Akademik Motivasyona Giden Yolda Fırsat Eşitliği: Eğitimde Eşitliğin Önemi

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 1 - 15

Gökhan Aydın , Gökçer Aydın , Mustafa Keleş

https://doi.org/10.53025/sportive.1697692

Öz

Akademik motivasyon, bireyin öğrenmeye, bilgiye ulaşmaya ve akademik hedeflere ulaşmaya yönelik içten gelen isteği, merakı ve çabasını ifade eder. Bu motivasyon, sadece not almak ya da bir sınavı geçmek için değil, öğrenmenin kendisinden haz almak, kendini geliştirmek ve bir konuda derinleşme arzusu gibi daha derin duygusal ve bilişsel nedenlerle ortaya çıkar. Akademik motivasyonun gelişiminde çeşitli faktörler etkili olur; bu faktörlerden biri de bireyin eğitimde fırsat eşitliğine dair algısıdır. Eğitimde fırsat eşitliği algısı, bireyin öğrenim sürecinde herkesin aynı haklara, imkânlara ve desteklere sahip olduğuna dair kişisel değerlendirmesini ifade eder. Bu algı, öğrencinin eğitim hayatında adil bir ortamda bulunduğunu hissedip hissetmediğiyle doğrudan ilişkilidir. Kısacası, eğitimde fırsat eşitliği algısı; bireyin, başarıya ulaşmak için gerekli olan olanakların tüm öğrencilere eşit biçimde sunulup sunulmadığını nasıl deneyimlediğini yansıtır. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı Spor Bilimleri Fakültesi öğrencilerinin eğitimde fırsat eşitliği algıları ile akademik motivasyon düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmanın evrenini ………. Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi öğrencileri oluştururken örneklem grubunu kolayda örnekleme yöntemi ile belirlenmiş 464 öğrenci oluşturmaktadır. Çalışma, betimleyici ve ilişkisel tarama modelleri temelinde yürütülmüştür. Veri toplama araçları olarak araştırmacılar tarafından hazırlanan Kişisel Bilgi Formu ve araştırma amacına uygun olarak belirlenen Akademik Motivasyon Ölçeği ile Eğitimde Fırsat Eşitliği Algısı Ölçeği kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan Akademik Motivasyon Ölçeği, Vallerand ve arkadaşları (1989) tarafından geliştirilmiş ve Ünal (2012) tarafından Türkçeye uyarlanmıştır. Akademik Motivasyon Ölçeği, 28 madde ve 7 alt boyuttan (Bilme, Başarma, Harekete Geçme, Belirlenmiş Dışsal Motivasyon, İçe Yansıyan Dışsal Motivasyon, Dış Düzenleme Dışsal Motivasyon ve Motivasyonsuzluk) oluşmaktadır. Eğitimde Fırsat Eşitliği Algısı Ölçeği ise Gül ve Yeşil (2024) tarafından geliştirilmiştir. Eğitimde Fırsat Eşitliği Algısı Ölçeği, 23 madde ve 3 alt boyuttan (Ailevi Faktörler, Coğrafi-Toplumsal Faktörler ve Yönetimsel Faktörler) oluşmaktadır. Kullanılan her iki ölçekte 7’li likert tipinde olup toplam puan üzerinden hesaplanmaktadır. Çalışma verilerinin normal dağılım göstermesi sebebiyle parametrik testlerden yararlanılmıştır. İki grup arasındaki farkları incelemek için Bağımsız Örneklemler t-Testi, üç ve daha fazla grup arasındaki karşılaştırmalar için Tek Yönlü ANOVA, değişkenler arasındaki ilişkileri değerlendirmek amacıyla ise Pearson Korelasyon Testi kullanılmıştır. Gruplar arasındaki anlamlı farklılıkların belirlenebilmesi için ise Post Hoc analizlerinden Tukey testi tercih edilmiştir. Yapılan analizlere göre, cinsiyet, yaş ve sınıf değişkenlerinde eğitimde fırsat eşitliği algısına göre anlamlı farklılıklar tespit edilirken, akademik motivasyona göre yalnızca cinsiyet değişkeninde anlamlı farklılık gözlenmiştir. Sonuçlar, kadınların eğitimde fırsat eşitliği algısının erkeklere göre daha düşük olduğunu, yani eğitimde fırsat eşitliğinin olmayışına yönelik algılarının daha yüksek olduğunu göstermektedir. Benzer şekilde kadınların erkeklere göre akademik motivasyon düzeylerinin de yüksek olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim , Akademik Motivasyon , Eşitlik

Equal Opportunity on the Path to Academic Motivation: The Importance of Equality in Education

