Şüphelinin Kolluk Tarafından Aldatılması

Yıl 2023, , 665 - 701, 28.07.2023

Mahmut Gökpınar

https://doi.org/10.15337/suhfd.1244106

Öz

Ceza muhakemesinde şüpheli-sanığın irade özgürlüğünün müdahaleye en açık olduğu ve bu nedenle de yaşamsal öneme sahip olduğu devre, soruşturma evresidir. Bu süreçte, kolluk tarafından gerçekleştirilen özellikle ifade alma olmak üzere kimi işlemlerde onun iradesi aleyhine meydana gelen ihlaller, bazı durumlarda kendisi hakkında verilecek hükmün maddi gerçekle bağdaşmayacak şekilde ortaya çıkmasına neden olacaktır. Bu ihlallerin en önemlisi kolluk tarafından gerçekleştirilen aldatmadır. Şüphelinin yapılan işlemin ve karşısındakinin kolluk görevlisi olduğunun farkında olduğu halde aldatılması mümkündür. Bunun dışında işlemi ya da gerçekleştireninin asıl kimliğini bilmeksizin de aldatılabilir. Şüphelinin bilgi verdiği, sponton açıklama yaptığı, dinleme tuzaklarına maruz kaldığı sırada bir müdafii yardımı alma imkanının olmaması konuyu daha da önemli hale getirmektedir. Soruşturma sırasında cezai kurnazlık, vazgeçilmesi mümkün olmayan bir hususu oluşturmaktadır. Kanunların kriminalistik bir kurnazlığı yasaklaması söz konusu olamaz. Bu nedenle de bir davranışın aldatma teşkil edip etmediği, dar bir şekilde yorumlanmalıdır. Şüpheliye karşı kurnazca davranışlar sergileyerek itiraf almak ile onu yanıltarak karar verme iradesini fiilen elinden almak suretiyle itiraf elde etmek birbirinden farklıdır

