Tire Kutu Han Kazısı, Beylikler Ve Osmanlı Dönemi Seramikleri

Yıl 2018, , 1 - 33, 29.04.2018

Hasan Uçar , Aygül Uçar

https://doi.org/10.29135/std.339743

Cited By: 5

Öz

Tire, Aydınoğulları Beyliği’ne başkentlik yapmış bir kenttir. O dönemde Türk-İslam yerleşimine dönüşmeye başlayan kentin gelişimi Osmanlı Dönemi’nde hızlanmıştır. Tire’de o tarihlerde inşa edilen ve özgünlüklerini büyük ölçüde koruyarak günümüze ulaşan çok sayıda mimari yapıdan biri de, Osmanlı şehir içi hanlarının özgün niteliklerini taşıyan ve Osmanlı ticaret hayatının önemli bir parçası olarak yüzyıllarca işlevini sürdürmüş olan 1429 tarihli Kutu Han’dır. Yakın geçmişte hanın avlu ve ahır bölümünde restorasyona yönelik kazılarda hem Beylikler hem de Osmanlı dönemlerinin özelliklerini yansıtan çok sayıda seramik gün yüzüne çıkartılmıştır. Her iki döneme ait kırmızı hamurlu seramiklerin tanıtım ve değerlendirmeleri makalemizin içeriğini oluşturmaktadır. Buluntular kronolojik olarak sınıflandırıldığında; 14. yy.-15. yy’ın ilk yarısına tarihlendirilenler ile 18-19. yy.’lara tarihlendirilenler sayıca fazladır. Bu iki dönem arasına tarihlendirilen seramikler ise oldukça sınırlıdır. Yaklaşık 600 yıllık döneme yayılan seramikler sırlı ve sırsız olmak üzere iki ana grupta değerlendirilmiştir. Sırlı seramikler içerisinde astar bezemeli seramiklerin tamamı Osmanlı Dönemi’ne; sıraltı boya bezemeli seramikler ise her iki döneme aittirler. Tek renk sırlı seramikler içerisinde Beylikler Dönemi ve Osmanlı Dönemi açık formlu kaplar sır rengi bakımından benzerlik gösterseler de, özellikle kaide formları ve yükseklikleri bakımından farklıdır. Beylikler Dönemi’ndeki yüksek halka kaideler diğer dönemde görülmezken, Osmanlı Dönemi tek renk sırlı tabak/çanak/kâselerinin iç yüzlerindeki konsantrik halkalar, dönemleri için karakteristiktir. Aydınlatma araçlarından şamdan ve kandil parçaları da, 18-19. yy. örneklerinden farklılık göstermez. Sırsız seramikler de iki dönemden örnekler içerir. En dikkat çekici buluntular testilerdir. Osmanlı Dönemi örnekleri oldukça sadedir; Beylikler Dönemi testileri ise buluntular arasında özel yere sahiptir. Buluntular, Aydınoğulları ve Osmanlı Dönemi seramiklerinin bu bölgedeki dağılımı hakkında ipuçları vermektedir.

Anahtar Kelimeler

Tire, han, seramik, süzgeç, bezeme

Tire Kutu Khan Excavation, Principalities And Ottoman Periods Ceramics

Öz

Tire is a city, which was the capital city of Aydınoğulları Principality. The development of the city, which started to become a Turk-Islam settlement in this period, accelerated in the Ottoman period. The numerous religious, social and civil architectural structures built in those days in the city have reached the present day with great preservation of their originality. Kutu Khan, which carries the unique characteristics of the Ottoman city-inns, dating back to 1429. It was a remarkable structure in Ottoman trade life and it continued its function for centuries. Recently, excavations were carried out in the courtyard and barn area of the inn for restoration. A large number of ceramics reflecting the characteristics of both the Principalities and the Ottoman period were brought to the surface from underground. The presentations and evaluations of the red dough ceramics of both periods during the excavations are the contents of this article. When the ceramic finds are classified in chronological order, it is understood that the ones dated to the first half of the 14th-15th C. and those dated to the 18th-19th C. are high in number. The number of ceramics dated between these two periods is rather limited. This leads to different results. The first is that the area where the inn was built was also a settlement area in the Principalities Period; secondly, from the date of its construction until 18th-19th C., the inn was regularly operated; the third is that the centuries the cleaning work in the inn has not been given much importance and the broken ceramics have been sprinkled on the floor. 

