LİSE ÖĞRENCİLERİNDE DİJİTAL OYUN BAĞIMLILIĞI İLE YEME FARKINDALIĞI ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 3, 411 - 423, 28.11.2025

Esma Akgül , Aslıhan Turan , Nazlı Atalay

https://doi.org/10.70813/ssd.1661306

Öz

Amaç: Ergenlik dönemi, fiziksel ve duygusal değişikliklere uyum sağlamayı ve stresi etkili bir şekilde yönetebilmeyi içermektedir. Bazı ergenler, stresle başa çıkma mekanizması olarak dijital oyun bağımlılığı geliştirmekte, bu da sağlıksız beslenme alışkanlıklarına ve yüksek kalorili gıdaların tüketiminin artmasına neden olabilmektedir. Bu davranış, önemli bir halk sağlığı sorunu olan obeziteye katkıda bulunmaktadır. Bu çalışma, lise öğrencilerinin dijital oyun bağımlılığı ile yeme farkındalığı düzeylerini belirlemek ve ikisi arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Sakarya'da bir lisede, Nisan 2024-Haziran 2024 tarihleri arasında yürütülen bu tanımlayıcı-ilişkisel çalışmaya, veli onayı ve kura yoluyla seçilen 198 öğrenci dâhil edilmiştir. Veriler “Kişisel Bilgi Formu”, “Dijital Oyun Bağımlılığı Ölçeği” ve “Yeme Farkındalığı Ölçeği” kullanılarak toplanmıştır. Analizlerde, tanımlayıcı istatistikler ve Pearson korelasyonu kullanılmıştır (p<0.05).
Bulgular: Katılımcıların yaş ortalaması 16.04±0.97 olup, %53'ü kız ve %37.9'u 11. sınıf öğrencisidir. Öğrencilerin toplam %95.5'inin evinde internet vardı ve %43.9'u dijital oyunlarda günde 1-3 saat geçirdiğini bildirdi. Öğrencilerin %71.7'si öğün atladığını ve %36.4'ü özellikle kahvaltıyı atladığını bildirdi. Yüzde 36.9'u günde 3-5 bardak su tüketiyordu. Bulgular orta düzeyde dijital oyun bağımlılığı ve yüksek yeme farkındalığı, aralarında orta düzeyde negatif bir korelasyon olduğunu göstermiştir.
Sonuç: Bu bulgular, okul hemşireleri tarafından dijital oyun bağımlılığının etkileri konusunda farkındalık oluşturmanın ve genel iyi oluşlarını desteklemek için ergenler arasında sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıklarını teşvik etmenin önemini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Dijital oyun bağımlılığı , Ergen , Okul hemşiresi , Okul sağlığı , Yeme farkındalığı

The Relationship Between Digital Game Addiction and Eating Awareness in High School Students

Öz

Purpose: Adolescence involves adapting to physical and emotional changes and managing stress effectively. Some adolescents develop digital game addiction as a coping mechanism for stress, which may lead to unhealthy eating habits and increased consumption of high-calorie foods. This behavior contributes to obesity, a significant public health concern. The present study was conducted for the purpose of determining the levels of digital game addiction and eating awareness amongst high school students, and to examine the relationship between the two.
Methods: This descriptive-correlational study conducted at a high school in Sakarya, between April 2024 and June 2024, the study included 198 students selected through a lottery process with parental consent. Data were collected using the “Personal Information Form,” “Game Addiction Scale for Adolescents,” and the “Mindful Eating Questionnaire.” Analyses involved descriptive statistics and Pearson correlation (p<0.05).
Results: The mean age of the participants was 16.04±0.97, 53% were female and 37.9% were 11th grade students. A total of 95.5% of the students had internet at home and 43.9% reported spending 1-3 hours a day on digital games. 71.7 per cent of the students reported skipping meals and 36.4 per cent especially skipped breakfast. 36.9 per cent consumed 3-5 glasses of water per day. The findings showed that there was a moderate negative correlation between moderate digital game addiction and high eating awareness.
Conclusion: These findings emphasise the importance of raising awareness of the effects of digital gaming addiction by school nurses and promoting healthy lifestyle habits among adolescents to support their overall well-being.

