YAPAY ZEKÂNIN ŞİRKET YÖNETİMİNDE YER ALMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, , 1357 - 1380, 02.10.2023

Alkan Altaş

https://doi.org/10.15337/suhfd.1272348

Öz

Hızla gelişen teknoloji, birçok yeni kavramı hayatımıza katmakta, insanlığı büyük bir dönüşümün içine sokmaktadır. Teknolojinin hayatımıza kattığı en temel kavramlardan birisi de, kullanımı neredeyse tüm alanlarda yaygınlaşan yapay zekâdır. Özellikle yapay zekâya hukuksal bir kişilik atanıp atanamayacağı, yapay zekânın hukuken sorumlu tutulup tutulmayacağı güncel sorunsallardandır. Bu bağlamda öğretide köle, eşya gibi statülere kıyas yapan görüşlerle beraber elektronik kişilik ve tüzel kişilik benzeri kişilik yaklaşımları da öne çıkmaktadır. Günümüzde şirketlerin yönetiminde yapay zekâdan faydalanılması, hatta yapay zekânın şirket yöneticisi olarak atanması dahi gündeme gelmekte iken, yapay zekânın kişiliği ve sorumluluğu meselesinin netleştirilmesi ve kodifiye edilmesi zorunluluğunun hukuki bir gereklilik olarak karşımızda durduğu açıktır. Bu bağlamda, yapay zekâya tüzel kişilik benzeri soyut bir elektronik kişilik atanarak bu yolla kişilik sahibi ve sorumlu kılınmasının isabetli olduğunu, şirket yönetiminde de yapay zekânın yeteneklerinden en üstteki yönetici konumunda değil de yardımcı/danışman olarak faydalanılmasının makul bir yol ve yöntem olduğunu düşünüyoruz.