Öz

Academic motivation refers to an individual's innate desire, curiosity and effort to learn, access information and achieve academic goals. This motivation arises not only to get a grade or pass an exam, but also for deeper emotional and cognitive reasons, such as the enjoyment of learning itself, self-improvement, and deepening one's understanding of a subject. A number of factors play a role in the development of academic motivation, one of which is the individual's perception of equality of opportunity in education. The perception of equity in education refers to an individual's personal assessment that everyone has the same rights, opportunities and support in the learning process. This perception is directly related to whether the student feels that he/she is in a fair environment in his/her educational life. In short, perceptions of equity in education reflect an individual's experience of whether the opportunities necessary to achieve success are equally available to all students. In this context, the aim of this study is to examine the relationship between perceptions of equity in education and academic motivation levels of students at the Faculty of Sport Sciences. The universe of the research consists of the students of the Faculty of Sports Sciences of ……… University, while the sample group consists of 464 students selected by the convenience sampling method. The study was conducted on the basis of descriptive and relational screening models. The data collection instruments used were the Personal Information Form prepared by the researchers, the Academic Motivation Scale and the Perception of Equality of Opportunity in Education Scale, which were determined in accordance with the purpose of the research. The Academic Motivation Scale used in the study was developed by Vallerand et al. (1989) and adapted to Turkish by Ünal (2012). The Academic Motivation Scale consists of 28 items and 7 sub-dimensions (Knowing, Achieving, Taking Action, Identified Extrinsic Motivation, Introjected Extrinsic Motivation, External Regulation Extrinsic Motivation, and Amotivation). The Scale of Perception of Equal Opportunities in Education was developed by Gül and Yeşil (2024). The Scale of Perception of Equal Opportunities in Education consists of 23 items and 3 sub-dimensions (family factors, geographical-social factors and administrative factors). Both scales used are 7-point Likert scales and are calculated on the basis of the total score. Parametric tests were used because the study data showed normal distribution. Independent Samples t-Test was used to examine the differences between two groups, One-Way ANOVA was used for comparisons between three or more groups, and Pearson Correlation Test was used to evaluate the relationships between variables. The Tukey test was preferred for Post Hoc analyses to determine the significant differences between the groups. According to the analyses, significant differences were found in the variables of gender, age and class with regard to the perception of equal opportunities in education, while a significant difference was found only in the variable of gender with regard to academic motivation. The results show that women's perception of equal opportunities in education is lower than men's, in other words, their perception of the lack of equal opportunities in education is higher. Similarly, women's academic motivation is higher than men's.

