REKREASYONEL LİDERLİK DAVRANIŞI İLE KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 4, 114 - 127

Halil İbrahim Genç , Eminsafa Dilmaç , Yunus Genç

https://doi.org/10.33689/spormetre.1491875

Öz

Bu araştırmanın amacı, rekreasyonel liderlik davranışı ile kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmada nicel araştırma modellerinden ilişkisel tarama modelinin benimsenmiştir. çalışmaya, bir devlet üniversitesinin lisans programlarına kayıtlı 213’ü kadın 194’ü erkek olmak üzere toplam 407 üniversite öğrencisi dâhil edilmiştir. Araştırmada kullanılan veriler, araştırmacılar tarafından oluşturulan kişisel bilgi formu, rekreasyonel liderlik davranışı ölçeği ve beş faktör kişilik ölçeği kullanılarak elde edilmiştir. Verilerin analizinde değişkenler arasındaki ilişkinin tespiti için Pearson korelasyon analizi ve Regresyon analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın bulgular incelendiğinde rekreasyonel liderlik davranışı ile öz denetim ve deneyime açıklık kişilik özelliği arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişkinin bulunduğu tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra deneyime açıklığın rekreasyonel liderlik davranışını anlamlı şekilde yordadığı görülürken öz denetim boyutunda rekreasyonel liderlik davranışı üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı tespit edilmiştir. Bu araştırmanın sonuçları, rekreasyonel liderlik davranışı ile kişilik özellikleri arasında anlamlı ilişkiler olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Rekreasyonel liderlik davranışı, kişilik özellikleri, rekreasyon.

AN INVESTIGATION INTO THE RELATIONSHIP BETWEEN RECREATIONAL LEADERSHIP BEHAVIOR AND PERSONALITY TRAITS

Öz

The purpose of this research is to examine the relationship between recreational leadership behavior and personality traits. The study adopts a relational survey model, one of the quantitative research designs. A total of 407 university students enrolled in undergraduate programs at a state university participated in the study, including 213 women and 194 men. The data used in the research were obtained through a personal information form created by the researchers, a recreational leadership behavior scale, and a five-factor personality scale. Pearson correlation analysis and regression analysis techniques were used to determine the relationship between the variables in the data analysis. The findings of the study indicate that there is a significant positive relationship between recreational leadership behavior and the personality traits of self-control and openness to experience. Furthermore, while openness to experience significantly predicts recreational leadership behavior, self-control does not have a significant effect on recreational leadership behavior. The results of this research reveal that there are significant relationships between recreational leadership behavior and personality traits.

Anahtar Kelimeler

Recreational leadership behavior, personality traits, recreation.