Anahtar Kelimeler

Digital game addiction , Adolescent , School nurse , School health , Eating awareness

Kaynakça

• [1] Beckwith S, Chandra-Mouli V, Blum RW. Trends in adolescent health: Successes and challenges from 2010 to the present. J Adolesc Health. 2024;75(4):S9-S19. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2024.04.01
• [2] Pérez-Jorge D, Hernández-Henríquez AC, Melwani-Sadhwani R, Gallo-Mendoza AF. Tomorrow never comes: the risks of procrastination for adolescent health. Eur J Investig Health Psychol Educ. 2024;14(8):2140-2156. https://doi.org/10.3390/ejihpe14080143
• [3] Çakır Y, Turan N. Adölesanlarda teknolojik oyun bağımlılığı ve karakter güçleri. Bağımlılık Derg. 2022;23(3):377-382. https://doi.org/10.51982/bagimli.1000130
• [4] Tso WW, Reichert F, Law N, Fu KW, De La Torre J, Rao N, et al. Digital competence as a protective factor against gaming addiction in children and adolescents: A cross-sectional study in Hong Kong. Lancet Reg Health West Pac. 2022;20:100358. https://doi.org/10.1016/j.lanwpc.2022.100382
• [5] American Psychiatric Association. Internet gaming. https://www.psychiatry.org/patients-families/internet-gaming. (Erişim Tarihi: 06.02.2025).
• [6] World Health Organization. Gaming disorder, https://www.who.int/standards/classifications/frequently-asked-questions/gaming-disorder. (Erişim Tarihi: 06.02.2025).
• [7] Pew Research Center. Teens and video games today. https://www.pewresearch.org/internet/2024/05/09/teens-and-video-games-today/ (Erişim Tarihi: 06.02.2025).
• [8] Bayzan Ş, Yaman F, Elkonca F, Gün A. Ortaokul ve lise öğrencilerinin dijital oyun oynama alışkanlıkları raporu (Rapor No. 3). Ankara: Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu; 2024. https://www.guvenliweb.org.tr/dosya/msSgS.pdf (Erişim Tarihi: 06.02.2025).
• [9] Türkiye İstatistik Kurumu. Çocuklarda bilişim teknolojileri kullanım araştırması, 2024. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cocuklarda-Bilisim-Teknolojileri-Kullanim-Arastirmasi-2024-53638. (Erişim Tarihi: 06.02.2025).
• [10] Savci M, Aysan F. Technological addictions and social connectedness: predictor effect of internet addiction, social media addiction, digital game addiction and smartphone addiction on social connectedness. Dusunen Adam J Psychiatry Neurol Sci. 2017;30(3):202-216. https://doi.org/10.5350/dajpn2017300304
• [11] Dursun A, Çapan BE. Ergenlerde dijital oyun bağımlılığı ve psikolojik ihtiyaçlar. Inonu Univ J Fac Educ. 2018;19(2):128-140. https://doi.org/10.17679/inuefd.336272
• [12] Açar Y, Kaya PS. 15-18 yaş arası adölesanlarda duygusal yeme davranışının beslenme durumuna etkisi. Samsun Sağlık Bilim Derg. 2022;7(1):141-152. https://doi.org/10.47115/jshs.996322
• [13] Yilmaz-Kafali H, Uçaktürk SA, Mengen E, Karaoğlu B, Kınık K, Akça ÖF, et al. Emotion dysregulation and pediatric obesity: Investigating the role of Internet addiction and eating behaviors on this relationship in an adolescent sample. Eat Weight Disord. 2021;26:1767-1779. https://doi.org/10.1007/s40519-020-00999-0
• [14] Güler BD, Altay B. Adölesanlarda riskli sağlık davranışları ve hemşirelik yaklaşımı. Hitit Sağlık Derg. 2019;2:27-39. https://dergipark.org.tr/en/pub/hititsaglikderg/issue/83974/1431282
• [15] Toklu Baloglu H, Caferoglu Akin Z. A cross-sectional descriptive analysis of technology addiction in adolescents: associations with food addiction, emotional eating, and body weight status. J Health Popul Nutr. 2024;43(1):187. https://doi.org/10.1186/s41043-024-00675-4