Anahtar Kelimeler

yapay zekâ, kişilik, elektronik kişilik, hukuki sorumluluk, şirket yöneticisi

Kaynakça

• AKIN, H. Levent: “Yapay Zekâ ve Robotlar,”Bilim ve Teknik Dergisi, C.4, S.41, 2008, s. 36-38.
• BAK, Başak: “Medeni Hukuk Açısından Yapay Zekânın Hukuki Statüsü ve Yapay Zekâ Kullanımından Doğan Hukuki Sorumluluk,” Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S. 35, 2018, s. 211-232.
• BENDER, Emily M. / SHAH, Chirag: “All-knowing machines are a fantasy,” Erişim Tarihi: 01.02.2023. https://iai.tv/articles/all-knowing-machines-are-a-fantasy-auid-2334
• ÇELİK, Aytekin: Ticaret Hukuku, 8. Baskı, Ankara 2018.
• DENNETT, Daniel C.: “Consciousness in human and robot minds. in Masao Ito, eds, Cognition, Computation, and Consciousness,” Oxford University Press, 1997, s. 17-29.
• DORE, Fatma: “Güçlü Yapay Zekaya Karşı Çin Odası Argümanı”, Sosyal Bilimler Dergisi, C. 14, S. 1, 2012.
• ERGÜN, Ömer: “Kişi Kavramı ve Çeşitleri,” Dicle Üniversitesi Adalet Meslek Yüksekokulu Dicle Adalet Dergisi, C.1, S.1, 2017.
• ERİŞ, Gönen: Ticari İşletme ve Şirketler, 3. Baskı, İstanbul 2017.
• GÖZÜBÜYÜK, Barış: “Yapay Zekâ Algoritmalarının Anonim Ortaklıkların Kurumsal Yönetimine Sağlayabileceği Olası Katkılar,” Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, C.11, S.2, 2021, s. 1184-1212.
• HOFSTADTER, Douglas R. / DENNETT, Daniel C.: Aklın Gözü: Benlik ve Ruh Üzerine Hayaller ve Düşünceler. Çeviren Füsun Doruker. İstanbul 2014.
• KARA KILIÇARSLAN, Seda: “Yapay Zekânın Hukuki Statüsü ve Hukuki Kişiliği Üzerine Tartışmalar,” Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, S.2, 2019, s. 363-389.
• KARAHAN, Sami / DOĞRUSÖZ KOŞUT, Hanife: Şirketler Hukuku, 2. Baskı, Konya 2013.
• KARATEPE KAYA, Meltem: “Yapay Zekânın Şirket Yönetimine Olası Katkılarının Türk Şirketler Hukuku Kapsamında Değerlendirilmesi ve Yapay Zekânın Hukuki Statüsünün Belirlenmesinde Şirketler Hukukundan Çıkartılabilecek Dersler,” Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.25, S.3, 2021, s. 69-106.
• KAYIHAN, Şaban: Ticaret Hukuku, 7. Baskı, İstanbul 2019.
• KILIÇ KIRILMAZ, Selma / ATEŞ, Çağdaş: “İşe Alımlarda Yapay Zekâ Kullanımı: Kavramsal Bir Değerlendirme,” Journal of Business and Trade, C.2, S.1, 2021, s. 37-48.
• KIRCA, İsmail / ŞEHİRALİ ÇELİK, Feyzan Hayal / MANAVGAT, Çağlar: Anonim Şirketler Hukuku, 1. Baskı, Ankara 2013.
• LEGG, Shane / HUTTER, Marcus: “A collections of definitons of intelligence,” Frontiers in Artificial Intelligence and Applications, Vol.157 2007, s. 17-24.
• PENROSE, Roger: Zihnin Gölgeleri: Bilincin Bilimine Bir Yolculuk. Çeviren Barış Gönülşen, İstanbul 2015.
• PİRİM, Harun: “Yapay Zekâ,” Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, C.1, S.1, 2006 s. ,81-93.
• REEDY, Christianna: “Kurzweil Claims That the Singularity Will Happen by 2045,” Erişim Tarihi: 01.02.2023. https://futurism.com/kurzweil-claims-that-the-singularity-will-happen-by-2045
• SAYGIN, Ayşe Pınar / AKMAN, Varol / ÇİÇEKLİ, İlyas: “Turing Test: 50 Years Later,” Minds and Machines: Journal for Artificial Intelligence, Philosophy and Cognitive Science, C.10, S.4, 2000, s. 463-518. Erişim Tarihi: 01.02.2023. https://www.researchgate.net/publication/2435828_Turing_test_50_years_later
• SEARLE, John R: “Minds, Brains, and Programs,” Behavioral and Brain Sciences, C.3, S.3, 1980, s. 417-457.
• SEROZAN, Rona: Medeni Hukuk Genel Bölüm Kişiler Hukuku, İstanbul 2011.
• SETH, Anil K.: “Conscious Machines May Never Be Possible,” Erişim Tarihi: 01.02.2023. https://www.wired.co.uk/article/intelligence-consciousness-science
• SUCU, İpek / ATAMAN, Elif: “Dijital Evrenin Yeni Dünyası Olarak Yapay Zekâ ve Her Filmi Üzerine Bir Çalışma,” Yeni Medya Elektronik Dergisi, C.4, S.1, 2020, s. 40-52.
• TAHİROĞLU, Bülent / ERDOĞMUŞ, Belgin: Roma Hukuku Dersleri, İstanbul 2011.
• TAŞDEMİR, Özgür / ÖZBAY, Ümit Vefa / KİREÇTEPE, Burhanettin Onur: “Robotların Hukuki ve Cezai Sorumluluğu Üzerine Bir Deneme,” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 69, S.2, 2020, s. 793-833.
• VANİAN, Jonathan: “Why tech insiders are so excited about ChatGPT, a chatbot that answers questions and writes essays,” Erişim Tarihi: 01.02.2023. https://www.cnbc.com/2022/12/13/chatgpt-is-a-new-ai-chatbot-that-can-answer-questions-and-write-essays.html
• YILMAZ, Atınç: Yapay Zekâ, Kodlab, 2020.
• “Koronavirüsle mücadeleye yardım eden robotlar,” Erişim Tarihi: 01.02.2023. https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/koronavirusle- mucadeleye-yardim-eden-robotlar-1729324
• “Malezya, bazı eyaletlerde mahkemelerde yapay zeka yargılama sistemini denemeye başladı,” Anadolu Ajansı, Erişim Tarihi: 01.02.2023. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/malezya-bazi-eyaletlerde-mahkemelerde-yapay-zeka-yargilama-sistemini- denemeye-basladi/2561336#
• “Saudi Arabia, which denies women equal rights, makes a robot a citizen,” Erişim Tarihi: 01.02.2023. https://www.washingtonpost.com/news/innovations/wp/2017/10/29/saudi-arabia-which-denies-women-equal-rights-makes-a-robot-a-citizen/
• “The Netherlands Has Deployed NATO’s First Killer Robot Ground Vehicles,” Erişim Tarihi: 01.02.2023. https://www.vice.com/en/article/jgpax3/the-netherlands-has-deployed-natos-first-killer-robot-ground-vehicles