Doğa Sporcularının Özyeterlik Algıları, Sorumluluk Duygusu ve Davranışları Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 70 - 81, 05.10.2024

Emre Aslan Kadir Yıldız

https://doi.org/10.53025/sportive.1458020

Öz

Bu araştırmada, doğa sporcularının özyeterlilik algıları, sorumluluk duygusu ve davranışlarının incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma nicel araştırma yöntemlerinden betimsel ve ilişkisel tarama modelinde tasarlanmıştır. Çalışma grubu, 18 yaş üstü aktif doğa sporlarıyla uğraşan katılımcılardan oluşmaktadır. Araştırmada kişisel bilgi formu, Dinç ve Yavaş-Tez (2019) tarafından geliştirilen Doğal Alan Rekreasyonu Öz-Yeterlilik ölçeği ve Özen (2013) tarafından geliştirilen Sorumluluk Duygusu ve Davranışı ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde uygun istatistik paket programları kullanılacaktır. Analizler sonucunda, sorumluluk duygusu ve davranışının, beceri ve yeterlilik ile haz ve başarma üzerinde açıklayıcı etkiye sahip olduğu anlaşılmaktadır. Sonuç olarak, doğa sporcularının sorumluluk duygusu ve davranışına sahip olmaları neticesinde yapılan aktiviteden duyulan haz ve başarma duygusunu da olumlu etkileyebilecektir. Bununla birlikte, beceri ve yetkinlik özyeterliliğine sahip olmaları aynı zamanda ortamın taşıdığı riskleri de dikkate alma noktasında bireylerin gelişiminde önemli bir unsur olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Açık alan sporları, Sorumluluk, Davranış, Özyeterlilik

Destekleyen Kurum

Bu çalışma, TÜBİTAK Bilim İnsanı Destek Programları Başkanlığı (BİDEB) tarafından yürütülen “2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı” kapsamında desteklenmiştir.

Proje Numarası

2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı

Teşekkür

Bu çalışma, TÜBİTAK Bilim İnsanı Destek Programları Başkanlığı (BİDEB) tarafından yürütülen “2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı” kapsamında desteklenmiştir. Desteklerinden dolayı Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Başkanlığına teşekkür ederiz.

A Study on Self-Efficacy Perceptions, Responsibility Feeling and Behaviours of Outdoor Athletes

Öz

In this study, it was aimed to examine the self-efficacy perceptions, responsibility feeling and behaviours of outdoor athletes. The research was designed in descriptive and relational screening model from quantitative research methods. The study group consists of participants over the age of 18 who are engaged in active outdoor sports. In the study, personal information form, Outdoor Recreation Self-Efficacy scale developed by Dinç and Yavaş-Tez (2019) and Responsibility Feeling and Behaviors Scale developed by Özen (2013) were used. Appropriate statistical package programs will be used to analyse the data obtained. As a result of the analyses, it is understood that responsibility feeling, and behaviour have an explanatory effect on skill and competence and pleasure and achievement. As a result, the responsibility feeling, and behaviour of outdoor athletes may positively affect the sense of enjoyment and achievement of the activity. However, it is thought that having skill and competence self-efficacy is also an important factor in the development of individuals at the point of taking into account the risks carried by the environment.