Kaynakça

• Allport, G. W. (1961). Pattern and growth in personality. New York: Holt, Rinehart ve Winston.
• Arıbaş, A. N., & Oğuzhan, Y. S. (2023). Beş faktör kişilik özelliklerinin gençlik liderliğine etkisi: Üniversite öğrencileri üzerine bir çalışma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(4), 1420-1437. https://doi.org/10.32709/akusosbil.1088501
• Arıkan, Y. (2002). Polis akademisi öğrencilerinin boş zaman faaliyetleri üzerine bir araştırma, Polis Bilimleri Dergisi, 4(1), 157-170.
• Bacanlı, H., İlhan, T., & Aslan, S. (2009). Beş faktör kuramına dayalı bir kişilik ölçeğinin geliştirilmesi: Sıfatlara dayalı kişilik testi (SDKT). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 261-279.
• Başarangil, I., & Akyıldız Munusturlar, M. (2018). Assessment of type a and type B personality according to typologies of recreational leader in the tourism industry. R. Efe (Ed.), Social Sciences Researches in the Globalizing World içinde (s. 668-678).
• Baudrillard, J. (2020). Tüketim toplumu. (N.. Tutal ve F. Keskin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bono, J. E., & Judge, T. A. (2004). Personality and Transformational and Transactional Leadership: A Meta-Analysis. Journal of Applied Psychology, 89(5), 901–910. https://doi.org/10.1037/0021-9010.89.5.901
• Cervone, D., & Pervin, L. A. (2016). Kişilik psikolojisi- kuram ve araştırma. (Çev. Ed. Baloğlu, M.) (12. Basımdan çeviri). Nobel Yayıncılık.
• Chamorro-Premuzic, T. (2014). Kişilik ve bireysel farklılıklar. (Çev. Bıçakçı, B.). Ticaret Üniversitesi Yayınları.
• Chauvin, B., Hermand, D., & Mullet, E. (2007). Risk Perception and Personality Facets. Risk Analysis. 1, 171-185. https://10.0.4.87/j.1539-6924.2006.00867.x
• Colbert, A. E., Judge, T. A., Choi, D., & Wang, G. (2012). Assessing the trait theory of leadership using self and observer ratings of personality: The mediating role of contributions to group success. The leadership quarterly, 23(4), 670-685. https://doi.org/10.1016/j.leaqua.2012.03.004
• Costa Jr, P. T., & McCrae, R. R. (1992). Four ways five factors are basic. Personality and individual differences, 13(6), 653-665. https://doi.org/10.1016/0191-8869(92)90236-I
• Dayıcan, Y., & Demiray, E. (2021). Türkiye masa tenisi liglerinde oynayan sporcuların liderlik yönelimleri ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(2), 257-268.
• Digman, J. M. (1990). Personality structure: emengence of the five-factor model. Annual Review of Psychology, 41, 417-440. https://doi.org/10.1146/annurev.ps.41.020190.002221
• Do, M. H., & Minbashian, A. (2020). Higher-order personality factors and leadership outcomes: A meta-analysis. Personality and Individual Differences, 163, Article 110058. https://doi.org/10.1016/j.paid.2020.110058
• Doğan, T. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ve öznel iyi oluş. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1), 56-64.
• Duman, S. (2022). Serbest zaman olgusunun kuşaklara göre değişimi. E. A. Uluç (Ed.), Sporda güncel yaklaşımlar içinde. (s. 33-52). Gazi Kitabevi.
• Durhan, T. A., Kayhalak, F., Kurtipek, S., & Yenel, F. (2022). Rekreasyonel liderlik davranışı ölçeğinin psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 27(2), 127-142.
• Evinç, G. Ş. (2004). Maternal personality characteristics, affective state, and psychopathology in relation to children’s attention deficit and hyperactivity disorder and comormid symptoms [Unpublished master thesis]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Fraenkel, Jack R., & Wallen, Norman E. (2009). How to design and evaluate research in education. (Seventh ed.). McGraw-Hill.
• Gammonley, D., & Luken, K. (2001). Peer education and advocacy through recreation and leadership. Psychiatric Rehabilitation Journal, 25(2), 170-178. https://doi.org/10.1037/h0095028
• Garcia, M., Duncan, P., Carmody-Bubb, M., & Ree, M. J. (2014). You have what? Personality! Traits that predict leadership styles for elementary principals. Psychology, 5(3), 204–212. https://doi.org/10.4236/psych.2014.53031
