Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Türkiye'de İşkence ve İnsanlık Dışı Muamele

Yıl 2007, Cilt: 15 Sayı: 2, 145 - 184, 20.12.2007

Sabahattin Nal

https://doi.org/10.15337/SUHFD.2017.143

Öz

Avrupa İnsan
Hakları Mahkemesi Kararlarında Türkiye’de İşkence ve İnsanlık Dışı Muamele
Uluslararası toplum tarafından insan haklarının iğrenç ve yüz kızartıcı ihlali
olarak kabul edilmesine, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS, Sözleşme) de
dahil tüm insan hakları sözleşmelerince yasaklanmasına karşın işkence ve
insanlık dışı muamele birçok ülke tarafından ihlal edilmeye devam etmektedir.
Söz konusu ihlal açısından, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM, Mahkeme)
kararlarının da ortaya koyduğu gibi, Türkiye’nin dikkat çekici ülkeler arasında
yer aldığı söylenebilir. Çalışmanın amacı, Mahkeme’nin Türkiye’ye karşı vermiş
olduğu bu kararları esas alarak, ne tür muamelelerin işkence ve insanlık dışı
muamele olarak anlaşıldığını, tanımlandığını ortaya koymak ve bunları açıklığa
kavuşturmaktır. Konuyu sınırlandırmak amacıyla çalışmada, yalnızca,
Sözleşme’nin 3. maddesinin devletlere yüklediği üç tür yükümlülükten biri olan
kötü muamele yapma yasağı (negatif yükümlülük) üzerinde durulmuştur.
Devletlerin bireylerin adı geçen maddeyle yasaklanan eylem ve davranışların
mağduru olmasını önlemek için önlemler alma yükümlülüğü (pozitif yükümlülük)
ile devletin genel koruma yükümlülüğüne bağlı olarak kötü muameleleri etkili
bir biçimde soruşturma ve kovuşturma yükümlülüğü üzerinde durulmamıştır.
Mahkeme’nin çok sayıda kararında Türkiye’nin işkence ve insanlık dışı muamele
yasağını ihlal ettiğine hükmetmesi üzerine, bu ihlalleri önlemek amacıyla
mevzuatta köklü değişiklikler yapılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

İşkence, insanlık dışı muamele, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi

Kaynakça

• Timur Demirbaş, Türk Ceza hukukunda İşkence Suçu, Ankara 1992.