Ceramics spreading for about 600 years were evaluated in two main groups; glazed and unglazed. All lined ceramics belonging to glazed ceramics belong to Ottoman period and these ceramics are similar to those ceramics produced in Eyüp and Çanakkale. Underglazed painted ceramics belong to both periods. In these ceramics, in which style differences are observed completely, the samples belonging to the Period of Principalities are painted in one color and are parallel with the samples found in Ayasuluk. The findings of the Ottoman period are made up of Çanakkale ceramics. These ceramics are seen in many colors as opposed to the Period of Principalities. Among the monochrome glazed pottery, the open-formed vessels of the Period of Principalities and Ottoman Period have similarity in terms of glaze but they are different in terms of their form and height. While the high ring bases in the Period of Principalities are not seen in the other period, they are characteristic for the period of concentric rings in the inner faces of the Ottoman-era single-color glazed plates/pots/bowls. Candlesticks and lamps from lighting devices do not differ from the examples of 18th-19th C. which can be dated to the same period. Unglazed ceramics, one of the finds of Kutu Khan, contain samples from two periods, such as glazed ceramics. The most noteworthy finds are the pitchers. While the examples of the Ottoman period are fairly simple, the pitchers of the Period of Principalities have a special place among the finds in terms of their construction and decorations. Pitchers decorated with printing and scraping methods are in parallel with the pitchers found in other surrounding Principalities with the pitchers from Ayasuluk, the other capital of the Aydınoğulları Principality, in terms of form and appearance. The most important factor that attracts attention in the starting point of neck of these pitchers is the filters. It is emphasized that these filters, which are generally thought to be made for the purpose of not allowing foreign substances into the pitcher, may also have functions for infusion. The finds to be generally evaluated give clues about the distribution of the Aydınoğulları and the subsequent Ottoman ceramics in this region. 