Anahtar Kelimeler

İfade, bilgi alma, sponton yapılan açıklama, aldatma, dinleme tuzağı

Kaynakça

• AMBOS, Kai: “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Yargılama Hakla-rı-Silahların Eşitliği, Çelişmeli Önsoruşturma ve AİHS m. 6-“, Ünver, Yener (Editör), Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Huku-ku, Ankara 2004, s. 15-64.
• ARSLAN, Mehmet: “Şüphelinin İfade Verme Özgürlüğü”, Yenisey, Feridun/Özgenç, İzzet /Nuhoğlu, Ayşe/Turhan, Faruk (Editör-ler) ,Dr.Dr.h.c. Sılvıa Tellenbach’a Armağan, Seçkin Yayınevi, Ankara 2018, s. 787-816.
• BEULKE, Werner: Strafprozessrecht, 10. völlig neu bearbeitete Auflage, 2008.
• BOHLANDER, Michael: Prıncıples of German Crımınal Procedure, 2012
• MUELLER, W. Gerhard: “The Law Relatıng To Polıce Interrogatıon Prıvıleges And Lımıtatıons”, Journal of Criminal Law and Criminology, Vol. 52, Issue. 1, s. 1-15.
• BUCH, Erstes: Allgemeine Vorschriften, STRAFPROZESSORDNUNG.
• CHİESA, E. Luis: “Beyond Torture: The Nemo Tenetur Principle in Borderline Cases “, Boston College Third World Law Journal, Vol. 35, 2009, s. 35-66.
• CİHAN, Erol: “Ceza Muhakemesi Hukukunda İkaz, İhtar, Hukuka Aykırı Vaad ile Telkin Kavramları”, İstanbul Üniversitesi Hu-kuk Fakültesi Mecbuası, C. 35, S. 1-4, 1969, s. 127-140.(Vaad)
• EROL, Cihan: “50. Yılda Ceza Muhakemesi Süjesi Olarak Sanığın Du-rumu ve Sorgusu”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 50. S.1-4, 1984, s, 133-151.(Sorgu)
• DEMİRBAŞ, Timur: Soruşturma Evresinde Şüphelinin İfadesinin Alınması, 4. Baskı, Ankara 2015.
• ENGLANDER, Armin, “Gizli Soruşturmanın Sınırı Olarak Nemo-Tenetur İlkesi”, (Çeviren: Yücel, Jale), Ünver, Yener (Editör), Ceza Mu-hakemesi Önlemleri ve Özellikle Gizli Araştırma Önlemleri, Karşılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi, Ankara 2011, s. 215-220.
• ESER, Albin: “Alman ve Türk Ceza Muhakemesi Hukukunda Sanığın Hukuki Durumu (Die rechtliche Stellung des Angeklagten)”, Yargıtay Dergisi, S.16, 1990, s. 313-338.
• HEİNRİCH, Christoph/RAUCH, Christian/WİEHRE, Axel: Nemo» Tenetur Se Ipsum Accusare, https://eg.uc.pt/bitstream,(Erişim Tarihi:15.11.2022).
• HERRMANN, Joachim: “Polıce Interrogatıon of The Suspect – A Power Play Germany – United States – People’s Republic of China”, Peking University Law Journal, Vol. 3, Issue 2, 2015, s. 339-360.
• GAU, J. Patrıck: Die rechtswidrige Beweiserhebung nach § 136 a StPO alsVerfahrenshindernis, Zugleich Ruhr-Universität Bochum Dissertation 2006.
• GÖKPINAR, Mahmut: Ceza Hukukunda Görevin Yerine Getirilmesi, Ankara 2022.
• GRABENWARTER, Christoph: “Yargılama Güvenceleri-Adil Yargı-lanma Hakkı (İHAS Md. 6)”, (Çeviren: Can, Osman), Ünver, Yener (Editör), Adil Yargılanma Hakkı ve Ceza Hukuku, An-kara 2004, s. 181-245.
• KARAASLAN, Reşit: “Soruşturma Organları Hesabına Hareket Eden Özel Kişilerin Eylemlerinin Kamu Makamlarına Atfedilebilirliği – İfade Almada Yasak Usul Olan “Aldatma” Örneği Üzerin-den Bir İnceleme”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hu-kuk Fakültesi Dergisi, C. 25, S. 2, s. 555-621.
• KRASCHUTZKİ, Holger: “Die Abgrenzung zwischen verbotener Täusc-hung und erlaubter Lis im Rahmen des § 136a StPO an Hand aus-gewählter Fallbeispiel unter besonderer Berücksichtigung des so ge-nannten Telefonmithörens durch Polizeibeamte”, in: Grenzübersch-reitende Polizeiarbeit Vernehmungen – Eilfälle – Kooperationen – Terrorbekämpfung, Hrsg.Martin H. W. Möllers, Lübeck 2004, s. 11-32.
• KREY, Volker: Deutsches Strafverfahrensrecht: Hauptverhandlung, Beweisrecht, Gerichtliche Entscheidungen, Tatbegriff, Rechtsk-raft, Rechtsmittel und Rechtsbehelfe (Studienbücher Rechtswissenschaft), Band II, 2015. KOCA, Mahmut: “’Yakalama, Gözaltına Alma ve İfade Alma Yönet-meliği’ Hakkında Genel Bir Değerlendirme”, Atatürk Üniversi-tesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 3, S. 1, 1999, s. 61-88.
• KRASCHUTZKİ, Holger “Die Abgrenzung zwischen verbotener Täusc-hung und erlaubter Lis im Rahmen des § 136a StPO an Hand aus-gewählter Fallbeispiel unter besonderer Berücksichtigung des so ge-nannten Telefonmithörens durch Polizeibeamte”, Hrsg.Martin H. W. Möllers (Editör),Grenzüberschreitende Polizeiarbeit Ver-nehmungen – Eilfälle – Kooperationen – Terrorbekämpfung, Lübeck 2004, s. 11-32.
• KUNTER, Nurullah/YENİSEY, Feridun/NUHOĞLU, Ayşe, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, 18. Baskı, İstanbul 2010.
• KUHNE, H.Heiner: “Ceza Muhakemesinde Koruma Tedbirleri”, (Çevi-ren: Özbek, Veli Özer), İzmir Barosu Dergisi, S. 2, 1993, s. 121-129.
