YAŞLILARDA EGZERSİZ İLE İLGİLİ TÜRKÇE WEB SİTELERİNİN OKUNABİLİRLİK, GÜVENİRLİK VE KALİTE AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 4, 63 - 72

Tahir Keskin , Mesut Ergan , Bayram Sönmez Ünüvar , Zeliha Başkurt

https://doi.org/10.33689/spormetre.1472811

Öz

Bu çalışmanın amacı “yaşlılarda egzersiz” ile ilgili Türkçe çevrimiçi platformlarda yer alan bilgileri inceleyerek, bu bilgilerin güvenirliğini, etkinliğini ve okunabilirliğini değerlendirmektir. Kesitsel olarak planlanan bu çalışma Türkçe dilinde, Google arama motorunda, dâhil edilme kriterlerini karşılayan 29 Web sitesi ile gerçekleştirildi. Web sitelerinde yer alan egzersizle ilgili bilgiler ayrıntılı olarak değerlendirildi. Web sitelerinin okunabililik düzeyleri Ateşman Okunabilirlik Formülü, güvenirlilik ve bilgi kaliteleri ise Quality Criteria for Consumer Health Information (DISCERN) ve Journal of American Medical Association (JAMA) ölçekleriyle analiz edildi. İncelenen 29 web sitesi arasında 7’sinin sağlıklı yaşam merkezine, 6’sının doktorlara, 3’ünün fizyoterapistlere ait olduğu, 13’ünün ise sağlık sayfası olduğu belirlendi. Ateşman formülüne göre sayfaların okunabilirliğinin orta zorlukta olduğu tespit edildi. Web sayfası içeriklerine göre sayfaların egzersizle ilgili içeriklerinin yetersiz olduğu ve düşük güvenirliğe sahip oldukları belirlendi. DISCERN skoruna göre sağlık sayfalarının güvenirlilik ve kalitesinin çok zayıf, fizyoterapistlere ait sayfaların zayıf, sağlık sayfalarının ve doktorlara ait sayfaların ise orta düzeyde olduğu gözlemlendi. Sonuç olarak “yaşlılarda egzersiz” ile ilgili Web sayfalarının okunabilirlik düzeyleri orta düzeyde, güvenirlik ve kaliteleri ise düşük düzeyde olup hitap ettiği popülasyon için yeterli düzeyde değildir. Bu nedene “yaşlılarda egzersiz” konulu web sitelerinin içerikleri hazırlanırken okunabilirlik, kalite ve güvenirlilik açısından değerlendirilip yetkin kişiler tarafından hazırlanması, bu konuda bir denetleme mekanizması ve standardizasyonun oluşturulması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yaşlılarda egzersiz, okunabilirlik, web sitesi, kalite

Etik Beyan

Çalışmada sadece kamuya açık çevrimiçi bilgiler kullanıldığı için etik kurul onayı gerekmemiştir. Bu çalışmada, “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında uyulması gerekli tüm kurallara uyulduğunu, bahsi geçen yönergenin “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden hiçbirinin gerçekleştirilmediğini taahhüt ederiz.

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

EVALUATION OF TURKISH WEBSITES RELATED TO EXERCİSE IN THE ELDERLY IN TERMS OF READABILITY, RELIABILITY AND QUALITY

Öz

The aim of this study was to examine the information on "exercise in the elderly" in Turkish online platforms and to evaluate the reliability, effectiveness and readability of this information. This cross-sectional study was conducted on 29 Turkish language websites that met the inclusion criteria in the Google search engine. The exercise-related information on the websites was evaluated in detail. The readability of the websites was analysed using the Ateşman Readability Formula, and their reliability and information quality were analysed using the Quality Criteria for Consumer Health Information (DISCERN) and Journal of American Medical Association (JAMA) scales. Of the 29 websites analysed, 7 belonged to wellness centres, 6 to doctors, 3 to physiotherapists and 13 were health sites. The readability of the pages was found to be of medium difficulty. According to the content of the pages, the exercise-related content of the pages was found to be inadequate and of low reliability. According to the DISCERN score, the reliability and quality of the health pages were very poor, the physiotherapists' pages were poor, the health pages and the doctors' pages were at a medium level. As a result, the readability levels of the Web pages related to "exercise in the elderly" are at medium level, their reliability and quality are at low level and they are not sufficient for the population they address. Consequently, while preparing the content of the websites on "exercise in the elderly", they should be evaluated in terms of readability, quality and reliability. They should be prepared by competent people, and a supervision mechanism and standardisation should be established in this regard.