Anahtar Kelimeler

Education , Academic Motivation , Equality

Kaynakça

• Ağır, M. S. (2017). Eğitsel rehberlik çalışmalarının önemi. HAYEF Journal of Education, 14(2), 183-202. http://dx.doi.org/10.26650/hayef.2017.14.2.0020
• Alderman, M. K. (2013). Motivation for achievement: Possibilities for teaching and learning. Routledge.
• Amrai, K., Motlagh, S. E., Zalani, H. A., & Parhon, H. (2011). The relationship between academic motivation and aca-demic achievement students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 15, 399-402. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.03.111
• Bilgin, R., & Erbuğ, E. (2021). Eğitimde fırsat eşitsizliği üzerine eleştirel bir değerlendirme. International Journal of Economics Administrative and Social Sciences, 4(2), 231-239.
• Brouse, C. H., Basch, C. E., LeBlanc, M., McKnight, K. R., & Lei, T. (2010). College students’ academic motivation: Differences by gender, class, and source of payment. College Quarterly, 13(1), n1.low. Contemporary Voice of Dalit, 11(1), 55-61. https://doi.org/10.1177/2455328X18821452
• Clark, M. H., Middleton, S. C., Nguyen, D., & Zwick, L. K. (2014). Mediating relationships between academic motiv-ation, academic integration, and academic performance. Learning and Individual Differences, 33, 30-38. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2014.04.007
• Dannefer, D. (2003). Cumulative advantage/disadvantage and the life course: Cross-fertilizing age and social science theory. The Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences, 58(6), S327-S337.
• Deci, E. L. (1976). Notes on the theory and metatheory of intrinsic motivation. Organizational Behavior and Human Performance, 15(1), 130-145.
• Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2013). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. Springer Science & Business Media.
• DiPrete, T. A., & Eirich, G. M. (2006). Cumulative advantage as a mechanism for inequality: A review of theoretical and empirical developments. Annu. Rev. Sociol., 32(1), 271-297.
• Edgerton, E., & McKechnie, J. (2023). The relationship between student’s perceptions of their school environment and academic achievement. Frontiers in Psychology, 13, 959259.
• Fırat, M. K., Erten, A., Ödemiş, Ş., & Yaşar, A. (2024). Eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanmasına yönelik okul yöneticilerinin görüşleri. Ulusal Eğitim Dergisi, 4(1), 93-110.
• Galloway, M. K., & Ishimaru, A. M. (2015). Radical recentering: Equity in educational leadership standards. Educational Administration Quarterly, 51(3), 372-408. https://doi.org/10.1080/10824669.2019.1699413
• García-González, J., Forcén, P., & Jimenez-Sanchez, M. (2019). Men and women differ in their perception of gender bias in research institutions. PloS One, 14(12), e0225763.
• Ghanad, A. (2023). An overview of quantitative research methods. International Journal of Multidisciplinary Research and Analysis, 6(08), 3794-3803.
• Gutiérrez, J. G. (2023). Equal opportunities between sexes and educational freedom. An educational policy approach. Revista Española de Pedagogía, 62(229), 16.
• Gül, Y. E., & Yeşil, R. (2024). The development and initial tests for the psychometric properties of the equal opportunity in education scale. Problems of Education in the 21st Century, 82(3), 353-370.
• Henderson, D., Sewell, K. A., & Wei, H. (2020). The impacts of faculty caring on nursing students’ intent to graduate: A systematic literature review. International Journal of Nursing Sciences, 7(1), 105-111. https://doi.org/10.1016/j.ijnss.2019.12.009
• Izuchi, M. N., & Onyekuru, B. U. (2017). Relationships among academic self-concept, academic motivation and aca-demic achievement among college students. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences, 5(2), 93–102.
• Karababa, B. (2024). Üniversitede öğrenim gören futbolcuların depresyon, anksiyete ve stres düzeylerinin psikolojik iyi oluş düzeylerine etkisi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 15(3), 365-377.
• Kaysılı, A. (2023). Eğitimde dijitalleşme olgusunun fırsat eşitliği bağlamında değerlendirilmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(3), 1421-1437. https://doi.org/10.38151/akef.2023.118
• Keleş, O., & Şemin, F. K. (2023). Okul yöneticilerinin görüşlerine göre ilkokulların finansman sorununun “eğitimde fırsat eşitliği ilkesi” bağlamında incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 21(2), 1061-1090.
• Kurtdaş, E. M. (2021). Eğitimde cinsiyet temelli fırsat eşitsizliği. Sosyolojik Düşün, 6(2), 112-144.
• Law, W., Elliot, A. J., & Murayama, K. (2012). Perceived competence moderates the relation between performance-approach and performance-avoidance goals. Journal of Educational Psychology, 104(3), 806-819. https://doi.org/10.1037/a0027179
• Malkoç-Yaşar, M. (2014). Sosyoekonomik açıdan eğitimde fırsat eşitliği: Giresun örneği [Yüksek lisans tezi, Giresun Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Medina-García, M., Doña-Toledo, L., & Higueras-Rodríguez, L. (2020). Equal opportunities in an inclusive and sustainable education system: An explanatory model. Sustainability, 12(11), 1-20. https://doi.org/10.3390/su12114626
• Mercik, V. (2015). Eğitimde fırsat eşitliği, toplumsal genel başarı ve adalet ilişkisi: PISA projesi kapsamında Finlandiya ve Türkiye deneyimlerinin karşılaştırması [Yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Pallas, A. M., & Jennings, J. L. (2009). Cumulative knowledge about cumulative advantage. Swiss Journal of Sociology/Schweizerische Zeitschrift für Soziologie, 35(2).
• Purnastuti, L., & Izzaty, R. E. (2016). Access and equity in higher education in Indonesia: A Review from the Periphery. Widening Higher Education Participation, 119-134. https://doi.org/10.1016/b978-0-08-100213-1.00008-1 Raboca, H. M., & Carbunarean, F. (2024, July). Faculty support and students’ academic motivation. In Frontiers in Education, 9, 1406611. https://doi.org/10.3389/feduc.2024.1406611
• Ramos-Galarza, C., Apolo, D., Peña-García, S., & Jadán-Guerrero, J. (2018). Gender differences towards gender equality: Attitudes and perceptions of college students. Rev. Eur. Stud., 10, 61.
• Rieckmann, M. (2017). Education for sustainable development goals: Learning objectives. UNESCO Publishing. Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary Educational Psychology, 25(1), 54-67. https://doi.org/10.1006/ceps.1999.1020 Shifrer, D., Phillippo, K., Tilbrook, N., & Morton, K. (2023). The relationship between ninth graders’ perceptions of teacher equity and their math identity: Differences by student race and school racial composition. Sociology of Education, 96(2), 129-148.
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. S., & Ullman, J. B. (2013). Using multivariate statistics (Vol. 6, pp. 497-516). Boston, MA: Pearson.
• Tabak, H. (2019). Türk eğitim sisteminde eğitimde fırsat eşitliğine kuramsal bakış: Roller ve sorumluluklar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 17(2), 370-393.
• Thompson, D. L., & Thompson, S. (2018). Educational equity and quality in K-12 Schools: Meeting the needs of all students. Journal for the Advancement of Educational Research International, 12(1), 34-46.
• Vallerand, R. J., Pelletier, L. G., Blais, M. R., Briere, N. M., Senecal, C., & Vallieres, E. F. (1992). The academic motivation scale: A measure of intrinsic, extrinsic, and amotivation in education. Educational and Psychological Measurement, 52(4), 1003-1017. https://doi.org/10.1177/0013164492052004025
• Watt, H. M., & Richardson, P. W. (2020). Motivation of higher education faculty: (How) it matters! International Journal of Educational Research, 100, 101533. https://doi.org/10.1016/j.ijer.2020.101533
• Zehnter, M. K., & Nater, C. (2025). Beyond being beneficiaries: Two mechanisms explain why women have more favourable attitudes towards gender quotas than men. European Journal of Social Psychology, 55(1), 1-16. https://doi.org/10.1002/ejsp.3113