THE RELATIONSHIP BETWEEN ZEST FOR WORK SELF-EFFICACY AND BURNOUT OF CHESS ARBITERS: A MIXED RESEARCH

Yıl 2023, Cilt: 21 Sayı: 4, 35 - 52, 30.12.2023

Yunus Vehbi Türker , Aynur Yılmaz

https://doi.org/10.33689/spormetre.1299253

Öz

The aim of the research is to examine the relationship between professional pleasure, self-efficacy and burnout of chess referees. Explanatory sequential design was used in the research. Two different study groups were used in the study. In the quantitative part, 291 referees who are active in 18 provinces in the Black Sea Region were determined on a voluntary basis. In the qualitative part, 9 participants were included in the study by criterion sampling method. Personal information form in the quantitative part, Professional Pleasure Scale for Referees, Referee Self-Efficacy Scale and Burnout Scale were used as data collection tools in the research. In the qualitative part, Semi-Structured Interview Questions were used alongside the personal information form. Descriptive analyzes were carried out for quantitative data. Descriptive statistics, ANOVA, Pearson Correlation test and multiple regression analysis were used in data analysis. Content analysis was performed for qualitative data. In the study, professional pleasure, self-efficacy and burnout of chess referees were found to be high. While the scale scores did not differ according to gender and educational status; Referee self-efficacy score average differed according to the years of service. It was determined that the self-efficacy of the referee was higher for the provincial referee than the candidate referee, and the national referee/FA was higher than the raw candidate and the provincial referee. In the qualitative findings, it was determined that the chess referees had good professional pleasure, their professional competence was good, but they faced some problems and did not experience much problems in terms of burnout. As a result, it was determined that when the professional pleasure and self-efficacy of chess referees increased, their burnout decreased. In this context, the professional pleasure and self-efficacy of referees should be kept high, and situations that could lead to burnout should be eliminated.

Anahtar Kelimeler

Zest for Work, Self-Efficacy, Burnout, Chess Arbiters, Mixed Research

SATRANÇ HAKEMLERİNİN MESLEKİ HAZ, ÖZ YETERLİKLERİ İLE TÜKENMİŞLİKLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ: KARMA ARAŞTIRMA

Öz

Araştırmanın amacı, satranç hakemlerinin mesleki haz, öz yeterlik ve tükenmişlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmada açımlayıcı sıralı desen kullanılmıştır. Araştırmada iki farklı çalışma grubu kullanılmıştır. Nicel bölümde Karadeniz Bölgesi’nde yer alan ve 18 ilde aktif görev yapan 291 hakem gönüllülük esasına göre belirlenmiştir. Nitel bölüme ise ölçüt örnekleme yöntemi ile 9 kişi katılmıştır. Nicel kısımda kişisel bilgi formu, Hakemler İçin Mesleki Haz Ölçeği, Hakem Öz Yeterlik Ölçeği ve Tükenmişlik Ölçeği kullanılmıştır. Nitel kısımda ise, kişisel bilgi formunun yanında yarı yapılandırılmış görüşme soruları kullanılmıştır. Nicel veriler için betimsel analizler gerçekleştirilmiştir. Veri analizinde betimsel istatistikler, ANOVA, Pearson Correlation testi ile çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Nitel veriler için içerik analizi yapılmıştır. Araştırmada satranç hakemlerinin mesleki haz, öz yeterlikleri yüksek, tükenmişlikleri düşük çıkmıştır. Ölçek puanları cinsiyet, eğitim durumuna göre farklılık göstermezken; hakem öz yeterliği puan ortalaması hizmet yılına göre farklılık göstermiştir. Yine hakem öz yeterliliği il hakemi aday hakemden, ulusal hakem/uluslararası hakem (FIDE arbiter) ise hem aday hem de il hakeminden daha yüksek olduğu saptanmıştır. Nitel bulgularda ise satranç hakemlerinin mesleki hazlarının iyi olduğunu, mesleki olarak yeterliklerinin iyi olduğu ancak bazı problemlerle karşı karşıya kaldıklarını ve tükenmişlik açısından fazla sorun yaşamadıkları saptanmıştır. Sonuç olarak satranç hakemlerinin mesleki haz ve öz yeterlikleri arttığında tükenmişlikleri azaldığı tespit edilmiştir. Bu bağlamda hakemlerin mesleki haz ve öz yeterlikleri yüksek tutulmalı, tükenmişliğe yol açabilecek durumlar ortadan kaldırılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Mesleki haz, öz yeterlik, tükenmişlik, satranç hakemleri, karma araştırma

