ON THE ETYMOLOGY, HISTORICAL ROOTS AND MEANINGS OF THE YURT ‘HOMELAND’

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 10, 15.04.2018

Şükrü Halûk Akalın

Öz

From the moment that words first appear in the language of speech, they continue their existence by making changes in sound, structure, and meaning over time. Sometimes the words lose their usage frequency; they remain in dictionaries, in the historical works, but not in the living vocabulary. The word yurt ‘homeland’ is among the words that has been in the vocabulary of the Turkic languages since the earliest written sources. Preserving its initial meaning, the word yurt, has gained new meanings in the Turkic literary languages and in its dialects in time within the frame of this basic meaning. In this article, usage forms of the word yurt in contemporary Turkic languages, its history, prevalence, origin, and meanings, in short, its features in terms of lexicology, have been studied. 

Anahtar Kelimeler

yurt ‘homeland’, lexicology, phonetics, morphology, etymology

ON THE ETYMOLOGY, HISTORICAL ROOTS AND MEANINGS OF THE YURT ‘HOMELAND’

Öz

From
the moment that words first appear in the language of speech, they continue
their existence by making changes in sound, structure, and meaning over time.
Sometimes the words lose their usage frequency; they remain in dictionaries, in
the historical works, but not in the living vocabulary. The word yurt ‘homeland’ is among the words that has been in the vocabulary of the Turkic
languages since the earliest written sources. Preserving its initial meaning,
the word yurt, has gained new
meanings in the Turkic literary languages ​​and in its dialects in time within
the frame of this basic meaning. In this article, usage forms of the word yurt in contemporary Turkic languages,
its history, prevalence, origin, and
meanings, in short, its features in terms
of lexicology, have been studied. 

Anahtar Kelimeler

yurt ‘homeland’, lexicology, phonetics, morphology, etymology

Kaynakça

• Akalın Ş.H. and oth., Türkçe Sözlük, 11. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2012.
• Akalın Ş.H., Türkçede Eksiltili Yapıdan Sözlükselleşme. Edebiyat Fakültesi Dergisi, C. 31, S. 2, s. 13-29, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, 2014
• Arat R.R., Yusuf Has Hacib, Kutadgu Bilig I Metin. 2. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1979.
• Atalay B., Kâşgarlı Mahmud, Divanü Lûgat-it-Türk (Çeviri). C. 3, 5. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2006.
• Axundov A. vd., Azǝrbaycan Dilinin İzahlı Lüğǝti. Bakı: Şǝrq-Qǝrb, 2006.
• Axundov A., Mǝmmǝdli İ., Azǝrbaycan Dilinin Orfografiya Lüğǝti, Bakı: Şǝrq-Qǝrb Nǝşriyyat Evi, 2013
• Clauson G.Sir, An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford: 1972.
• Dankoff R., Kahraman S.A., Dağlı Y., Kurşun Z., Evliya Çelebi Seyahatnamesi. 10 Cilt, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1999-2007.
• Ercilasun A.B., Akkoyunlu Z., Kâşgarlı Mahmud, Dîvânu Lugâti’t-Türk (Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2015.
• Erdal M., Old Turkic Word Formation: A Functional Approach to the Lexicon, I, Wiesbaden, 1991.
• Eren H., Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü. 1. Baskı, Ankara: 1999.
• Əhmǝdov B., Etimologiya Lüğǝti Araşdırmalar Mülahizǝlǝr, Bakı: Altun Kitab, 2015.
• Firth J.R., ʺModes of Meaningʺ, Papers in Linguistics 1934-1951, London: Oxford University Press, 1957.
• Gülensoy T., Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü II, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2007.
• Kadri H.K., Türk Lûgati - Türk Dillerinin İştikakı ve Edebî Lûgatleri - Uygur, Çağatay, Kazan, Azeri ve Garp Türkçeleriyle Koybal, Yakut, Altay, Çuvaş ve Kırgız Lehçelerinin lügatlerini ve Garp Türkçesinde kullanılan Arap ve Acem kelimelerini şevahidi ve emsaliyle havidir. C. IV, İstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1945.
• Karaağaç G., Türkçe Verintiler Sözlüğü, Türk Dil Kurumu yayınları, Ankara, 2008.
• Kaya C., Uygurca Altun Yaruk Giriş, Metin ve Dizin. Ankara: Türk Dil Kurumu yayınları, 1994.
• Mǝhǝrrǝmli Q., İsmayılov R., Azǝrbaycan Dilinin Frazeologiya Lüğǝti. Bakı: Altun Kitab, 2015.
• Наделяев В.М, Насилов Д. М. , Тенишев Э. Р. , Щербак А. М. , Древнетюркский Словар. Академия Наук СССР Институт Языкознания, Ленинград: Наука,1969.
• Nişanyan S., Nişanyan Sözlük Çağdaş Türkçenin Etimolojisi. http://nisanyansozluk.com (Erişim tarihi 22.01.2018).
• Nişanyan S., Sözlerin Soyağacı. 4. Baskı, İstanbul: Everest Yayınları, 2009.
• Starostin S., Dybo A., Mudrak O., Etymological Dictionary of the Altaic Languages, Liden-Boston, Brill, 2003.
• Taş İ., Kutadgu Bilig’de Söz Yapımı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2009.
• TDK, XIII. Yüzyıldan Beri Türkiye Türkçesiyle Yazılmış Kitaplardan Toplanan Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü, C. VI, 3. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2009.
• Tekin T., Irk Bitig. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2013.
• Tekin T., Makaleler I Altayistik, Haz. E. Yılmaz, N. Demir, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2013.
• Tekin T., Orhon Yazıtları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2010.
• Tekin T., Tunyukuk Yazıtı. Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi 5, Ankara: Simurg, 1994.
• ТенишeвЭ.Р., Благова Г.Ф., Добродомов И. Г., Дыбо А.Б., Кормушин И.В., Левитская Л.С., Мудрак О.А., Мусаев К.М., Сравнительно Историческая Грамматика Тюркских Языков Лексика, Российская Академия Наук Институт Языкознания, Москба: Наука, 2001.
• Tezcan S., Eski Uygurca Hsüan Tsang Biyografisi, X. Bölüm, Ankara Üniversitesi Doçentlik Tezi, Ankara, 1975.
• Toparlı R., Ahmet Vefik Paşa Lehce-i Osmânî, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2000.
• User H. Ş., Köktürk ve Ötüken Uygur Kağanlığı Yazıtları Söz Varlığı İncelemesi. 2. Baskı, Konya: Kömen Yayınları, 2010.
• Yavuzarslan P., Şemseddin Sami Kamus-ı Türkî. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2010.