DÜZENLİ EGZERSİZ YAPAN VE YAPMAYAN ÖĞRENCİLERİN KASLILIK ODAKLI YEME TUTUMLARI İLE PROTEİN KALİTELERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2025, Cilt: 23 Sayı: 3, 68 - 80, 30.09.2025

Emine Elibol , Hazal Tuana Şeker , Cansu Candan Şahin , Damla Mutlu

https://doi.org/10.33689/spormetre.1624462

Öz

Öz: Son yıllarda beden kaygısı, sosyal medya etkisi ve toplumsal güzellik standartları nedeniyle birçok kişinin zihinsel ve fiziksel sağlığını etkileyen önemli bir sorun haline gelmiştir. Bu çalışmanın amacı, düzenli egzersiz yapan ve yapmayan üniversite öğrencilerinin kaslılık odaklı beslenme alışkanlıkları ile protein kaliteleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmaya, 149 düzenli egzersiz yapan ve 301 egzersiz yapmayan üniversite öğrencileri dahil edilmiştir. Katılımcılara, demografik yapı anketi, Kaslılık Odaklı Yeme Testi (MOET), Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi (IPAQ) ve Besin Tüketim Sıklığı Anketi uygulanmıştır. Protein kalitesi, diyet örüntüsündeki besin grupları göz önünde bulundurularak değerlendirilmiştir ve beş çeyreğe ayrılmıştır. Çalışmaya katılına bireylerin yaş ortalaması 21,95±1,91 yıl ve BKI değerleri 22,71±3,51 kg/m2 bulunmuştur. Egzersiz yapanların MOET değeri (19,1±11,06) yapmayanlardan (13,22±9,11) daha yüksek saptanmıştır (p<0.05). Egzersiz yapan bireylerden Q2 grubunda bulunanların MOET değeri diğer gruplardan istatistiki olarak yüksek saptanmıştır (p<0.05). Düzenli egzersiz yapan bireylerin protein kalitesi toplam puanı, egzersiz yapmayan bireylere göre anlamlı derecede daha yüksek olduğunu göstermiştir (p<0.05). Protein kalitesini etkilen faktörlerin regresyon analizi sonucuna göre MOET bir birim artırılması protein kalitesini 0,045 kat artırdığı saptanmıştır. Egzersiz yapan bireylerin protein kalitesinin daha yüksek olduğu ve kaslılık odaklı yemeye daha yatkın olduğu saptanmıştır. Ayrıca daha yüksek protein kalitesinde besin tüketenlerin kaslılık odaklı beslenme eğiliminin de daha fazla olabileceği gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anahtar Kelimeler: Egzersiz , protein kalitesi , kaslılık odaklı yeme

THE RELATIONSHIP BETWEEN MUSCULARITY-ORIENTED EATING ATTITUDES AND PROTEIN QUALITY IN STUDENTS WITH AND WITHOUT REGULAR EXERCISE

Öz

Abstract: In recent years, body image concerns, the influence of social media, and societal beauty standards have become significant issues affecting the mental and physical health of many individuals. The aim of this study is to examine the relationship between muscularity-oriented eating behaviors and protein quality among university students who engage in regular exercise and those who do not. The study included 149 university students who exercise regularly and 301 who do not. Participants were assessed using a demographic questionnaire, the Muscularity-Oriented Eating Test (MOET), the International Physical Activity Questionnaire (IPAQ), and a Food Frequency Questionnaire. Protein quality was evaluated considering dietary patterns and categorized into five quartiles. The participants' mean age was 21.95 ± 1.91 years, and their BMI was 22.71 ± 3.51 kg/m². The MOET score of those who exercised (19.1 ± 11.06) was significantly higher than those who did not (13.22 ± 9.11) (p < 0.05). Among exercisers, individuals in the Q2 group had significantly higher MOET scores compared to other groups (p < 0.05). The total protein quality score was significantly higher among those who exercised compared to non-exercisers (p < 0.05). According to regression analysis, a one-unit increase in the MOET score was associated with a 0.045-fold increase in protein quality. Individuals who exercised regularly were found to have higher protein quality and a greater tendency toward muscularity-oriented eating behaviors. Additionally, it was shown that those consuming higher-quality protein diets might also have a greater inclination toward muscularity-oriented eating.

Anahtar Kelimeler

Exercise , protein quality , muscularity-focused eating

Etik Beyan

The study was conducted in accordance with the principles of the Declaration of Helsinki, and approval was obtained from the Ankara Yıldırım Beyazıt University Health Sciences Ethics Committee on 23 November 2023, with decision number 09-422. A Voluntary Consent Form was signed by each individual participating in the study.

Destekleyen Kurum

This study was supported by the TÜBİTAK-BİDEB 2209/A University Students Research Projects Support Programme.