Anahtar Kelimeler

Tire, khan, ceramic, filter, decoration

Kaynakça

• Altun, A. (2007). İznik Kazıları Işığında Osmanlı Çini ve Seramikleri. Anadolu Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı (308-325). Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Armstrong P., Günsenin N. (1995). Glazed Pottery Production at Ganos. Anatolia Antiqua, Tome 3, 179-201.
• Aslanapa, O. - Yetkin, Ş. - Altun, A. (1989). İznik Çini Fırınları Kazısı 1981-1988 II. Dönem, Ankara: Tarih Araştırmaları Vakfı.
• Bakirtzis, Ch. (1980). Didymoteichon: un centre de céramique post –Byzantine. Balkan Studies, 21, 147-153.
• Barışta, H. Ö. (1998). Taşıyla Toprağıyla İstanbul’dan Eski Bir Semt: Eyüpsultan’da Yeni Bulgular Üzerine. II. Eyüpsultan Sempozyumu Tebliğler, 128-139, İstanbul: Eyüpsultan Belediyesi Yayınları.
• Barışta, H. Ö. (2000). Eyüpsultan’dan Ebru Desenli Seramik ve Çiniler. Tarihi Kültürü ve Sanatıyla Eyüpsultan Sempozyumu III, 156-163, İstanbul: Eyüpsultan Belediyesi Yayınları.
• Baş, G. (2012). Bitlis Kalesi Kazısı Sırlı Seramikleri, Ankara: PEGEM Akademi Yayınları.
• Başaran, S. (2001). Enez (Ainos) 1999 Yılı Kazı Çalışmaları. 22. Kazı Sonuçları Toplantısı, C.2, 371-386, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Batariuc, P. V. - Dinu, N. (2009). Islamic Water Filter Jug Found in the Romstorfer Collection in Suceava. PEUCE, VII, 421-424.
• Bayraktaroğlu, S. (2013). Gelenek ve İnançla Oluşan Koleksiyon. 14th International Congress of Turkish Art, 153-162, Turkey: The Ministry of Culture and Tourism, Republic of Turkey.
• Bilici, S. (2006). Sırlı Seramik Sanatı. Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi Uygarlığı 2, 513-523, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Böhlendorf Arslan, B. (2007). Beylikler Döneminde Milet’te Seramik Üretimi. Konya Kitabı X, 87-98, Konya: Konya Ticaret Odası Yayınları.
• Böhlendorf Arslan, B. (2008). Keramikproduktion im Byzantinischen Und Turkischen Milet. İstmitt 58, 371-407.
• Braun, K. J. (2005). A Cargo of Islamic Ceramics from the Eighteenth-Century Sadana Island Shipwreck in the Red Sea: Typology, Form and Function of Qulal and Other Shapes, The Florida State University, (Thesis Master of Arts).
• Bulut, L. (1994). Kabartma Desenli Samsat Ortaçağ Seramikleri. Sanat Tarihi Dergisi, VII, 1-18.
• Bulut, L. (1998). Selçuk (Ayasuluk) Kazılarında Ele Geçen İslam Devri Seramikleri. Birinci Uluslararası Geçmişten Günümüze Selçuk Sempozyumu 4-6 Eylül 1997, 343-356, İzmir: Selçuk Belediyesi ve Ege Üniversitesi İzmir Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
• Caner Yüksel, Ç. (2014). Aydınoğlularından Osmanlı’ya Bir Batı Anadolu Kenti: Tire’nin Mekânsal Dönüşümü. Vakıflar Dergisi, 42, 19-33.
• Cirtil, S. (2010). Muğla-Yatağan Tepecik Kazısı Türk Dönemi Buluntuları 2007. XII. Ortaçağ Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Sempozyumu - Bildiriler, 93-102, İzmir: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Çalışlar Yenişehirlioğlu, F. (2000). Eyüp Çömlekçiler Mahallesi Araştırmaları, Tarihi Kültürü ve Sanatıyla Eyüpsultan Sempozyumu III, 42-51, İstanbul: Eyüpsultan Belediyesi Yayınları.
• Çalışlar Yenişehirlioğlu, F. (2012). İstanbul Arkeolojisi ve Çini / Seramik Üretim Merkezleri. İstanbul Araştırmaları Yıllığı, I, İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enst.Yay.
• Çeken, M. (2005). Hasankeyf (1991, 2001-2003 yılı) Kazı Buluntusu Fırın ve Atölyeleri ile Seramik Malzemeleri, (Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