Kaynakça

• Aguilar, J. L., Castillo-Rodriguez, A., Chinchilla-Minguet, J. L., & Onetti-Onetti, W. (2021). Relationship between age, category and experience with the soccer referee’s self-efficacy. PeerJ, 9(2), 11472.
• Aktaş, H. (2017). Akademik güdülenme ile akademik özyeterlik arasındaki ilişki: ilahiyat fakültesi öğrencileri üzerine ampirik bir araştırma. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(3), 1376-1398.
• Akyürek, M. İ. (2020). Öğretmen Adaylarında akademik öz-yeterlik ve akademik güdülenme ilişkisi: hacettepe üniversitesi örneği. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 101-115.
• Alemdağ, C., Öncü, E., & Yılmaz, A. K. (2014). Beden eğitimi öğretmeni adaylarının akademik motivasyon ve akademik öz-yeterlikleri. Spor Bilimleri Dergisi, 25(1), 23-35.
• Anderson L. W. (1988). Attitudes and their measurement. In J.P. Keeves (Ed.), Educational research, methodology and measurement:an international handbook (pp. 885-895).New York: Pergamon Press Bandura, A. (1977). Self-Efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191-215.
• Bandura, A. (1993). Perceived Self-Efficacy in cognitive development and functioning. Educational Psychologist, 28(2), 117-148
• Brouwers, A., & Tomic, W. (2000). A longitudinal study of teacher burnout and perceived selfefficacy in classroom management. Teaching and Teacher Education, 4(16), 239-253.
• Bryman, A. (2007). Barriers to integrating quantitative and qualitative research. Journal of Mixed Methods Research, 1(1), 8-22.
• Ceylan, T., Ermiş, E., Ceylan, L., & Erilli, N. A. (2020). Futbol hakemlerinin sargınlık ve öz yeterlik düzeylerinin incelenmesi. Journal of International Social Research, 13(75).
• Creswell, J. W. (2003). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. J. Grager (Eds.). Thousand Oaks, CA: Sage, (pp. 80-83).
• Çapri, B. (2006). Tükenmişlik ölçeğinin türkçe uyarlaması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 62-77.
• Çelik, O. (2019). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin öz yeterlilikleri ile sınıf yönetimi becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmış Yüksek lisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, İstanbul.
• Dereceli, Ç., Toros, T., & Yıldız, R. (2019). Futbol hakemlerinin durumluk kaygı ve genel öz yeterlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(2), 64-74.
• Doğu, G. A., & Doğan, İ. (2017). Halk oyunları hakemlerinin tükenmişlik düzeyleri ile iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (62), 138-145.
• Ekmekçi, Y. A. D., İnan, Ö. I., & Çoban, F. N. D. (2020). Tükenmişlik ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: Yüzme hakemleri üzerine bir inceleme. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(2), 1159-1175.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve maslach tükenmişlik ölçeğinin uyarlanması. Ulusal Psikoloji Dergisi 10(2), 143-154.
• Estrada, X., Priego, M., Morente, A. R., & Mora, C. A. (2022). Relationship between emotional intelligence, burnout and health perception in a sample of football Spanish referees. Retos: nuevas tendencias en educación física, deporte y recreación, 9(44), 960-975.
• Guillén, F., Feltz, D. L., & Dithurbide, L. (2010). The Refficacy Scale: A premilinary investigation to develop a referee efficacy scale. Journal of Exercise, Movement, and Sport (SCAPPS refereed abstracts repository), 42(1), 104-104.
• Güldiken, A., & Saldamlı, A. (2018). Kamu personelinin tükenmişlik seviyeleri ile demografik özellikleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Uluslararası Turizm, Ekonomi ve İşletme Bilimleri Dergisi, 2(2), 310-321.
• Hoy, W. K., & Tarter, C. J. (2011). Positive Psychology and Educational Administration: An Optimistic Research Agenda. Educational Administration Quarterly, 47(1), 427- 447.
• Josephson, M. & Vingård, E. (2007). Zest for work? Assessment of enthusiasm and satisfaction with the present work situation and health–A 1.5-year follow-up study. Work, 29(3), 225-231.