Anahtar Kelimeler

Outdoor sports, Responsibility, Behaviour, Self-efficacy

Proje Numarası

2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı

Kaynakça

• Akın, M. Ş. (2021). Doğa sporlarının ve doğa kulüplerinin üyelere katkısı. Spor Eğitim Dergisi, 5(3), 1-13.
• Albayrak-Okçin, F., ve Gerçeklioğlu, G. (2013). Öğrencilerin öz-etkililik-yeterlilik algıları ve sosyal destek düzeylerinin incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1), 40-51.
• Ardahan, F., ve Yerlisu Lapa, T. (2011). Açık alan rekreasyonu: Bisiklet kullanıcıları ve yürüyüşçülerin doğa sporu yapma nedenleri ve elde ettikleri faydalar. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 1327–1341.
• Asma, M., & Yıldız, K. (2023). Orienteering as a Supportive Educational Tool: The Case of Mathematics and Science. International Journal of Eurasian Education and Culture, 8(20), 272-300. http://dx.doi.org/10.35826/ijoecc.643
• Atalay-Çelebi, M. (2023). Doğa ve macera eğitimleri. İçinde K. Yıldız ve B. Gürer (Eds.). Teoriden uygulamaya doğa ve macera eğitimi (21-39). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. W. H. Freeman and Company.
• Berkowitz, L., & Daniels, L. R. (1963). Responsibility and dependency. The Journal of Abnormal and Social Psychology, 66(5), 429–436. https://doi.org/10.1037/h0049250 Broadhurst, R. (2001). Managing environments for leisure and recreation. Taylor & Francis Group.
• Burke, S., & Utley, A. (2012). Climbing towards recovery: investigating physically injured combat veterans’ psychosocial response to scaling mt. Kilimanjaro. Disability and Rehabilitation, 35(9), 732-739. https://doi.org/10.3109/09638288.2012.707743
• Chamberlin, L. J., & Chambers, N. S. (1994). Developing responsibility in today's students. The Clearing House, 67(4), 204-206.
• Demirel, M., Gurbuz, B., & Karakucuk, S. (2009). Effects of environmental attitudes and reliability and validity of new ecological paradigm scale. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 7(2), 47– 50.
• Dickson, T. J., Gray, T., & Mann, K. (2008). Australian outdoor adventure activity benefits catalogue. University of Canberra, Centre for Tourism Research.
• Dinç, S.C., ve Yavaş-Tez Ö. (2019). Doğal alan rekreasyonu öz-yeterlik ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 4(3), 394-410.
• Dyment, J. E., & Potter, T. G. (2015). Is outdoor education a discipline? Provocations and possibilities. Journal of Adventure Education and Outdoor Learning, 15(3), 193–208. http://dx.doi.org/10.1080/14729679.2014 .949808
• Eigenschenk, B., Thomann, A., McClure, M., Davies, L. E., Gregory, M., Dettweiler, U., … & Yuba, E. I. (2019). Benefits of outdoor sports for society. A systematic literature review and reflections on evidence. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(6), 937. https://doi.org/10.3390/ijerph16060937
• Glover, J. (1970). On responsibility. Humanities Press.
• Gürer, B. (2012). Doğa sporlarında ve arama kurtarmada liderlik becerilerinin incelenmesi. Doktora Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Gürer, B., & Caymaz, E. (2018). Investigation of leisure perceptions of individuals in outdoor Sports. International Journal of the Sociology of Leisure, 2, 255–265. https://doi.org/10.1007/s41978-018-0021-y
• Gürer, B., Ünal, S., ve Arıkan, V. B. (2020). Doğa sporları yapan bireylerin genel öz yeterliliklerinin problem çözme becerisine etkisi. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 18(2), 13-26. https://doi.org/10.33689/spormetre.549729
• Houge-Mackenzie, S., & Brymer, E. (2020). Conceptualizing adventurous nature sport: A positive psychology perspective. Annals of Leisure Research, 23(1), 79-91. https://doi.org/10.1080/11745398.2018.1483733
• Høyem, J. (2020). Outdoor recreation and environmentally responsible behavior. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 31, 100317. https://doi.org/10.1016/j.jort.2020.100317
• Haydon, G. (1978). On being responsible. The Philosophical Quarterly, 28(110), 46-57.
• Kelley, M.P., Coursey, R.D., & Selby, P.M. (1997). Therapeutic adventures outdoors: A demonstration of benefits for people with mental illness. Psychiatric Rehabilitation Journal, 20(4), 61-73.
• Kural, B. (2023). Engelli bireylerde açık alan ve macera eğitimi. İçinde K. Yıldız ve B. Gürer (Eds.). Teoriden uygulamaya doğa ve macera eğitimi (177-204). Gazi.
