Evaluation of Gastronomy Elements in Babur-name, Memoir of Ghazi Zahīr ud-Dīn Muhammad Babur Shah (1483-1530)

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 130 - 157, 03.01.2023

Murat Doğan

https://doi.org/10.56590/stdarticle.1214568

Cited By: 2

Öz

Purpose of the study: The history of gastronomy has been shaped by the nutritional needs of human beings, and food is related to biological, social, cultural, religious, political, and economic dynamic variables. This research aims to identify and evaluate the gastronomic elements in Babur-name's work, which contains the memories of Ghazi Zahīr ud-Dīn Muhammad Babur Shah, the founder of the Mughal State and a historical figure, and sheds light on history.

Literature Background: In the creation of the conceptual framework in terms of gastronomy, the historical document Babur-name was used, taking into account the social, hierarchical, political, and cultural events and structures of the period.

Method: As the research design of the study is qualitative, document scanning was used as the data collection method, and content analysis was used in the analysis of the data. Content analysis was applied to the work, taking into account the gastronomic elements determined using the document scanning method. The elements were divided into main and sub-themes, and the frequency and percentage rates were calculated. The main and sub-themes were determined according to the theoretical and conceptual framework of gastronomy elements through the words, terms, and expressions in Babür-nâme.

Result: As a result of the document analysis applied to Babür's Babür-nâme, a total of 90 different gastronomy elements were determined. Content analysis was applied to the elements, and three main themes were determined: elements related to animal food (17 elements), elements related to plant foods (31 elements), and elements related to cuisine (42 elements).

Conclusion: In addition to the food culture he brought from Central Asia, where he originated, Babur created a new and rich cuisine that brought together Afghan and Indian food cultures influenced by Iranian cuisine. Overall, the gastronomic elements expressed in Babür-nâme contain rich findings about the gastronomy and food culture of the period.

Anahtar Kelimeler

Babür-nâme, Babur Shah, gastronomy, culinary culture, gastronomy history, Babür-nâme Babür Şah, gastronomi, mutfak kültürü, gastronomi tarihi

Gazi Muhammed Zahireddin Babür Şah’ın (1483-1530) Hatıratı Babür-nâme'de Yer Alan Gastronomi Unsurlarının Değerlendirilmesi

Öz

Giriş ve Çalışmanın Amacı: Gastronomi tarihi insanoğlunun beslenme gereksinimleri ile şekillenmiş olup yemek ise biyolojik, sosyal, kültürel, dini, politik ve ekonomik dinamik değişkenlerle bağlantılıdır. Bu çalışma ile Babür Devletinin kurucusu ve tarih sahnesinde önemli bir şahsiyet olan Gazi Muhammed Zahireddin Babür Şah’ın anılarını içeren ve tarihe ışık tutan Babür-nâme eserinde yer almakta olan gastronomi unsurlarının belirlenmesi ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

Kavramsal/Kuramsal Çerçeve: Gastronomi açısından kavramsal çerçevenin oluşturulmasında döneminin sosyal, hiyerarşik, siyasi ve kültürel olayları ve yapısı dikkate alınarak tarihi belge niteliğindeki Babür-nâme’den yararlanılmıştır.

Yöntem: Çalışmanın araştırma deseni nitel olmak üzere, veri toplama yöntemi olarak belge tarama yöntemi, ayrıca verilerin analizinde ise içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Belge tarama yöntemi kullanılarak belirlenen gastronomi unsurları dikkate alınarak esere içerik analizi uygulanmış, unsurlar ana ve alt temalar haline getirilmiş, frekans ve yüzde oranları hesaplanmıştır. Babür-nâme ’deki sözcük, terim ve ifadeler üzerinden gastronomi unsurların teorik ve kavramsal çerçeveye göre ana ve alt temaları belirlenmiştir.

Bulgular: Babür’ün Babür-nâme eserine uygulanan doküman incelemesi sonucu toplam 90 farklı gastronomi unsuru tespit edilmiştir. Unsurlara içerik analiz uyulanmış ve hayvansal yiyeceklere ilişkin unsurlar (17 unsur), bitkisel yiyeceklere ilişkin unsurlar (31 unsur) ve mutfağa ilişkin unsurlar (42 unsur) olmak üzere üç ana tema belirlenmiştir.

Sonuç: Babür neşet ettiği Orta Asya’dan, getirdiği yemek kültürünün yanı sıra İran mutfağından etkilenen Afgan ve Hint yemek kültürlerini bir araya getirdiği, yeni ve zengin bir mutfak oluşturmuştur. Sonuç olarak Babür-nâme ’de ifade bulan gastronomi unsurları dönemin gastronomisi ve yemek kültürüne dair zengin bulgular içermektedir.