• [16] Park EJ, Hwang SSH, Lee MS, Bhang SY. Food addiction and emotional eating behaviors co-occurring with problematic smartphone use in adolescents. Int J Environ Res Public Health. 2022;19(9):4939. https://doi.org/10.3390/ijerph19094939
• [17] Caner N, Evgin D. Digital risks and adolescents: The relationships between digital game addiction, emotional eating, and aggression. Int J Ment Health Nurs. 2021;30(6):1599-1609. https://doi.org/10.1111/inm.12912
• [18] Akgül E, Birimoğlu Okuyan C, Turan A, Atalay N. Sağlık bilimleri fakültesinde öğrenim gören üniversite öğrencilerinde dijital oyun bağımlılığı ile duygusal yeme davranışları arasındaki ilişki. In: AICMES 3rd International Conference on Current Scientific Studies; 2023 Haz 28-30; Amman, Jordan. Amman: Academy Global Publishing House; 2023. p. 83-92.
• [19] Tuncay B, Göger B. Investigating the relationship between digital game addiction and sleep quality in adolescents. J Turk Sleep Med. 2022;9(1):79. https://doi.org/10.4274/jtsm.galenos.2021.52207
• [20] Özenoğlu A, Kurt G, Reis E, Alakuş K. Adolesanlarda cilt sorunlarının beslenme alışkanlığı ve duygu kontrolü ile ilişkisi. Black Sea J Health Sci. 2022;5(1):56-64. https://dergipark.org.tr/en/pub/bshealthscience/issue/59305/944375
• [21] Başdaş Ö, Özbey H. Digital game addiction, obesity, and social anxiety among adolescents. Arch Psychiatr Nurs. 2020;34(2):17-20. https://doi.org/10.1016/j.apnu.2019.12.010
• [22] Lemmens JS, Valkenburg PM, Peter J. Development and validation of a game addiction scale for adolescents. Media Psychol. 2009;12(1):77-95. https://doi.org/10.1080/15213260802669458
• [23] Yalçın-Irmak A, Erdoğan S. Dijital Oyun Bağımlılığı Ölçeği Türkçe formunun geçerliliği ve güvenilirliği. Anatol J Psychiatry. 2015;16:10-18. https://doi.org/10.5455/apd.170337
• [24] Framson C, Kristal AR, Schenk JM, Littman AJ, Zeliadt S, Benitez D. Development and validation of the mindful eating questionnaire. J Am Diet Assoc. 2009;109(8):1439-1444. https://doi.org/10.1016/j.jada.2009.05.006
• [25] Köse G, Tayfur M, Birincioğlu İ, Dönmez A. Yeme farkındalığı ölçeği’ni Türkçeye uyarlama çalışması. J Cogn Behav Psychother Res. 2016;3(1):125-134. https://doi.org/10.5455/Jcbpr.250644
• [26] George D, Mallery P. SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference, 10.0 update. 3rd ed. Boston: Allyn & Bacon; 2001.
• [27] Pbert L, Druker S, Gapinski MA, Gellar L, Magner R, Reed G, et al. A school nurse‐delivered intervention for overweight and obese adolescents. J Sch Health. 2013;83(3):182-193. https://doi.org/10.1111/josh.12014
• [28] Sezer-Efe Y, Döner S, Erdem E, Elmalı F. The effect of technology addiction on eating behaviors and physical activity of adolescents. Int J Ment Health Addict. 2023;1-17. https://doi.org/10.1007/s11469-023-01205-9
• [29] Cengiz S, Peker A, Demiralp C. Dijital oyun bağımlılığının yordayıcısı olarak mutluluk. Online J Technol Addict Cyberbullying. 2020;7(1):21-34. https://dergipark.org.tr/en/pub/ojtac/issue/55990/648102
• [30] Temiz E, Korkmaz Ö, Çakır R. Meslek lisesi öğrencilerinin dijital oyun bağımlılıklarının, akıllı telefon ve bilgisayar bağımlılıkları çerçevesinde incelenmesi. Turk Bilimsel Arastirmalar Derg. 2020;5(2):117-133. https://dergipark.org.tr/en/pub/tubad/issue/59101/747004