• Gedik, Y. (2020). Dönüşümsel ve işlemsel liderlik. Uluslararası liderlik çalışmaları dergisi: kuram ve uygulama, 3(2), 19-34.
• George, D., & Mallery, P. (2019). IBM SPSS statistics 26 step by step: A simple guide and reference. (Sixteenth edition., pp. 115-115). Routledge.
• Gunthert, K. C., Cohen, L. H., & Armeli, S. (1999). The role of neuroticism in daily stress and coping. Journal of personality and social psychology, 77(5), 1087.
• Hassan, H., Asad, S., & Hoshino, Y. (2016). Determinants of leadership style in big five personality dimensions. Universal Journal of Management, 4(4), 161-179. https://doi.org/10.13189/ujm.2016.040402
• Hu, J., & Judge, T. A. (2017). Leader–team complementarity: Exploring the interactive effects of leader personality traits and team power distance values on team processes and performance. Journal of Applied Psychology, 102(6), 935. https://doi.org/10.1037/apl0000203
• İrhan, G. (2023). Rekreasyon bölümü öğrencilerinin rekreatif liderlik davranışlarının incelenmesi: Sakarya Örneği. Egzersiz ve Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(2), 89-98.
• John, O. P., Donahue, E. M., & Kentle, R. L. (1991). The big five ınventory: Versions 4a and 54, Institute of Personality and Social Research. University of California, Berkeley, CA.
• Johnson, A. M., Vernon, P. A., Harris, J. A., & Jang, K. L. (2004). A behavior genetic investigation of the relationship between leadership and personality. Twin Research and Human Genetics, 7(1), 27-32. https://doi.org/10.1375/twin.7.1.27
• Judge, T. A., & Bono, J. E. (2000). Five-factor model of personality and transformational leadership. Journal of applied psychology, 85(5), 751. https://doi.org/10.1037/0021-9010.85.5.751
• Judge, T.A., Bono, J.E., Ilies, R. and Gerhardt, M.W. (2002) Personality and leadership: A qualitative and quantitative review. Journal of Applied Psychology, 87, 765-780. https://doi.org/10.1037/0021-9010.87.4.765
• Judge, T. A., Bono, J. E., Ilies, R., & Gerhardt, M. W. (2002). Personality and leadership: a qualitative and quantitative review. Journal of applied psychology, 87(4), 765. https://doi.org/10.1037/0021-9010.87.4.765
• Kabakulak, A., & Pelit, E. (2022). Turist rehberlerinin kişilik özelliklerinin liderlik davranışlarına etkisi. Turist Rehberliği Dergisi (TURED), 5(1), 46-66. https://doi.org/10.34090/tured.1130134
• Karagöz, Y. (2017). SPSS ve AMOS uygulamalı nitel-nicel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği (1. Baskı., s.26). Nobel Kitabevi.
• Karaküçük, S., & Yetim A., (1996). Rekreasyon etkinliklerinde liderlik ve fonksiyonları. Beden Eğitimi Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 64-76.
• Karaküçük, S., Yenel, İ. F., & Akgül, B. M. (2017). Rekreasyon liderliği. S. Karaküçük, S. Kaya & B. B. Akgül (Editörler), Rekreasyon bilimi 2 içinde. (s. 167-229). Gazi Kitabevi.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayıncılık.
• Kattan, M., & Fox, T. L. (2014). A study of personality and leadership styles among members of a rock band. Journal of Organizational Culture, Communications and Conflict, 18(2), 105.
• Kesimli, İ. (2013). Liderlik davranış türleri uyarlama çalışması. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 1-10.
• Koçel, T. (2001). İşletme yöneticiliği. (8. Baskı). Beta Yayınevi.
• Kovacs, A. (2007). The leisure personality: Relationships between personality, leisure satisfaction, and life satisfaction [Unpublished doctoral dissertion]. Indiana University.
• Kozak, M. A., & Yüncü, D. (2009). Rekreasyonel liderlik ve grup dinamikleri. N. Kozak (Ed.), Prof. Dr. Fermani Maviş Anı Kitabı. s. 45-80. T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Köroğlu, E., & Bayraktar, S. (2011). Kişilik bozuklukları. HYB Basım Yayın.
• Lin, X., Luan, Y., & Zhao, G. (2021). Personality influences on ethical, servant, and authentic leadership: A meta-analysis. Journal of Psychology in Africa, 31(6), 588–594. https://doi.org/10.1080/14330237.2021.2001944
