adolescence, 42, 103-114.
• Hu, L., Bentler, P.M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1–55.
• Jowett, G.E., Hill, A.P., Hall, H.K., Curran, T. (2016). Perfectionism, burnout and engagement in youth sport: The mediating role of basic psychological needs. Psychology of Sport and Exercise, 24, 18-26.
• Jöreskog, K.G., Sörbom, D. (1993). LISREL 8: Structural equation modeling with the SIMPLIS command language. Scientific Software International.
• Kesici, Ş., Ö. Üre, Bozgeyikli, H., Sünbül, A.M. (2003). Temel psikolojik ihtiyaçlar ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği, VII. Ulusal PDR Kongresi Bildiri Özetleri Kitabı, Malatya.
• Kinoshita, K., MacIntosh, E., Sato, S. (2021). A Buffering Effect of Mental Toughness on the Negative Impact of Basic Psychological Need Thwarting on Positive Youth Athlete Functioning. The Sport Psychologist, 35(3), 190-199.
• Mallison, S.H., Hill, A.P. (2011). The relationship between multidimensional perfectionism and psychological need thwarting in junior sports participants. Psychology of Sport and Exercise, 12, 676-684.
• Martinent, G., Guillet-Descas, E., Moiret, S. (2015). Reliability and validity evidence for the French Psychological Need Thwarting Scale (PNTS) scores: Significance of a distinction between thwarting and satisfaction of basic psychological needs. Psychology of Sport and Exercise, 20, 29-39.
• Ng, J.Y.Y., Lonsdale, C., Hodge, K. (2011). The Basic Needs Satisfaction in Sport Scale (BNSSS): Instrument development and initial validity evidence. Psychology of Sport and Exercise, 12(3), 257–264.
• Nunnally, J.C., Bernstein, I.H. (1978). Psychometric theory. McGraw-Hill New York.
• Öztürk, P., Koca, C. (Mayıs, 2012). Sporda Temel İhtiyaçlar Ölçeğinin Türkçe Formunun Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi, II. Uluslararası Beden Eğitimi ve Sporda Sosyal Alanlar Kongresi, Poster Sunumu, Gazi Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Quested, E., Duda, J.L. (2011). Antecedents of burnout among elite dancers: A longitudinal test of basic needs theory. Psychology of sport and exercise, 12(2), 159-167.
• Ryan, R.M., Deci, E.L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary Educational Psychology, 25(1), 54–67.
• Selvi, K., Bozo, Ö. (2020). The dark side of bodybuilding: the role of bodybuilding activities in compensation of frustrated basic psychological needs. Motivation and Emotion, 44(2), 190-208.
• Sicilia, A., Ferriz, R., Saenz-Alvarez, P. (2013). Spanish validation of the psychological needs thwarting scale in exercise/Validacion espanola de la escala de frustracion de las necesidades psicologicas (EFNP) en el ejercicio fisico. Psychology, Society, & Education, 5(1), 1-20.
• Stebbings, J., Taylor, I. M., Spray, C.M., Ntoumanis, N. (2012). Antecedents of perceived coach interpersonal behaviors: the coaching environment and coach psychological well- and ill-being. Journal of Sport & Exercise Psychology, 34, 481-502.
• Stenling, A., Tafvelin, S. (2014). Transformational leadership and well-being in sports: The mediating role of need satisfaction. Journal of Applied Sport Psychology, 26(2), 182–196.
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics. Allyn & Bacon/Pearson Education.
• Turkay, H., Mumcu, H.E., Çeviker, A., Güngöz, E., Kurtuluş, Ö. (2019). Beden eğitiminde temel psikolojik ihtiyaçlar ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(2), 1135-1155.
• Vanhove-Meriaux, C., Martinent, G., Ferrand, C. (2020). Adaptation and validation of the French Psychological Need Frustration scale for older adults. Ageing International, 45(1), 99-117.
• Verner-Filion, J., Vallerand, R.J., Amiot, C.E., Mocanu, I. (2017). The two roads from passion to sport performance and psychological well-being: The mediating role of need satisfaction, deliberate practice, and achievement goals. Psychology of Sport and Exercise, 30, 19–29.
• Vlachopoulos, S.P., Michailidou, S. (2006). Development and initial validation of a measure of autonomy, competence, and relatedness in exercise: The Basic Psychological Needs in Exercise Scale. Measurement in physical education and exercise science, 10(3), 179-201.
• Vlachopoulos, S.P., Asci, F.H., Cid, L., Ersoz, G., González-Cutre, D., Moreno-Murcia, J.A., Moutão, J. (2013). Cross-cultural invariance of the basic psychological needs in exercise scale and need satisfaction latent mean differences among Greek, Spanish, Portuguese and Turkish samples. Psychology of Sport and Exercise, 14(5), 622-631.
• Vlachopoulos, S. P., Katartzi, E. S., Kontou, M. G. (2011). The basic psychological needs in physical education scale. Journal of Teaching in Physical Education, 30(3), 263-280.
• Yildirim, S., Koruç, Z. (2021). The Effect of Transformational Leadership and Well-Being on Performance of Soccer Players: An Inclusive Model. The Sport Psychologist, 35(4), 261-269.