Anahtar Kelimeler

Babür-nâme Babür Şah, gastronomi, mutfak kültürü, gastronomi tarihi

Kaynakça

• ABDYKADYROVA, S., KALYGULOVA, S., BELEKOVA, K., SAGYNDYKOVA, R., ZHEENBEKOVA, G., ISMAILOVA, A., ... & ABDULLAEVA, Z. (2021). Reflection of Intercultural Concepts in the Work “Baburnama”. Open Journal of Modern Linguistics, 11(02), 140.
• ARAT, R.R. (1970). Babürnâme. Milli Eğitim Basım Evi. İstanbul.
• ASLAN, Ü. (2010). Bâbur Divanında Öncelemeler ve Öncelemelerde Paralelizm. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 4(4), 1-26.
• ATKINS, P., & BOWLER, I. (2016). Food in society: economy, culture, geography. Routledge.
• AYDIN, A. (2017). Bâbürlü Dönemi Fıkıh Çalışmalarının İlk Örneklerinden Biri Olarak Bâbür’ün Mübeyyen Der Fıkh’ı. Usul İslam Araştırmaları, 28(28), 149-182.
• BEGÜM, G. (1987). Hümayunname. Türk Tarih Kurumu Yayınları. Ankara.
• BERBERCAN, M.T. (2010). Türk Dili ve Kültürü Açısından Baburname’de Avcılık. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 17(42), 11-34.
• BEVERIDGE, A. S. (1921). The Babur-nama in English. Emperor of Hindustan Babur.
• BILKAN, A.F. (1999). Babür’ün Risale-i Validiyye Tercümesi adlı eseri. Bilig, (8), 105-111.
• BUSH, T. (2012). Authenticity in research: Reliability, validity and triangulation. Research methods in educational leadership and management, 75-89.
• COLLINGHAM, L. (2006). Curry: A tale of cooks and conquerors. Oxford University Press.
• DUGHLAT, M. H. (1895). The Tarikh-i Rashidi: A History of the Moghuls of Central Asia; an English Version. Trans. E. Denison Ross. London: Sampson Low, Marston and Co.
• ERALY, A. (2000). Emperors of the Peacock Throne: The Saga of the Great Mughals. Penguin Books India.
• FISHER, M. (2015). A Short History of the Mughal Empire. Bloomsbury Publishing.
• GOLDEN, P. B. (2011). Central Asia in world history. Oxford University Press.
• KILIÇ, M. (2018). Babürname'de Zehir. Zehir (ss. 283-191). İstanbul: Libara Kitap.
• LOVE, P. (2013). Document analysis. In Research in the college context. Routledge.
• MAHAJAN, V. D. (2007). History of medieval India. S. Chand Publishing.
• MASHRABAEVNA, K.R. (2022). " Babur-Name" as A Source of Historical and Ethnographic Science. International Journal on Integrated Education, 5(5), 294-298.
• MUTLU, H., & DOĞAN, M. (2021). A new trend in gastronomy: Culinary medicine chef. International Journal of Gastronomy and Food Science, 24, 100328.
• O'BRIEN, C. (2003). Flavours of Delhi: A food lover's guide. Penguin UK.
• QODIROVNA, T.Z. (2019). Scientific and Theoretical Study of “Baburname” and Its ‘translations into the World Languages. Journal of Critical Reviews, 7(3), 2020.
• RAPLEY, T. (2018). Doing conversation, discourse and document analysis (Vol. 7). Sage.
• SARIIŞIK, M., ÖZBAY G. & CEYLAN, V. (2020). A'dan Z'ye gastronomi sözlüğü. Detay Yayıncılık. Ankara.
• SCHIMMEL, A. (2004). The empire of the great Mughals: History, art and culture. Reaktion Books.
• SINGH, N.G.K. (2017). Babarvani and the call for gender justice. Sikh Formations, 13(1-2), 5-19.
• STANDAGE, T. (2009). An edible history of humanity. Bloomsbury Publishing USA.
• TOUSSAINT-SAMAT, M. (2009). A history of food. John Wiley & Sons.
• ÜNLÜ, S. (2013). Harezm Altınordu Türkçesi Sözlüğü. Eğitim Yayınevi.
• ÜNLÜ, S. (2014). Çağatay Türkçesi Sözlüğü. Eğitim Yayınevi.
• YURDAKÖK, M. (2007). Bâbür Şah’ın (1483-1530) ünlü eseri Babürname’de tıbbî bilgiler. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 50-73.
• Türk Dil Kurumu (TDK). (2019). Türk Dil Kurumu Sözlükleri. Erişim tarihi. 17.11.2022, https://sozluk.gov.tr/