Teşekkür

None

Kaynakça

• Aydın, N. A., Yılmaz, H. K., Ergüden, B., & İpek, K. D. (2020). Profesyonel sporcularda beslenmenin planlanması. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(2), 83-88.
• Arslan Kabasakal, S. (2024). Exercise addiction, muscularity-oriented eating and beliefs about sports nutrition supplements in students who regularly exercise. Physical Education of Students, 28(6), 382-388. doi:10.15561/20755279.2024.0607
• Arslan, M., Yabancı Ayhan, N., Sarıyer, E. T., Çolak, H., & Çevik, E. (2022). The effect of bigorexia nervosa on eating attitudes and physical activity: A study on university students. International journal of clinical practice, 2022(1), 6325860. doi: 10.1155/2022/6325860
• Arslanoğlu, C., Acar, K., Mor, A., Baynaz, K., Karakaş, F., İpekoğlu, G., & Arslanoğlu, E. (2021). Investigating the quality of life of university students in terms of exercise status. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 188-198. doi: 10.17556/erziefd.745549
• Bekmezci, E. (2020). Egzersiz yapan bireylerin beden kompozisyonları ile beden imajları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Akdeniz Üniversitesi, Antalya).
• Bayraktar, A., & Zorba, E. (2020). Egzersiz ve Beslenme (Vol. 47518). Akademisyen Kitabevi.
• Bina JD, Tonsor GT. (2024). Non-linear association of exercise with animal protein consumption among U.S. Adults. Nutrients, 16(10), 1438. doi: 10.3390/nu16101438.
• Caliskan, G., & Alim, N. E. (2021). Validity and reliability of the Muscularity Oriented Eating Test (MOET) in Turkish. American Journal of Health Behavior, 45(3), 400-412. doi: 10.5993/AJHB.45.5.6
• Carballo-Fazanes, A., Rico-Díaz, J., Barcala-Furelos, R., Rey, E., Rodríguez-Fernández, J. E., Varela-Casal, C., & Abelairas-Gómez, C. (2020). Physical activity habits and determinants, sedentary behavior, and lifestyle in university students. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(9), 3272. doi: 10.3390/ijerph17093272
• Çağıran, İ. H., & Bilecenoğlu, D. K. (2022). Sporcu öğrencilerin beslenme, ergojenik destek kullanım ve fiziksel aktivite durumları. Muş Alparslan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1), 1-13.
• Çağlayan, D., & Koz, M. (2020). Vücut geliştirme sporu ile ilgilenen kişilerde kas yoksunluğu belirtilerinin incelenmesi: Samsun ili örneği. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 18(4), 180-192. doi: 10.33689/spormetre.734424
• Demir, F. (2019). Spor yapan ve sedanter adolesanların beslenme durumunun karşılaştırılması (Yüksek Lisans Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul).
• De La O, V., Zazpe, I., de la Fuente-Arrillaga, C., Santiago, S., Goni, L., Martínez-González, M. Á., & Ruiz-Canela, M. (2023). Association between a new dietary protein quality index and micronutrient intake adequacy: A cross-sectional study in a young adult Spanish Mediterranean cohort. European Journal of Nutrition, 62(1), 419-432. doi: 10.1007/s00394-022-02991-z.
• De Carvalho, P. H. B., Bagolin, V., Junqueira, A. C. P., Nagata, J. M., Cattle, C. J., Murray, S. B., & Laus, M. F. (2023). Validation and measurement invariance of the Muscularity-Oriented Eating Test among Brazilian men and women. International Journal of Eating Disorders, 56(4), 708-720. doi: 10.1002/eat.23702
• Demir, M., & Filiz, K. (2004). Spor egzersizlerinin insan organizması üzerindeki etkileri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 109-114.
• Ebispro for Windows, Stuttgart, Germany; Turkish Version (BeBiS 9), Pasifik Elektirik Elektronik Ltd. Şti. (www.bebis.com.tr); Istanbul, 2021.
• Ergün, M. (2013). Yaşlılık ve egzersiz. Spor Hekimliği Dergisi, 48(4), 131-138. Erdoğanoğlu, Y., & Tunç, Ü. (2020). Vücut geliştirme egzersiz programı uygulayan bireylerde beden algısı ve benlik saygısı. Spor Hekimliği Dergisi, 55(2), 79-85. doi: 10.5152/tjsm.2020.163
• Eskici, G. (2020). Protein ve egzersiz-yeni yaklaşımlar. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 18(3), 1-13. doi: 10.33689/spormetre.636061
• Hamurcu, P. (2023). Düzenli egzersiz yapan üniversite öğrencilerinde kaslı olma dürtüsü, kaslılık odaklı yeme davranışı ve egzersiz bağımlılığı ile beden algısı, yeme bozukluğu riski ve fiziksel aktivite düzeyi ilişkisi: Tanımlayıcı araştırma. Türkiye Klinikleri Journal of Sports Sciences, 15(1). doi: 10.5336/sportsci.2022-93275