• Çeken, M. (2007a), Kubad Abad Sarayı Kazısı Selçuklu Seramikleri. Anadolu Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, 111-122. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı
• Çeken, M. (2007b). Hasankeyf Kazısı, Seramik Fırınları, Atölyeleri ve Seramikleri. Anadolu Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, 245-261. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Çulcu, S. (2005). Evaluation Of Alterations in Ottoman Hans in Tire For Their Restitution, (İzmir Yüksek Teknoloji Enst. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir.
• Daş, E. (2012). Kutu Han Rapor 2, İzmir.
• Dingeç, E. (2010). Osmanlı Toplumunda Kadınların Üretime Katkıları. History Studies, 2/1, 9-30.
• Doğer, L. (2000). İzmir Agorası’ndan Çanakkale ve Kütahya Seramikleri. Tepekule Tarih, 3-10.
• Doğer, L. (2009a). İzmir Agorası Kazılarından 17. - 19. Yüzyıl Seramik Buluntuları Üzerine Bazı Gözlemler. Sanat Tarihi Dergisi, 13/1, 23-51.
• Doğer, L. (2009b). İzmir Agorası Kazılarından Geç Osmanlı Dönemi ve Avrupa Seramik Buluntuları. Thirteenth International Congress of Turkish Art, 217-229, Ankara: Hungarian National Museum.
• Ersoy, A. (2015). Büyük İskender Sonrasında Antik Smyrna (İzmir). İzmir: İzmir Büyük Şehir Belediyesi Kent Kitaplığı.
• Ersoy, B. (1994). Osmanlı Şehir-içi Hanları. Sanat Tarihi Dergisi, 7, 75-97.
• Ertekin, A. L. (2008). Tirede Aydın Sancağı İlk Sancak Beyi Halil Yahşi Bey Vakıfları ve Vakfiyesi, Tire.
• François V. (2012). Objets du quotidien à Damas à l’époque ottomane. Bulletin d’études orientales, LXI, 475-506.
• Gök Gürhan, S. (2007). Akşehir Taş Medrese Müzesi’ndeki Türk Dönemi Seramikleri (2000-2001 Anıt Meydan’da Yapılan Kurtarma Kazısı Seramikleri), (E.Ü., Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi), İzmir.
• Gök Gürhan, S. (2010). Balat İlyas Bey Külliyesi Kazısı’nda Ortaya Çıkarılan Seramiklerin Değerlendirilmesi (2007-2008). XIII. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, 14-16 Ekim 2009, 291-305, İstanbul.
• Gök Gürhan, S. (2011a). Seramik Definesinin Öyküsü Saruhanoğulları Beyliği’nin Mirası, Manisa Gülgün Hatun Hamamı Seramikleri, İzmir: Manisa Belediyesi Yayınları.
• Gök Gürhan, S. (2011b). 2007-2008 Yıllarında Balat İlyas Bey Külliyesi’nde Yapılan Kazı ve Temizlik Çalışmalarında Ortaya Çıkarılan Seramikler. Balat İlyas Bey Külliyesi, Tarih Mimari Restorasyon, 301-333, İstanbul.
• Gök Gürhan, S. (2011c). 1995-2009 Yılları Arasında Beçin Kazısı’nda Ortaya Çıkarılan Seramiklerin Değerlendirilmesi. Sanat Tarihi Dergisi, XVII/2, 45-70.
• Gök Gürhan, S. (2012). Smyrna Agorası Kazılarında Bulunan Osmanlı, Uzakdoğu ve Avrupa Seramikleri Üzerinden Osmanlı Ticaret Hayatı. Uluslararası Katılımlı XV. Ortaçağ Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu, Anadolu Üniversitesi-Eskişehir, 19-21 Ekim 2011, C.1, 429-438: Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Gök Gürhan, S. (2013). XV. Yüzyıl Seramik Sanatında Yeni Formlar Yeni Süslemeler; Manisa Gülgün Hatun Hamamı ve Balat İlyas Bey Külliyesi Kazı Buluntuları. 14th International Congress of Turkish Art, 365-372, Turkey: Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism.
• Gök, S. (2015). İzmir’in Ticari Yaşamında Osmanlı ve Avrupa Seramiklerinin Yeri. Smyrna/İzmir Kazı ve Araştırmaları I, Çalıştay Bildirileri, 61-78, İstanbul: Ege Yayınları.
• Gök, S., (2017). Osmanlı ve Avrupa Seramikleri Üzerinden Bir Okuma: Smyrna (İzmir) Agorası’ndaki Osmanlı Yerleşiminden Mutfak Kapları ile Günlük Yaşam Objeleri. Smyrna/İzmir Kazı ve Araştırmaları II, 119-152, İzmir: Ege Yayınları.