• Llewellyn, D.J., Sanchez, X., Asghar, A., & Jones, G. (2008). Self-efficacy, risk taking and performance in rock climbing. Personality and Individual Differences, 45(1), 75-81. https://doi.org/10.1016/j.paid.2008.03.001
• Mittelstaedt, R. D., & Jones, J. J. (2009). Outdoor recreation self-efficacy: Scale development, reliability and validity. Journal of Outdoor Recreation, Education, and Leadership, 1(1), 97-120.
• Moynier, J. (2004). Herkes için dağcılık (s. 67-89). Bilge Sanat Yapım Yay.
• Munusturlar, S., ve Akyıldız-Munusturlar, M. (2023). Açık alan rekreasyonu. İçinde K. Yıldız ve B. Gürer (Eds.). Teoriden uygulamaya doğa ve macera eğitimi (89-110). Gazi.
• Nelson, D. B., Low, G. R., Stottlemyer, B. G., & Martinez, S. (2004). Personal responsibility map (PRM). Oakwood Solutions, LLC.
• O’Bannon, P. M. (2000). The effect of the outdoor experiential rope course on perceived team performance. (Doctor of Education Phd dissertation). Miami, Florida: Florida International University.
• Özen, G., ve Vatansever, Ş. (2016) Doğa eğitimi tabanlı serbest zaman etkinliklerinin üniversite öğrencilerinin denetim odağı üzerine etkisi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi,4(6),103-112
• Özen, G., Özen, Ş., ve Sönmez Tiryaki. G. (2014). Kamp yaşantısı ve engel aktivitelerin katılımcıların öz-etkililik algılarına etkisi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 5(2), 5-12. https://doi.org/10.17155/spd.78927
• Özen, Y. (2013). Sorumluluk duygusu ve davranışı ölçeğinin geliştirilmesi güvenirliği ve geçerliği. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 4(7), 343-357.
• Palmberg, I., & Kuru, J. (2000). Outdoor Activities as a Basis for Environmental Responsibility. The Journal of Environmental Education, 31, 32-36. https://doi.org/10.1080/00958960009598649.
• Plummer, R. (2009). Outdoor recreation (pp. 76-89). Routledge.
• Rimasa, D., Nugraha, E., & Nasution, M. F. A. (2023). Outdoor education toward personal & social responsibility and physical fitness level. JIPES - Journal of Indonesian Physical Education and Sport, 8(2), 61-67. https://doi.org/10.21009/jipes.082.04 Sibthorp, J. (2003). An empirical look at Walsh and Golins' adventure education process model: Relationships between antecedent factors, perceptions of characteristics of an adventure education experience, and changes in self-efficacy. Journal of Leisure Research, 35(1), 80-106. https://doi.org/10.18666/jlr-2003-v35-i1-611
• Shivers-Blackwell, S. L. (2004). Reactions to outdoor teambuilding initiatives in MBA education. The Journal of Management Development, 23(7), 614–630. https://doi.org/10.1108/02621710410546632
• Svobodová, H., Mísařová, D., Durna, R., & Hofmann, E. (2020). Geography outdoor education from the perspective of Czech teachers, pupils and parents. Journal of Geography, 119(1), 32-41. https://doi.org/10.1080/00221341.2019.1694055
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Pearson Education
• Taniguchi, S. T., Bennion, J., Duerden, M. D., Widmer, M. A., & Ricks, M. (2017). Self-efficacy of risk taking in outdoor recreation as a predictor of the self-efficacy of risk taking in essay writing. Journal of Outdoor Recreation, Education, and Leadership, 9(4), 425-438. https://doi.org/10.18666/jorel-2017-v9-i4-8653
• Türk Dil Kurumu (TDK) (2024). https://sozluk.gov.tr/, Erişim Tarihi. 10.01.2024
• Vilarroig, J. V., & Bernardo, M. P. R. (2017). Programa asistido con caballos para la atención psicopedagógica de un adolescente con tda-h. Quaderns digitals: Revista de Nuevas Tecnologías y Sociedad, (84), 142-155.
• Yıldız, K. (2023). Temel kavramlar. İçinde K. Yıldız ve B. Gürer (Eds.). Teoriden uygulamaya doğa ve macera eğitimi (1-20). Gazi.
• Yıldız, K., Güzel, P., Çetinöz, F., & Beşikçi, T. (2017). Outdoor camp effects on athletes: Orienteering example. Baltic Journal of Sport and Health Sciences, 1(104), 55-64. https://doi.org/10.33607/bjshs.v1i104.18
• Yıldız, N. O., Özen, G., & Bostancı, T. G. (2016). The effects of one-day outdoor education on self- efficacy. Journal of Human Sciences, 13(3), 6068. https://doi.org/10.14687/jhs.v13i3.4296
• Yildiz, K. (2022). Experiential learning from the perspective of outdoor education leaders. Journal of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, 30, 1-13. 100343. https://doi.org/10.1016/j.jhlste.2021.100343