• Lucas, R. E., Diener, E., Grob, A., Suh, E. M., & Shao, L. (2000). Cross-cultural evidence for the fundamental features of extraversion. Journal of personality and social psychology, 79(3), 452. https://doi.org/10.1O37//0022-3514.79.3.452
• Malhotra, N. K. (2004). Marketing research an applied orientation. (4. Edition), Pearson Prentice Hall.
• McCrae, R. R., & Costa, P. T. (1987). Validation of the five-factor model of personality across instruments and observers. Journal of Personality and Social Psychology, 52(1), 81.
• McCrae, R. R., & John, O. P. (1992). An introduction to the Five-Factor Model and its applications. Journal of Personality, 60(2), 175-215. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.1992.tb00970.x
• McCrae, R. R., & Terracciano, A. (2005). Universal features of personality traits from the observer’s perspective: Data from 50 cultures. Journal of Personality and Social Psychology, 88(3), 547-561.
• McLean, D. D., Hurd, A. R., & Rogers, N. B. (2008). Kraus’ recreation and leisure in modern society. (8th ed.). Jones & Bartlett.
• Organ, D. W. (1996). Leadership: The great man theory revisited. Business horizons, 39(3), 1-4. https://doi.org/10.1016/S0007-6813(96)90001-4
• Önen, S. M., & Kanayran, H. G. (2015). Liderlik ve motivasyon: kuramsal bir değerlendirme. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 43-64.
• Özbağ, G. K. (2016). The role of personality in leadership: Five factor personality traits and ethical leadership. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 235, 235-242.
• Shooter, W., Sibthorp, J., & Gookin, J. (2010). The importance of trust in outdoor education: Exploring the relationship between trust in outdoor leaders and developmental outcomes. Research in Outdoor Education, 10(1), 48-56.
• Smith, M. L., Hamplová, D., Kelley, J., & Evans, M. D. R. (2021). Concise survey measures for the Big Five personality traits. Research in Social Stratification and Mobility, 73(1), 100595. https://doi.org/10.1016/j.rssm.2021.100595
• Somer, O., Korkmaz, M., & Tatar, A. (2002). Beş faktör kişilik envanterinin geliştirilmesi-I: Ölçek ve alt ölçeklerinin oluşturulması. Türk Psikoloji Dergisi, 17(49), 21-33.
• Soybalı, H. H., Kabakulak, A., & Başar, B. (2020). Üniversite öğrencilerinin kişilik özelliklerinin rekreasyon faaliyetlerine katılım düzeyi üzerindeki etkisi: Afyon Kocatepe Üniversitesi örneği. Journal of Recreation and Tourism Research, 7(2), 107-134. https://doi.org/%2010.31771/jrtr.2020.57
• Şahin, H. M., & Taşkıran, B. (2020). Rekreasyon eğitimi alan bireylerin liderlik becerileri ile otorite tercihlerinin incelenmesi. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 336-346.
• Tan, W. K., Hsiao, Y. J., Tseng, S. F., & Chan, C. L. (2018). Smartphone application personality and its relationship to personalities of smartphone users and social capital accrued through use of smartphone social applications. Telematics and Informatics, 35(1), 255-266. https://doi.org/10.1016/j.tele.2017.11.007
• Taymur, İ., & Türkçapar, M. H. (2012). Kişilik: tanımı, sınıflaması ve değerlendirmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(2), 154-177. https://doi.org/10.5455/cap.20120410
• Uluç, E. A., Duman, S., & Acar, H. (2020). Üniversitede okuyan uluslararası öğrencilerin serbest zaman doyum düzeylerinin yaşam doyumuna olan etkisinin incelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 3(2), 407-419. https://doi.org/10.38021/asbid.840550
• Yazıcı, N. A., Maçça, E., Kalkavan, A., & Işık, U. (2023). Üniversite öğrencilerinin beş faktör kişilik özellikleri açısından tercih ettikleri rekreatif etkinliklerin incelenmesi. Spor Eğitim Dergisi, 7(1), 45-55. https://doi.org/10.55238/seder.1230417
• Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2004). SPSS uygulamali bilimsel arastirma yöntemleri. Detay Yayıncılık.
• Yeşil, A. (2016). Liderlik ve motivasyon teorilerine yönelik kavramsal bir inceleme. Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(3), 158-180.