ÖRGÜTSEL GÜVENİN İHBARCILIK (WHISTLEBLOWING) ÜZERİNE ETKİSİ: HEMŞİRELER ÜZERİNDE BİR ÇALIŞMA

Yıl 2020, Cilt: 29 Sayı: 6, 381 - 395, 15.01.2021

Oğuz Işık , Sevilay Karaman , Serap Balas

https://doi.org/10.17942/sted.862504

Cited By: 5

Öz

Amaç: Sağlık sektöründe yapılan hatalar hayati önemde olumsuz sonuçlar doğurabilmektedir. Bu hataları azaltmak ve kaynaklarını tespit edebilmek için ihbarcılık önemli bir araç olarak kullanılmaktadır. Bu çalışma ile hemşirelerin örgütsel güven algılarının ihbarcılık üzerindeki etkisi ile ihbarcılık davranışları ve örgütsel güven algılarının sosyo-demografik özelliklere göre farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amaçlanmaktadır.
Yöntem: Çalışmanın evrenini Ankara’da faaliyet gösteren bir eğitim ve araştırma hastanesinde çalışan hemşireler (276) oluşturmaktadır. Evrenin tamamına ulaşmak hedeflenmiş ve %64’üne (177) ulaşılmıştır. Katılımcıların örgütsel güven düzeyleri “Örgütsel Güven Envanteri” ve “Bireyler Arası Güven Ölçeği” ile; İhbarcılık davranışları “Whistleblowing”” ölçeği ile incelenmiştir.
Bulgular: Araştırmaya katılan hemşirelerin genel ihbarcılık puanı ortalaması 3,24±0,48, en yüksek ortalama ise 4,19±0,71 ile resmi ihbarcılık boyutundadır. Hemşirelerin genel örgütsel güven puanı ortalaması 3,85±0,53, en yüksek ortalama ise (4,20±0,56) ile yöneticiye güven boyutundadır. Genel örgütsel güven ve yöneticiye güven ile resmi, içsel ve genel ihbarcılık arasında; örgüte güven alt boyutu ile dışsal, içsel ve genel ihbarcılık arasında ve çalışanlar arası güven ile içsel ve genel ihbarcılık arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur.
Sonuç: Çalışanların olumsuz durumları ihbar edebileceği ve sonrasında ihbarcı olma nedeniyle başına gelebilecek olumsuz durumları azaltacak, kurum kültürüne dönüşecek bir örgütsel güven ortamı oluşturulmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Whistleblowing, örgütsel güven, hemşire

THE EFFECT OF ORGANİZATIONAL TRUST ON WHISTLEBLOWING: A STUDY ON NURSES

Öz

Objective: Errors made in the health sector can have vital negative consequences. Whistleblowing is used as an important tool to reduce these errors and identify their sources. The aim of this study is to determine whether the effect of nurses' perceptions of organizational trust on whistleblowing and their perceptions of whistleblowing and organizational trust differ according to socio-demographic characteristics.
Material and Method: The universe of the study consists of nurses (276) working a hospital in Ankara. It was aimed to reach the whole universe and 64% (177) of it was reached. The organizational trust levels of the participants were measured with the "Organizational Trust Inventory" and the "Interpersonal Trust Scale"; Whistleblowing behaviors were examined with the "Whistleblowing" scale.
Findings: The average score of the nurses participating in the study was 3.24±0.48 and the highest mean score was 4.19±0.71 in the formal whistleblowing. The overall organizational trust score of the nurses is 3.85±0.53, and the highest average (4.20±0.56) is in the dimension of trust to the manager. Between general organizational trust and trust in the manager and formal, internal and general whistleblowing; A statistically significant relationship was found between trust in organization sub-dimension and external, internal and general whistleblowing, and between employee trust and internal and general whistleblowing.
Conclusion: An organizational trust environment should be created, where the employees can report negative situations and will reduce the negative situations that may happen to them due to being a whistleblower, and that will turn into a corporate culture.

Anahtar Kelimeler

whistleblowing, organizational trust, nurse

Kaynakça

• 1. Bjorkelo B, Ryberg W, Matthiesen SB ve Einarsen S. When you talk and talk and nobody listens’: A mixed method case study of whistleblowing and ıts consequences. J. Organ. Behav. 2008;13(2):18-40.
• 2. Near JP ve Miceli MP. Organizational dissidence: the case of whistle-blowing. J. Bus.Ethics 1985;4(1):1-16.

