Okullar Arası Spor Yarışmalarına Katılan ve Katılmayan Lise Öğrencilerinin Kişilik Özelliklerinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 1 - 11, 01.09.2020

Serhat Turan

Öz

Bu çalışmanın amacı, okullar arası spor yarışmalarına katılan ve katılmayan lise öğrencilerinin kişilik özelliklerinin incelenmesidir. Çalışma için gerekli izinler alındıktan sonra okul sporlarına katılan ve katılmayan 310 ortaöğretim öğrencisi üzerinde araştırma gerçekleştirilmiştir. Çalışmada verilerin elde edilmesinde ‘’Genel Bilgi Formu’’ ve ‘’Beş Faktör Kişilik Ölçeği’’ kullanılmıştır. Verilerin analizinde cinsiyet ve okullar arası spor yarışmalarına katılma değişkenlerinde gruplar arasında anlamlı fark olup olmadığını tespit edebilmek için bağımsız örneklemler t testi yapılmıştır. Çalışmada anlamlılık düzeyi p<,05 ve p<,01 olarak belirlenmiştir. Araştırmamızda beş faktörlü kişilik özellikleri ölçeğinin alt boyutları olan dışadönüklük, yumuşakbaşlılık ve öz denetimlilik boyutlarında cinsiyetler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmazken; nörotiklik ve deneyime açıklık alt boyutlarında ise erkek öğrencilerin lehine anlamlı bir farklılık olduğu belirlenmiştir. Araştırmamızda okullar arası spor yarışmalarına katılma değişkenine göre ise yumuşakbaşlılık ve deneyime açıklık alt boyutlarında gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık belirlenmezken; dışa dönüklük, öz denetimlilik ve nörotiklik alt boyutlarında okullar arası spor yarışmalarına katılan öğrencilerin lehine istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık elde edilmiştir. Çalışma sonucunda okullar arası spora katılımın bireylerin dışadönük ve öz denetim becerileri yüksek kişilik özelliklerine sahip olmasına etki ettiği görülmüştür. Ayrıca her şeye rağmen kazanma anlayışıyla hareket edilmesinin öğrencilerin saldırgan davranışlarına sebep olabileceği dolayısıyla nörotik kişilik özelliklerinin gelişmesine etki ettiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

