Doğal Boyaların Seramik Uygulamalar Üzerindeki Etkileri ve Kişisel Deneyler

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 9, 250 - 259, 30.12.2024

Büşra Maden Demirkaynak

Öz

Paleolitik Dönem mağara resimleri, insanlık tarihinin bilinen ilk sanat eserlerindendir. Bu resimler, estetik bir kaygıdan öte, o dönemde yaşamış olan insanların düşünce yapısı, inançları ve yaşam biçimleri hakkında da bize önemli bilgiler vermektedir. Doğal boyalarla çeşitli madenler ve hayvansal yağlarla yapıldığı bilinen mağara resimleri belirli bir görevi, amacı yerine getirmek için yapılmaktaydı. Avlanma sahneleri, geometrik şekillerden oluşan mağara resimlerinde bitkilerin ezilerek, sürerek boyandığı düşünülmektedir. Günümüzde ise bitkilerle boyama yöntemlerinin hala kullanılması geçmişle günümüz arasında bir bağ kurmaktadır. Günümüz halı, kilim ve tekstil boyamalarında kullanılmakta olan bitkilerle boyama yöntemleri; mineral tuzlarla bitkilerin bir arada kullanılmasıyla yapılmaktadır. Bu çalışmada, doğal boyama teknikleri, shibori ve ekolojik baskı yöntemlerinden bahsedilerek, doğal boyamalarda kullanılan bitkiler anlatılmış, boyaların seramik üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Seramik teknolojisi kapsamında teknik açıdan araştırmacılara kaynak olabileceği düşünülen sonuçlara ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bitkilerle doğal boyama, Doğal renklendiriciler, seramik ve doğal boyama

Effects of Natural Dyes on Ceramic Applications and Personal Experiments

Öz

Paleolithic cave paintings are among the first known works of art in human history. Beyond an aesthetic concern, these paintings also provide us with important information about the mindset, beliefs and lifestyles of the people who lived at that time. Cave paintings, known to be made with natural dyes, various minerals and animal fats, were made to fulfill a specific task or purpose. It is thought that plants were crushed and painted by rubbing in cave paintings consisting of hunting scenes and geometric shapes. However, the fact that plant dyeing methods are still used today establishes a connection between the past and the present. Plant dyeing methods used in carpet, rug and textile dyeing today are made by using mineral salts and plants together. In this study, natural dyeing techniques such as shibori and ecological printing methods are mentioned, plants used in natural dyeing are explained and the effects of dyes on ceramics are investigated. Results that are thought to be a resource for researchers in terms of technical aspects within the scope of ceramic technology have been reached.

Anahtar Kelimeler

Natural dyeing with plants, Natural colorants, Ceramics and natural dyeing

Kaynakça

• Aksoy, A., Gönüz, A., ve Karabacak, E. (2006). Çanakkale ve Çevresinde Doğal Yayılış Gösteren Bazı Potansiyel Boya Bitkileri. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi, cilt 16, sayı 1.
• Arlı, M. (1984). Doğal Boyalarla Boyama Yöntemleri Üzerinde Düşünceler. 2. Ulusal El Sanatları Sempozyumu Bildirileri. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları, İzmir. No: 19, s. 15-25.
• Baykara, T. (1967). Cehri Üzerinde Notlar. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi. s. 160-164.
• Baytop, T. (1963). Türkiye’nin Tıbbi ve Zehirli Bitkileri. İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 1039 Tıp Fakültesi No: 59. İstanbul: İsmail Akgün Matbaası.
• Bozacı, B. (2017). Doğanın şarkısı. İzmir: Ekolojik Baskı.
• Eşberk, T., Harmancıoğlu, M. (1952). Cehri (Rhamnus tinctoria Waldstein Et Kitaibel) Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı 1. s.67-79. Ankara.
• Eyüboğlu, Ü., Okaygün, I. ve Yaraş, F., (1983). Doğal Boyalarla Yün Boyama. Uygulamalı Eğitim Vakfı, İstanbul.
• Fıçıcıoğlu, A. (2015). Tokat Yazmacılığı ve Shibori Sentezi İle Çağdaş Uygulamalar, (Yayımlanmış Sanatta Yeterlik Tezi). Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Genç, M. (2014). Başbakanlık Osmanlı Arşiv Belgelerinde Kök boya ve Cehri İle İlgili Bazı Kayıtlar. Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi, Mayıs-Haziran’14 Sayı:13.
• Karadağ, R. (2001). Doğal Boyamacılıkta Kullanılan Boyarmadde Kaynakları ve Mordan Maddelerinin Boyamaya Etkisi. Öneri Dergisi, 4(16), 145-150.
• Maden Demirkaynak, B. (2024). Batıl inanç nesnelerinin çağdaş seramik sanatında yorumlanması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
• URL-1: T.C. Tarım Ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü. (Erişim Tarihi: 05.11.2023) https://www.ogm.gov.tr/tr/yararli-bilgiler/haftanin-agaci/mazi-mesesi.