• Gökçe, E. (2013). Mısır’da Üretilmiş Ajurlu (Delikli) Seramik Süzgeçler. Akdeniz Sanat Dergisi, 6/12, 210-218
• Gültekin, B. - Seze, C. - Baran, M. (1964). Efes’te St. Jean Bazilikası Kazı ve Restorasyon Çalışmaları. Türk Arkeoloji Dergisi, XII-I, 49-52.
• Hayes, J. W. (1992). Excavations at Saraçhane in Istanbul, 2, Washington: Princeton University Press.
• İstanbul Kadı Sicilleri, İstanbul Mahkemesi, 12 Numaralı Sicil, (H. 1073 - 1074 / M. 1663 - 1664). (2010). (Haz. Erol, R., Kahriman, S., Recep, F., Atay, S., Kılıç, H., Karaca, Y.,) İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• İrepoğlu, G. (2017). Lale -Doğada, Tarihte, Sanatta, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
• Karamağaralı, B. - Yazar, T. (2007). Ani Kazısı Buluntuları. Anadolu Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, 123-131, Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Karamağaralı, N. (2007). Ahlat Sırlı Seramikleri. Anadolu Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, 135-153, Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Kenar, A. (2015). Marmaray Projesi Kapsamında Yenikapı Kazılarında Ortaya Çıkarılan Osmanlı Keramikleri (15-17. Yüzyıl). Medeniyet Sanat, İMÜ Sanat ve Tasarım Fakültesi Dergisi, 1, 115-154.
• Korre-Zographou, K. (2008). The Spreading of the Canakkale Ceramics throughout the Aegean Islands. Çanakkale Seramikleri Kolokyumu Bildirileri: 2 Nisan 2007, 7-20, Antalya: Suna & İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Merkezi Yayınları.
• Lane, A. (1947). Early Islamic Pottery: Mesopotamia, Egypt and Persia, London: Faber and Faber.
• Mercangöz, Z. - Doğer, L. (2009). Kuşadası,Kadıkalesi/Anaia Bizans Sırlı Seramikleri. I. ODTÜ Arkeometri Çalıştayı, Türkiye Arkeolojisi’nde Seramik ve Arkeolojik Çalışmalar, Prof.Dr. Ufuk Esin Anısına7-9 Mayıs 2009, 83-101, Ankara: ODTÜ Arkeometri Anabilim Dalı Yayınları.
• Olmert, P. (1932). Catalogue Général du Musée Arabe du Caire, Imprimerie de L’Institut Français d’Archéologie Orientale.
• Öney, G. (1971). Türk Devri Çanakkale Seramikleri, İstanbul: Çanakkale Seramik Fabrikaları A.Ş. Yayınları
• Öney, G. (1976). Türk Çini Sanatı/Türkish Tile Art, İstanbul: Yapı Kredi Bankası Yayınları.
• Öney, G. 1998. Çanakkale Seramiklerinin Osmanlı Seramik Sanatındaki Yeri. Osmanlıda Çini ve Seramik Öyküsü, 270-279, İstanbul: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Yayınları.
• Öney, G. (2005). Akşehir Sarayaltı Mahallesi’nde Bulunan Selçuklu Saray Çinileriyle İlgili Yeni Görüşler. Sanat Tarihi Dergisi, XIV/1, 225-240.
• Öney, G. (2007). Çanakkale Seramikleri. Anadolu Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, 365-375, Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Özdemir, B. Ş. (2009). Patara Roma Dönemi Günlük Kullanım Seramikleri, (Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Antalya.
• Özkul Fındık, N. (2001). İznik Roma Tiyatrosu Kazı Buluntuları (1980-1995) Arasındaki Osmanlı Seramikleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Özkul Fındık, N. (2006). Tekfur Sarayı Çini Fırınları Kazısında Ele Geçen Şamdan ve Kandiller. IX. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu, Bildiriler, 379-89, Erzurum.
• Özkul Fındık, N. (2008a). Anadolu Seramik Bezemesinde ve Onarımında Kullanılan Bazı Teknikler. Ekev Akademi Dergisi, 34, 463-470
• Özkul Fındık, N. (2008b). Hasankeyf Seramikleri (2004-2006), Ankara.
• Özkul Fındık, N.(2013a). Sırsız Seramiklerden Bir Grup: Süzgeçli Testiler/Süzgeçler. Atatürk Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 30, 209-223.