okul, spor, yarışma, öğrenci, kişilik özellikleri

Kaynakça

• Aliyev, P. (2008). Beş faktör kişilik özellikleri ve cinsiyet rollerinin üniversite alan seçimi ile ilişkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.
• Atkinson, R. L. ve Atkinson, R. C. (1995). Psikolojiye giriş 2. (Çeviri: Kemal Atakay, MustafaAtakay ve Aysun Yavuz), İstanbul.
• Berger, K. S. ve Thompson, R. A. (1995). The developing person through childhood and adolescence. New york: Work.
• Brannon, l. (2002). Gender: psychological perspectives (3, ed). Boston: Allyn ve Bacon.
• Burger, M.J. (2004). Personality (6th Ed.). Belmont, CA: Wadsworth.
• Burger, M. J. (2006). Kişilik. (Çev: İnan Deniz Erguvan Sarıoğlu). İstanbul: Kaknüs.
• Cattell, R. B. (1943) The Description of Personality: Basic Traits Resolved into Clusters. The Journal of Abnormal and Social Psychology, 38 (4), 476-506.
• Çivitçi, N. ve Arıcıoğlu, A. (2012). Beş Faktör Kuramına Dayalı Kişilik Özellikleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (23), 78–96.
• Ercan, Ç. (2010). Ergenlerin spor yapma alışkanlıklarının kişilik ve atılganlık Özellikleri açısından incelenmesi. Doktora Tezi. Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü: İzmir.
• Erikson, E. H. (1984). İnsanın sekiz çağı. (Çev: B. Üstün, V. Şar), Ankara: Birey ve Toplum.
• Goldberg, l. R. (1990). An Alternative ‘‘Description Of Personality’’: The Big-Five Factor Structure. Journal of Personality and Social Psychology. 59, 1216–1229.
• Glass, R., Prichard, J., Lafortune, A. Ve Schwab, N. (2013). The Influence of Personalıty and Facebook Use on Student Academıc Performance. Issues in Information Systems. 14 (2), 119-126.
• Jones, D. C. (2004). Body İmage Among Adolescent Girls and Boys: A Longitudinal Study. Developmental Psychology. 40: 823-835.
• Karabağ, B. (2019). Spor Yapan ve Yapmayan Ortaöğretim Öğrencilerinin Kişilik Özellikleri, Karar Verme Stilleri ve Stresle Başa Çıkma Stratejilerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Karasar, n. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemi (25. Bs.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Katigbak, M. S., Church, A. T., Guanzon-Lapeña, M. A., Carlota, A. J., ve Del Pilar, G. H. (2002). Are İndigenous Personality Dimensions Culture Specific? Philippine İnventories and The Five-Factor Model. Journal of Personality and Social Psychology. 82 (1), 89–101. Https://doi.org/10.1037/0022-3514.82.1.89
• Koç, Y. ve Güllü, M. (2017). Lise Öğrencilerinin Beden Eğitimi Dersi Sportmenlik Davranışlarının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Sportmetre. 15 (1), 19-30.
• Kolovelonis, A., Goudas, M. ve Dermitzaki, I. (2010). Self-Regulated Learning of a Motor Skill Through Emulation and Self-Control Levels in a Physical Education Setting. Journal Of Applied Sport Psychology. 22(2), 198 – 212.
• Kovach, J. C. (2000). Self-Regulatory Strategies in an Accounting Principles Course: Effects on Student Achievement. Paper Presented at the Mid-Western Educational Research Association, Chicago.
• Kroger, J. (2000). Identity Development: Adolescence Through Adulthood. Thousand Oaks, Ca: Sage.
• Marcia, j. E. (1999). Representational Thought in Ego İdentity, Psychotherapy, and Psychosocial Developmental Theory. In ı. E. Sigel (ed.), Development Of Mental Representation: Theories and Applications. Mahwah, NJ: Erlbaum.
• Mccrae, R. R., Costa, P.T., J. R. (1997). Personality Trait Structure as a Human Universal. American Psychologist. 52, 509-516.
• Penuel, W. R. ve Wertsch, J. W. (1995). Vygotsky ABD İdentity Formation: a Socio-eultural Approach. Educational Psychologist. 30, 83-92.
• Servidio, R. (2014). Exploring The Effects of Demographic Factors, Internet Usage and Personality Traits on Internet Addiction in a Sample of Italian University Student. Computers İn Human Behavior. 35, 85–92.
• Steinberg, L. (2005). Adolescence (7. Ed.). New York: Mcgraw-Hill.
• Tanbuğa, U. B. (2018). Okul Takımlarında Spor Yapan ve Yapmayan Lise Öğrencilerinin Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Tazegül, Ü. (2014). Sporun Kişilik Üzerindeki Etkisinin Araştırılması. International Journal of Social Science. 25. 537-544. Doi number: http://dx.doi.org/10.9761/jasss2352
• Turan, S. (2019). Okul Sporlarına Katılan Ortaöğretim Öğrencilerinin Beden Eğitimine Yatkınlıkları ve Beden Eğitimi Dersindeki Sportmenlik Davranışlarının İncelenmesi. Doktora tezi. Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Ülker, M. (2017). Spor Yapan ve Yapmayan Ortaöğretim Öğrencilerinin Kişilik Özellikleri, Karar Verme Stilleri, Stresle Başa Çıkma Stratejilerinin Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yılmaz, m. (2019). Lise Öğrencilerinde Yaratıcı Kişilik ile Beş Faktör Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkiler. Yüksek Lisans Tezi. Nişantaşı Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.