• [31] Göldağ B. Lise öğrencilerinin dijital oyun bağımlılık düzeylerinin demografik özelliklerine göre incelenmesi. Van Yuzuncu Yil Univ J Educ Fac. 2018;15(1):1287-1315. https://dergipark.org.tr/en/pub/yyuefd/issue/40566/495673
• [32] Aslan O, Topuz İ, Eldeleklioğlu J. Investigating the mediating role of digital game addiction in the relationship between adolescents’ school belonging and resilience. Educ Dev Psychol. 2025;42(1):37-49. https://doi.org/10.1080/20590776.2024.2402398
• [33] Hazar K, Özpolat Z, Hazar Z. Ortaokul öğrencilerinin dijital oyun bağımlılığı düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi (Niğde İli Örneği). Spormetre. 2020;18(1):225-234. https://doi.org/10.33689/spormetre.647313
• [34] Küçük Y, Çakır R. Ortaokul öğrencilerinin dijital oyun bağımlılıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Turk J Prim Educ. 2020;5(2):133-154. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tujped/issue/58028/791123
• [35] Kaya A, Pazarcıkcı F. Structural equation modeling analysis of risk factors for digital game addiction in adolescents: A web-based study. Arch Psychiatr Nurs. 2023;43:22-28. https://doi.org/10.1016/j.apnu.2022.12.031
• [36] Juthamanee S, Gunawan J. Factors related to Internet and game addiction among adolescents: A scoping review. Belitung Nurs J. 2021;7(2):62-71. https://doi.org/10.33546/bnj.1192
• [37] Danacı GO, Dereboy Ç. Lise öğrencilerinde problemli internet ve oyun kullanımının yaygınlığı. Humanist Perspect. 2023;5(2):797-819. https://doi.org/10.47793/hp.1164993
• [38] Deniz G, Aydın S, Odabaş D. Ankara il merkezindeki ortaokul ve lise öğrencilerinin dijital oyun bağımlılığı ve anne baba tutumlarının incelenmesi. Halk Sagligi Hemsireligi Derg. 2022;4(1):43-55. https://doi.org/10.54061/jphn.1045517
• [39] Karaca S, Karakoç A, Can Gürkan O, Onan N, Ünsal Barlas G. Investigation of the online game addiction level, sociodemographic characteristics and social anxiety as risk factors for online game addiction in middle school students. Community Ment Health J. 2020;56(5):830-838. https://doi.org/10.1007/s10597-019-00544-z
• [40] Akbaş E, Işleyen EK. The effect of digital game addiction on aggression and anger levels in adolescents: A cross-sectional study. Arch Psychiatr Nurs. 2024;52:106-112. https://doi.org/10.1016/j.apnu.2024.06.022
• [41] Taşbaşı İ, Bakioğlu F, Korkmaz O. Ergenlerde temel psikolojik ihtiyaçlar ile dijital oyun bağımlılığı arasındaki ilişkide heyecan aramanın aracılık rolünün incelenmesi. Kocaeli Univ J Educ. 2024;7(2):432-454. https://doi.org/10.33400/kuje.1351987
• [42]. Özüt M, Bahayi K. Ergenlerde dijital oyun bağımlılığı ile akademik erteleme davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Cihansumul Acad Soc Sci J. 2024;5(8):31-49. https://doi.org/10.62356/cihansumul.1419709
• [43] Tetik G, Aktan ZD. Ergenlerde algılanan ebeveyn tutumu ve duygusal zeka arasındaki ilişkide, dijital oyun bağımlılığının aracı rolünün incelenmesi. Klin Psikiyatr Derg. 2021;24(2):181-190. https://doi.org/10.5505/kpd.2020.32815
• [44] Kulakçı Altıntaş H, Sürücü E, Topaloğlu MM. Digital Game Addiction in Adolescents: Perceived Parental Attitudes and Other Affecting Factors. Glob Nurs Insights. 2025;12(2):159-168. https://doi.org/10.31125/globnursinsights.1744466