• LEO, A. Rıchard: “From Coercion to Deception: the Changing Nature of Police İnterrogation in America”, Crime, Law and Social Change, Vol. 18, 1992, ss. 35-59.
• LUCAS, Christian: Beweisverwertung im Strafverfahren, ttps://www.juratexte.2ix.de, (Erişim Tarihi: 18.12.2022). MERAKLI, Serkan: “İfade Alma-Sorgu Kuralları ve Bunlara Aykırı Elde Edilen Beyanlar”, Nuhoğlu, Ayşe (Editör), Prof. Dr. Feri-dun YENİSEY’e Armağan, C.I, İstanbul 2014, s. 1548-1632.
• MEYER-MEWS, Hans, “Gizli Soruşturmacı-Güvenilen Şahıs-Güven Bağı”, (Çeviren: Akyol, Yaprak), Ünver, Yener (Editör), Ceza Muha-kemesi Önlemleri ve Özellikle Gizli Araştırma Önlemleri, Kar-şılaştırmalı Güncel Ceza Hukuku Serisi, Ankara 2011, s. 221-223.
• MİTTAG, Matthias: “A Legal Theoretical Approach to Criminal Proce-dure Law: The Structure of Rules in the German Code of Cri-minal Procedure”, German Law Journal, Vol.7, İssue. 8, s. 637-645.
• MUELLER, W. Gerhard. “The Law Relatıng To Polıce Interrogatıon Prıvıleges And Lımıtatıons”, Journal of Criminal Law and Criminology, Vol. 52, Issue. 1, s. 1-15.
• PLAGEMANN, Gottfried: “Alman Hukuku’nda Gizli Soruşturmacının Kullanılması ve Gizli Soruşturmacının Yetkileri”, Ceza Huku-ku ve Kriminoloji Dergisi, C. 2, S. 1-2, 2014, s. 157-189.
• PRASCH, Volker, Die List in der Vernehmung und Befragung des Beschuldigten Zugleich ein Beitrag zur Auslegung des Täusc-hungsverbots des § 136a StPO, Inaugural-Dissertation zur Er-langung der Doktorwürde einer Hohen Rechtswissenschaftlic-hen Fakultät der Universität zu Köln, 2002.
• ROSS, Jacquelıne: “ Do Rules of Evidence Apply (Only) in the Court-room? Deceptive Interrogation in the United States and Ger-many”, Oxford Journal of Legal Studies, Vol. 28, İssue. 3, 2008, s. 443–474.
• SCHMIDT, Eberhard: “Zulässigkeit und Verwendbarkeit von Tonban-daufnahmen im Strafverfahren”, Juristen Zeitung, 11. Jahrg., Nr. 7, 1956, s. 206-211.
• SCHROEDER, F. Christian: “Ceza Muhakemesinde Fair Trial İlkesi”, (Çeviren: Şahin, Cumhur), Ceza Muhakemesi Hukukunda Fair Trial, İstanbul 1999, s. 269-283.
• SEİER, Jurgen: “Der strafprozessuale Vergleich im Lichte des § 136 a StPO”, Juristen Zeitung, Vol.43, 1988, s. 683-688.
• SICKOR, J. Anreas: Das Geständnis, Jus Ponela 1, 2014.
• SWANSON, L. Warren/ELCHMEİER, Roger: “Lıe-Detector Tests And ‘Freedom Of The Wıll’ In Germany “, Journal of Criminal Law and Criminology, Vol. 47, İssue. 5, 1957, s. 570-573.
• ŞAHİN, Cumhur: Sanığın Kolluk Tarafından Sorgulanması, Ankara 1994 (Sanığın Sorgulanması).
• ŞAHİN, Cumhur: Ceza Muhakemesinde İspat (Delillerin Doğrudan Doğruyalığı İlkesi), Ankara 2001(Doğrudanlık).
• ŞAHİN, Cumhur: Ceza Muhakemesi Kanunu Gazi Şerhi, Ankara 2005 (Şerh).
• ŞAHİN, Cumhur: “Kolluğun İfade Alması Konusunda Ortaya Çıkan Sorunlar”, Koçhisarlıoğlu, Cengiz (Editör), Prof. Dr. Bilge Öz-tan’a Armağan, Ankara 2008, s. 1413-1419. (İfade Alma).
• THAMAN, C. Stephen: “Mıranda In Comparatıve Law”, Saint Louis University Law Journal, Vol. 45, İssue. 2, 2004, s. 581-624.
• TURHAN, Faruk: Ceza Muhakemesinde Tehlike İçindeki Tanıkların Korunması, Ankara 2009.
• TURHAN, Faruk/AKSAN, Murat: “Ceza Muhakemesinde Şüphelinin İfadesinin Alınması ve Sorguya Çekilmesine İlişkin Hükümle-rin Eleştirel Bir Değerlendirmesi”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XXIV, S. 2, 2020, s. 289-332.
• VOLBERT, Ranate/BAKER, Biance, “İnvastigative İntenwieving of Sus-pects in Germany”, Walsh, David /Oxburgh, Gavin E. /Redlich, Allison D. /Myklebust, Trond (Edirtörler), International Deve-lopments and Practices in Investigative Interviewing and Inter-rogation, Vol. 2, 2015, s. 138-147.
• WEİGEND, Thomas/HOROVİTZ, Anat: “Human Dignity and Victims' Rights in the German and Israeli Criminal Process”, Israel Law Review, Vol. 44, Issue. 1-2, 2011, s. 263 – 300.
• WHITE, S.Welsh: “Polıce Trıckery In Inducıng Confessıons”, University of Pennsylvania Law Review, Vol. 127, İssue.3, 1979, s. 581-629.
• YENİSEY, Feridun, “Kolluk Kanunu Nasıl Olmalıdır? ”,www.hukukturk.com(Erişim Tarihi:25.11.2022).
• YENİSEY, Feridun/BAŞERDOĞAN, Zehra/AKPEK, Ayça/BAYDAR, Burak/HAYIRLIOĞLU, Gözde Hare: “Ceza Muhakemesinde İfade Alma ve Mülakat,” Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fa-kültesi Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, C. 16, S. 199-200, 2021, s. 853-893.
• YENİSEY, Feridun/OKTAR, Salih, Alman Ceza Muhakemesi Kanunu Strafprozeßordnung (StPO), Beta Yayınevi, 2. Baskı, İstanbul 2015.
• ZÖLLER, A. Mark: “Beweisrechtliche Probleme beim Einsatz Verdeck-ter Ermittler”, Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, C. 2, S.1-2, 2014, s. 85-103.