• Özkul Fındık, N., (2013b), “Unglazed Pottery (Impressed) Production in a Medieval City, Hasankeyf”, 14th International Congress of Turkish Art, 577-584, Turkey: Turkey: Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism.
• Özkul Fındık, N., (2014), “Kalıp Baskı-Oyma Tekniğinde Bezemeli Sırlı Seramik Üretimi”, Sanat Tarihi Dergisi, 22/2, 61,75.
• Papanikola-Bakirtzi, D., (2002), “Home Life”, Everyday Life in Byzantium, 260-377, Athens : Hellenic Ministry of Culture
• Pfeiffer Taş, Ş., (2007), “Süvari, Seyis, At ve Köpek-Ayasuluk’ta Kuyu Kurbanları”, Konya Kitabı X, 629-638, Konya: Konya Ticaret Odası Yayınları.
• Pfeiffer Taş, Ş., (2010), “Keramikbaus dem 14.und 15.Jahrhundert aus dem Schachtbrunnen unda us der Sondage vor dem Präfurnium”, Funde und Befunde aus dem Schachtbrunnen im Hamam III in Ayasuluk/Ephesos, 35-66, Wien.
• Polat, T., (2016), “Milet İşi Seramiklerde Form Tipolojisi Üzerine Bir Deneme”, Sanat Tarihi Dergisi, XXV/2, 213-247.
• Rotroff, S., I., (1997), Hellenistic Pottery: Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material, Princeton.
• Sözen, M.,-Tanyeli, U., (1994), Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Tunçel G., (1992), Anadolu’da Türk Devri Prese Süslemeli Sırsız Seramikler (XIII.yy. Sonuna Kadar), (Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
• Tunçel, G., (2002), “Türk ve İslam Eserleri Müzesi’ndeki Testiler”, Uluslararası Sanat Tarihi Sempozyumu, Prof. Dr. Gönül Öney’e Armağan, 10-13 Ekim 2001, Bildiriler, İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları.
• Tunçel,G., (2006). Sırsız Seramik Sanatı. Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi Uygarlığı 2, 525-531, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Türe, S., (2014), Ayasuluk Kalesi Doğu Kapısı Çevresindeki 2000-2002 Kurtarma Kazılarından Ele Geçen Seramikler, (Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Edirne.
• Uçar, H., (2014), Edirne Yeni Saray Kazısı Seramikleri, (Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi), İzmir.
• Uysal, A., O., (2007). Konya’daki İnşaat Hafriyatlarında Ele Geçen Sırsız Selçuklu Seramikleri. Konya Kitabı X, 711-724, Konya: Konya Ticaret Odası Yayınları.
• Uysal, A., O., (2013). Akköy: Un Centre De Céramique Peu Connu À L’époque Des Beylicats. 14th International Congress of Turkish Art, 831-839, Turkey: The Ministry of Culture and Tourism, Republic of Turkey,
• Vroom, J, (2005), “Medieval Pottery from the Artemision in Ephesus: Imports and Locally Produced Wares”, Späntike und mittelalterliche Keramik aus Ephesos, 13, 17-49.
• Vroom, J.,-Fındık, E., (2015), “The Pottery Finds”, Die Türbe im Artemision, Österreichisches Archäologisches Institut Sonderschriften, 53, 205-292.
• Watson, O., (2004), Ceramics from Islamic Lands, London: Thames and Hudson.
• Yarcı, G., (2015), “Osmanlı’da Mum ve Beykoz İspermeçet Mumu Fabrikası”, Mum Kitabı, (Ed. E.Gürsoy Naskali), 5-99, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Yenişehirlioğlu, F., (2007), “Tekfur Sarayı Çiniciliği ve Eyüp Çömlekçiliği”, Anadolu’da Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, 349-361, İstanbul: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Yılmaz, G., (2012), Edirne Müzesi Osmanlı Seramikleri, Zindanaltı Buluntuları, Edirne.
• Yılmaz, G., (2014), “Ayasuluk Kalesi ve St. Jean Anıtı Kazılarında Bulunan Seramikler”, XVI. Ortaçağ-Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri 18-20 Ekim 2012, 863-871, Sivas.
• Yılmaz, G., (2015), “St. Jean (Aziz Yuhanna) Kilisesi Atrium Kazılarında Bulunan Seramik Eserler”, Mustafa Büyükkolancıya Armağan, 767-779, İstanbul: Ege Yayınları.