• İlhân, O., & Şekir, U. (2016). Sporcuların protein tüketimi nasıl olmalı? Türkiye Klinikleri Sports Medicine-Special Topics, 2(3), 8-15.
• İzgi, D. H. (2011). Düzenli spor yapan ve yapmayan çalışan yetişkin kadınların beslenme alışkanlıklarının ve antropometrik ölçümlerinin incelenmesine yönelik bir çalışma (Yüksek Lisans Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbul).
• Kara, A., & Eryılmaz, A. (2018). Beliren yetişkinlerin gözünden olumlu beden imajı oluşturmanın öğeleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(3), 394-409.
• Kaya, A. (2023). Hemodiyaliz tedavisi alan bireylerde egzersiz davranışı ve yaşam kalitesi arasındaki ilişki (Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir).
• Kaya, D. Ö., Gürşan, İ. N., Uçurum, S. G., Emük, Y., Büker, N., & Ongan, D. (2020). Düzenli fiziksel aktivite ve egzersiz alışkanlığı olan ve olmayan üniversite öğrencilerinin fiziksel uygunluklarının karşılaştırılması: Ön çalışma. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5(3), 249-254.
• Kasırga, Z., Odabaşıoğlu, M. E., & Dedeoğlu, T. (2021). Üniversite öğrencilerinde fiziksel aktivite düzeyi ve egzersiz yarar/engel algılarının incelenmesi. Sosyal Araştırmalar ve Yönetim Dergisi, (1), 83-95. doi: 10.35375/sayod.906551
• Katra, H., Günar, B. B., Korkmaz, N., & Özçelik, O. (2022). Vücut geliştirme egzersizi yapan erkeklerin ergojenik yardımcı kullanma durumlarına göre kaslı olma dürtüsü düzeylerinin incelenmesi. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 27(1), 57-68. doi: 10.53434/gbesbd.1008883
• Kutlu, Z., Çınar, M., İbiş, S., & Aktuğ, Z. B. (2020). Farklı amaçlarla egzersiz yapan bireylerin egzersiz bağımlılıkları ile sosyal görünüş kaygılarının karşılaştırılması. Türk Spor Bilimleri Dergisi, 6(2), 76-82. doi: 10.46385/tsbd.1344396
• Kurt, A. (2018). 14-17 yaş grubundaki aktif spor yapan ve yapmayan kız öğrencilerin beslenme alışkanlıklarının ve beslenme bilinç düzeylerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbul).
• Lohman, T. G., Roche, A. F., Martorell, R. (1988). Anthropometric standardization reference manual. Human Kinetics Books.
• Lourida I, Boer JMA, Teh R, Kerse N, Mendonça N, Rolleston A, Sette S, Tapanainen H, Turrini A, Virtanen SM, Visser M, & Jagger C. (2021). Association of Daily Physical Activity and Sedentary Behaviour with Protein Intake Patterns in Older Adults: A Multi-Study Analysis across Five Countries. Nutrients, 13(8), 2574. doi: 10.3390/nu13082574.
• Makar, E. (2016). Spor eğitimi gören öğrencilerin, sosyal beceri, fiziksel benlik algısı ve fiziksel aktivite düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü).
• Ömür, S., & Ersoy, G. (2023). Sporcuların enerji ve besin ögesi gereksinimleri: Sistematik bir inceleme. Spor ve Rekreasyon Araştırmaları Dergisi, 5(2), 72-95. doi: 10.52272/srad.1367161
• Özenoğlu, A., Uzdil, Z., & Yüce, S. (2016). Kadınlarda tek başına planlı egzersizin antropometrik ölçümler ve vücut kompozisyonu üzerine etkisi. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 1-10.
• Rodrigues, M. J., Campaniço, J., Almeida, M., Teixeira, E., Neiva, H. P., & Marinho, D. A. (2024). Body image, muscularity-oriented disordered eating, and drive for muscularity among fitness practitioners and athletes. Motricidade, 20(2), e33616. doi: 10.6063/motricidade.33616
• Tek, N. A., Mortas, H., Arslan, S., Tatar, T., & Köse, S. (2020). The physical activity level is low in young adults: a pilot study from Turkey. Am. J. Public Health Res, 8(1), 7-13. doi: 10.12691/ajphr-8-1-2
• Yarar, H., Fidan, M., Yılmaz, S. K., Eskici, G., Saraç, O. E. (2022). Sporcularda kaslı olma dürtüsü ve besinsel ergojenik destek ürünleri kullanımının değerlendirilmesi. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(1), 162-173. doi: 10.25307/jssr.1097200
• Zayed, K., & Frieze, I. (2015). University students’ motives to exercise according to the self-determination theory. Journal of Educational and Psychological Studies, 9(2), 340-350. doi: 10.24200/jeps.vol9iss2pp340-350