• [45] Geniş Ç, Ayaz-Alkaya S. Digital game addiction, social anxiety, and parental attitudes in adolescents: A cross-sectional study. Child Youth Serv Rev. 2023;149:106931. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2023.106931
• [46] Kahraman S, Karakaş PE. Lise öğrencilerinin beslenme bilgi düzeyi ve okul saatlerinde kantin kullanımı arasındaki ilişki. Saglik Akademisyenleri Derg. 2024;11(2):197-204. https://doi.org/10.52880/sagakaderg.1331938
• [47] Dilsiz B, Aktaş B. Lise öğrencilerinde beslenme okuryazarlığı ve obezite yaygınlığının değerlendirilmesi. Saglik Bilimleri Derg. 2023;32(2):229-236. https://doi.org/10.34108/eujhs.1104045
• [48] Muslu M, Gözübek Ç, Karlı K, Bozali H. Üniversite sınavına hazırlanan lise öğrencilerinin yaşadığı beslenme sorunlarının saptanması. Gumushane Univ Saglik Bilimleri Derg. 2024;13(1):128-138. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1271157
• [49] Yılmazel G, Bozdoğan S. Çorum ilinde adolesanların günlük içme suyu tüketimi ve bazı beslenme alışkanlıklarıyla ilişkisi. Turk Hij Den Biyol Derg. 2020;77(Ek-4):139-148. https://dergipark.org.tr/en/pub/thdbd/issue/64028/968670
• [50] Metin ZE, Bayrak N, Mengi Çelik Ö, Akkoca M. The relationship between emotional eating, mindful eating, and depression in young adults. Food Sci Nutr. 2025;13(1):e4028. https://doi.org/10.1002/fsn3.4028
• [51] Özkan ÖP, Ersü DÖ, İrtürk ÖS. Gençlerde sosyal medya bağımlılığı ve beslenme alışkanlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Izmir Katip Celebi Univ Saglik Bilimleri Fak Derg. 2024;9(2):225-233. https://doi.org/10.61399/ikcusbfd.1309136
• [52] Barışkan H, Kumsar AK. Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinde abdominal obezite sıklığı ve yeme farkındalık düzeyleri. Hemsirelikte Egit Arast Derg. 2020;17(2):162-169. https://doi.org/10.5222/HEAD.2020.44452
• [53] Durukan A, Gül A. Mindful eating: Differences of generations and relationship of mindful eating with BMI. Int J Gastronomy Food Sci. 2019;18:100172. https://doi.org/10.1016/j.ijgfs.2019.100172
• [54] Faraji H, Fırat B. Yeme bozuklukları ve duygular. Fenerbahce Univ Sos Bil Derg. 2022;2(1):153-174. https://dergipark.org.tr/en/pub/fbujoss/issue/70817/1116892
• [55] Jensen ML, Carpentier FRD, Corvalán C, Popkin BM, Evenson KR, Adair L, Taillie LS. Television viewing and using screens while eating: Associations with dietary intake in children and adolescents. Appetite. 2022;168:105670. https://doi.org/10.1016/j.appet.2021.105670
• [56] Kılınç E, Kartal A. Lise öğrencilerinde sedanter yaşam, beslenme davranışları ve fazla kiloluluk-obezite arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi: Bir vaka kontrol çalışması. Dokuz Eylul Univ Hemsirelik Fak Elektron Derg. 2022;15(1):30-39. https://doi.org/10.46483/deuhfed.898847
• [57] Kürklü NS, Özyıldırım C, Ermumcu MŞK, Suna G, Altun HK. Adölesanlarda internet bağımlılığının yeme davranışları, obezite ve uyku kalitesi üzerine etkisinin değerlendirilmesi. Izmir Katip Celebi Univ Saglik Bilimleri Fak Derg. 2023;8(2):243-249. https://dergipark.org.tr/en/pub/ikcusbfd/issue/78150/1142510
• [58] Sağar ME, Özçelik T. Ergenler dijital oyunlar hakkında ne düşünüyor?. Yeni Medya. 2024;(16):166-187. https://doi.org/10.55609/yenimedya.1363855
• [59] Doğan DA, Pamuk İ. Uzaktan eğitim sürecinde ergenlerin çevrimiçi oyunlara yönelik deneyimleri: Fenomenolojik bir araştırma. Int J Soc Sci Educ Res. 2022;8(1):71-86. https://doi.org/10.24289/ijsser.1032025