Anahtar Kelimeler

Exercise in the elderly, readability, website, quality

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Akdeniz, M., Kavukcu, E., Teksan, A. (2019). Yaşlanmaya bağlı fizyolojik değişiklikler ve kliniğe yansımaları. Turkiye Klinikleri Family Medicine-Special Topics, 10(3), 1–15.
• Atcı, M., Tutar, M.S., Tosun, O.M., Altınordu Atcı, A., Arıkan, M.N. (2022). Kardiyopulmoner resüsitasyon ile ilgili internet makalelerinin doğruluk, yeterlilik ve okunabilirlik düzeyi. Paramedik ve Acil Sağlık Hizmetleri Dergisi, 3(2), 126–136. https://doi.org/10.54862/pashid.1080447
• Ateşman, E. (1997). Türkçede Okunabilirliğin Ölçülmesi. Dil Dergisi, 58, 71–74.
• Basavakumar, D., Flegg, M., Eccles, J., Ghezzi, P. (2019). Accuracy, completeness and accessibility of online information on fibromyalgia. Rheumatology International, 39(4), 735–742. https://doi.org/10.1007/s00296-019-04265-0
• Bujnowska-Fedak, M.M., Węgierek, P. (2020). The impact of online health information on patient health behaviours and making decisions concerning health. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(3). https://doi.org/10.3390/ijerph17030880
• Ceyhan, E., Gurhan, U., İnci, F., Karaismailoğlu, E., Yavuz, İ.A., Koçak, C., Yıldırım, A.Ö., Öken, Ö.F. (2020). Türkçe İnternet Sitelerindeki Ortopedik Hastalıklar Hakkındaki Bilgilerin Değerlendirilmesi: Ön Çapraz Bağ Rüptürü Üzerine Pilot Bir Çalışma. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 27(3), 323–330. https://doi.org/10.17343/sdutfd.595351
• Charnock, D., Shepperd, S., Needham, G., Gann, R. (1999). DISCERN: An instrument for judging the quality of written consumer health information on treatment choices. Journal of Epidemiology and Community Health, 53(2). DOI: 10.1136/jech.53.2.105
• Franco M.R, Tong A, Howard K, Sherrington C.F., Pinto R.Z. (2015). Older people’s perspectives on participation in physical activity: a systematic review and thematic synthesis of qualitative literature. British Journal of Sports Medicine, 49(19), 1268-1276. DOI: 10.1136/bjsports-2014-094015
• Galloza, J., Castillo, B., Micheo, W. (2017). Benefits of Exercise in the Older Population. Physical Medicine and Rehabilitation Clinics of North America, 28(4), 659–669. DOI: 10.1016/j.pmr.2017.06.001
• https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2022-45587. (n.d.). Erişim tarihi: 20.03.2024 https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2022-49667. (n.d.).
• "https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2022-49667. Erişim tarihi: 20.03.2024
• https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2022-49667. (2024). "https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2022-49667. Erişim tarihi: 20.03.2024
• Izquierdo, M., Merchant, R. A., Morley, J. E., Anker, S. D., Aprahamian, I., Arai, H., Aubertin-Leheudre, M., Bernabei, R., Cadore, E. L., Cesari, M., Chen, L. K., de Souto Barreto, P., Duque, G., Ferrucci, L., Fielding, R. A., García-Hermoso, A., Gutiérrez-Robledo, L. M., Harridge, S. D. R., Kirk, B., Singh, M. F. (2021). International Exercise Recommendations in Older Adults (ICFSR): Expert Consensus Guidelines. Journal of Nutrition, Health and Aging, 25(7), 824–853. DOI: 10.1007/s12603-021-1665-8
• Jackson R.H., Davis TC., Bairnsfather L.E., George R.B., Crouch M.A. (1991). Patient reading ability: An overlooked problem in health care. Southern Medical Journal, 84(10). doi: 10.1097/00007611-199110000-00004.
• Keskin, T, Başkurt F. (2020). Yaşlılarda Egzersiz Kompliyansı ve Motivasyon. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(3), 369-375. DOI: 10.22312/sdusbed.757470
• Marzo, R.R., Khanal, P., Shrestha, S., Mohan, D., Myint, P.K., & Su, T.T. (2023). Determinants of active aging and quality of life among older adults: systematic review. Frontiers in Public Health, 11. https://doi.org/10.3389/fpubh.2023.1193789
• Otu, M., & Karagözoğlu, Ş. (2022). Investigating the Websites in Turkey that Providing Information on Fibromyalgia Syndrome by Readability, Content and Quality. Turk Osteoporoz Dergisi, 28(1), 19–25. DOI: 10.4274/tod.galenos.2021.75508
• Özduran, E. (2022). “ Bel Ağrısı ” ile İlgili Türkçe İnternet Kaynaklı Hasta Eğitim Materyallerinin Okunabilirliklerinin Değerlendirilmesi. DEU Tıp Derg, 36(2), 135–150. https://doi.org/10.18614/deutip.1174522 Tahir, E., Erman KENT, A. (2021). Baş Dönmesi̇ İle İlgi̇li̇ İnternet Kaynakli Bi̇lgi̇lendi̇rme Meti̇nleri̇ni Okunabi̇li̇rli̇k Düzeyleri̇. KBB-Forum, 20(2), 163–170.
• Tieland, M., Trouwborst, I., Clark, B. C. (2018). Skeletal muscle performance and ageing. Journal of Cachexia, Sarcopenia and Muscle, 9(1), 3–19. DOI: 10.1002/jcsm.12238
• Yaran, M., & Özkan, E. (2022). Ergoterapi ile ilgili çevrimiçi bilgilerin kalitesi ve okunabilirliği. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 10(2), 45-52. https://doi.org/10.30720/ered.904799
• Yilmaz, R., Karpuz, S., Yilmaz, H., & Solak, I. (2023). Evaluating the information content, readability, reliability and quality of turkish websites on osteoporosis. Turk Osteoporoz Dergisi, 29(2), 109–116. DOI: 10.4274/tod.galenos.2023.46872
• Yıldırım, A. (2021). Regulations on aging at the national level in Turkey in the context of social policy (Sosyal politika kapsamında Türkiye’de yaşlanmaya ilişkin ulusal düzeydeki düzenlemeler). MANAS Journal of Social Studies, 10(3), 1889–1909.