• 3. Courtemanche, G. The ethics of whistleblowing, The Internal Auditor 1988; 45(1):36-41.
• 4. Aktan CC. Organizasyonlarda yanlış uygulamalara karşı bir sivil erdem, ahlaki tepki ve vicdani red davranışı: whistleblowing. Mercek Dergisi 2006 Ekim:1-13.
• 5. Hwang D, Staley B, Ying TC and Jyh-Shan L. Confucian culture and whistle-blowing by professional accountants: An exploratory study. Manag. Audit. J. 2008;23(5):504–526.
• 6. Park H, Blenkinsopp J, Oktem MK ve Omurgonulsen U. Cultural orientation and attitudes toward different forms of whistleblowing: A comparison of South Korea, Turkey, and the U.K. J. Bus.Ethics 2008;82(4):929–939.
• 7. Lavena CF. Whistle-blowing: Individual and organizational determinants of the decision to report wrongdoing in the federal government. Am. Rev. Public Adm. 2016;46(1):113–136.
• 8. Toker Gökçe A. Okullarda bilgi uçurma: ı̇ş doyumu ve örgütsel bağlılık ı̇lişkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi 2014;22:261-282.
• 9. Shahinpoor N and Matt BF. The power of one: Dissent and organizational life. J. Bus.Ethics 2007;74:37–48.
• 10. Mansbach A and Bachner GY. Internal or external whistleblowing: Nurses’ willingness to report wrongdoing. Nurs. Ethics 2010;17(4):483-490.
• 11. Berry B. Organizational culture: A framework and strategies for facilitating employee whistleblowing. Empl. Responsib. Rights J. 2004;16(1):1-11.
• 12. Boyne SM. Whistleblowing, Am. J. Comp. L. 2014;62(2):425-455.
• 13. Ciasullo MV, Cosimato S, Palumbo R. Improving health care quality: The implementation of whistleblowing. Total Qual. Manag. 2017; 29(1):167-183.
• 14. Rothschild J. Freedom of speech denied, dignity assaulted, what the whistleblowers experience in the U.S. Int. Sociol. 2008;56(6):884–903.
• 15. Zakaria M. Antecedent factors of whistle-blowing in organizations. Procedia Economics and Finance 2015;28,:230–234.
• 16. Holt K. Whistleblowing in the NHS. British Medical Journal 2015;350:h2300.
• 17. Özdemir NE. Whistleblowing (bilgi ı̇fşasının) örgütsel güvene etkileri üzerine bir alan araştırması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2015, Kütahya.
• 18. Nyhan RC and Marlowe HA. Development and psychometric properties of the organizational trust ınventory. Eval. Rev.1997;21(5):614-635. 19. Cook J and Wall T. New work attitude measures of trust, organizational commitment and personal need nonfulfillment. J. Occup Psychol. 1980;53(1):39-52.
• 20. Loehlin JC. Latent variable models; an ıntroduction to factor, path, and structural equation analysis. Lawrence Erlbaum Associates, London; 2004.
• 21. Altunışık R, Coşkun R, Bayraktaroğlu S ve Yıldırım E. Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri SPSS uygulamalı. Sakarya: Sakarya Kitabevi; 2005.
• 22. Taş F. Özel ve kamu hastanelerinde çalışan hemşirelerin ı̇zharcılık (whistleblowing) tutumları üzerine bir çalışma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2015, Isparta.
• 23. Aydan S ve Kaya S. Sağlık sektöründe ihbarcılık: bir üniversite hastanesinde çalışan hemşire ve sekreterler üzerine bir uygulama. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 2018;21(1):41-63.
• 24. Yılmaz EZ ve Bayram A. Sağlık çalışanlarında örgütsel vatandaşlık davranışı ile etiksel ifşa arasındaki ilişkinin incelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi 2019;8(1):246-267.
• 25. Top M. Hekim ve hemşirelerde örgütsel bağlılık, örgütsel güven ve iş doyumu profili. Istanbul University Journal of the School of Business Administration 2012;41(2).
• 26. Hayta Ö. (2019). Hemşirelerin örgütsel güven düzeylerinin işten ayrılma niyeti üzerine etkisi. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2019, İstanbul.
• 27. Gün İ ve Söyük S. Sağlık kuruluşlarında örgüt iklimi ve örgütsel güven arasındaki ilişki. Acu. Sağlık Bil Derg 2017; (1):40-48.
• 28. Durukan S, Akyürek Ç. ve Coşkun, E. Hacettepe Üniversitesi Erişkin Hastanesi’nde çalışan hemşirelerin örgütsel güven, güçlendirme ve bağlılık düzeylerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 2010;15(3):411-434.
• 29. Aydan S ve Kaya S. Ethical climate as a moderator between organizational trust and whistle-blowing among nurses and secretaries. Pak J Med Sci 2018;34(2):429-434
• 30. Binikos, E. Sounds of silence: Organisational trust and decisions to blow the whistle. SA J. Ind. Psychol. 2008;34(3):48-59.