• Karaçam, A., Pulur, A. (2017). Hakem öz yeterlik ölçeğinin (höyö) türkçe uyarlama çalışması. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 11(1), 118-128.
• Karaçam, A., & Pulur, A. (2018). Hakemler için mesleki haz ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması-HİMHÖ. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi 3(2), 35-45.
• Kelecek, S., Oran, A., & Bülbül, B. (2022). Sporcu tükenmişliğinin belirlenmesinde antrenör–sporcu ilişkisi, güdülenme ve algılanan güdüsel iklimin rolü. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi-BÜSBİD, 7(3).
• Koca, F., & Dadandı, İ. (2019). Akademik Öz-Yeterlik ile Akademik Başarı Arasındaki İlişkide Sınav Kaygısı ve Akademik Motivasyonun Aracı Rolü. İlköğretim Online, 18(1).
• Kocaman, E. (2015). Hemşirelerde tükenmişlik ile rol çatışması ve rol belirsizliği arasındaki ilişki: Çorlu devlet hastanesi örneği. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı, Tekirdağ.
• Koçak, Ç. V. (2019). Antrenör adaylarının antrenör öz yeterlik düzeylerinin incelenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(1), 55-62.
• Küçükibiş, H. F., & Gül, M. (2019). Güreş hakemlerinin hakemlik mesleğinden duydukları haz ve örgütsel özdeşleşme düzeylerinin incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 14(2).
• Maslach, C. (1982). Burnout: The cost of caring. New-Jersey: Prentice Hall.
• Maslach, C., & Jackson, S. E., (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behaviour, 2(2), 99-113.
• Nazarudin, M. N., Noordin, H., Suppiah, P. K., Abdullah, M. R., Omar Fauzee, M. S., & Abdullah, N. M. (2014). Psychological skills assessment and referee rugby sevens performance. Jurnal Pemikir Pendidikan (Journal for Educational Thinkers), 5, 165-184.
• Onwuegbuzie, A. J., & Johnson, R.B. (2004). Mixed Method and Mixed Model Research. In R.B. Johnson, L.B. Christensen (Eds.). Educational research: Quantitative, Qualitative, and Mixed Approaches (pp. 408–431). Morocco: Allyn and Bacon, Needham Heights.
• Özgenel, M., & Deniz, A. (2020). Öğretmenlik mesleğine ilişkin tutum ile akademik güdülenme ve akademik öz yeterlik arasındaki ilişki: Öğretmen adayları üzerine bir inceleme. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3(3), 131-146. Pajares, F. (2007). Empirical properties of a scale to assess writing self-efficacy in school contexts. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 39(2), 239-255.
• Park, N., & Peterson, C. (2010). The Urban Psychology of Character Strengths. American Psychological Association, 65(6), 535-547.
• Patton, M.Q. (2001). Qualitative Evaluation and Research Methods. Newsbury: Sage Publication
• Pepe, H., Filiz K., Pepe, K., & Can, S., (1992). Futbol hakemlerinin hakemlik geçmişleri ve sporculuk geçmişlerinin tutarlı karar vermedeki etkisinin incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 26-33.
• Peers, I. (1996). Statistical analysis for education and psychology researchers: Tools for researchers in education and psychology. London: Falmer Press.
• Sarıdede, Ç. (2018). Voleybol hakemlerinin öz yeterlik düzeyleri ve karar verme becerilerinin İncelenmesi. Yayımlanmış Yüksek lisans tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Sucuoğlu, B., & Kuloğlu, N. (1996). Özürlü çocuklarla çalışan öğretmenlerde tükenmişliğin değerlendirilmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 10(36), 44-60.
• Tekin M., Taşğın Ö., & Baydil B. (2009). Çeşitli değişkenlere göre taekwando hakemlerinin tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi 17(3), 1001-1012.
• Uzunoğlu, D., & Bulut, B. (2022). Çevrimiçi ortamda yürütülen senaryo temelli öğrenme etkinliklerinin türkçe öğretimi öz yeterliğe, akademik güdülenmeye ve başarıya etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(1), 60- 73. Doi: 10.16916/aded.1020247
• Weinberg, R.S., Richardson, P.A. (1990). Psychology of officiating. USA: Human Kinetics.
• Yıldırım, A., Uluöz, E., Dinç, Z. F., Abakay, U. (2018). Hokey hakemlerinin iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(2), 67-85.