Tax And Civil Disobedience

Yıl 2018, Cilt: 26 Sayı: 2, 255 - 290, 13.09.2018

Muhammet Durdu

https://doi.org/10.15337/suhfd.310514

Öz

Civil
disobedience is a peaceful protest act that is carried out publicly and
unconstitutionally for the sake of the superior values contained in the rule of
law, while at the same time not harming the superior legal values of the third
persons. There are various theoretical bases related to civil disobedience in
financial law. These; It is possible to collect under the titles of taxation,
tax strike, tax refusal, tax evasion and tax rebellion. It is possible to
collect these concepts under the heading of "tax disobedience". Tax
disobedience can be defined as the violation of tax laws individually or collectively
by the taxpayers in order to provide justice in the tax system. It is possible
to encounter various tax disobedience cases when the historical case is
examined. In today's financial law, tax disobedience can be an important
communication tool between the taxpayer and the state. In this sense, tax
disobedience is an important tool in solving financial problems through
dialogue without escaping anarchism.

Anahtar Kelimeler

Civil Disobedience, Tax, Tax Strike, Tax Refund, Tax Disobedience

Sivil İtaatsizlik Kavramı ve “Vergi İtaatsizliği”

Öz

Sivil
itaatsizlik, hukuk devletinin içerdiği üstün değerler uğruna, aleni ve mevzuata
aykırı olarak gerçekleştirilen, bu sırada üçüncü kişilerin üstün hukuki
değerlerine zarar vermeyen barışçıl bir protesto fiilidir. Mali hukukta sivil
itaatsizlik ile alakalı çeşitli teorik temeller bulunmaktadır. Bunlar; vergi
grevi, verginin reddi, vergi kaçırma ve vergi isyanı başlıkları altında toplanabilir.
Bu kavramlar, “vergi itaatsizliği” başlığı altında birleştirilebilir. Vergi
itaatsizliği, vergi sisteminde adaleti sağlamak amacıyla, mükelleflerin,
bireysel veya toplu olarak vergi kanunlarını ihlal etmesi olarak
tanımlanabilir. Sivil itaatsizliğin tarihine bakıldığı zaman çeşitli vergi
itaatsizliği vakalarına rastlamak mümkündür. Günümüzde mali hukukta, vergi
itaatsizliği, mükellef ile devlet arasında önemli bir iletişim aracı olabilir.
Bu anlamda vergi itaatsizliği, mali problemlerin anarşiye kaçmadan diyalogla
çözümlenmesinde önemli bir araçtır.

Anahtar Kelimeler

Sivil İtaatsizlik, Vergi, Vergi Grevi, Verginin Reddi, Vergi İtaatsizliği

Kaynakça

• AKDOĞAN Abdurrahman: Kamu Maliyesi, Gazi Kitabevi, Ankara 2009.
• AKTAN Coşkun Can / DİLEYİCİ Dilek / SARAÇ Özgür: “Osmanlı Tarihinde Vergi İsyanları –I-(Osmanlı)” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 7, S. 2, 2002, s. 1-20.
• AKTAN Coşkun Can / DİLEYİCİ Dilek / SARAÇ Özgür: Vergilere Karşı Tepkilerin Anatomisi, http://docplayer.biz.tr/10476891-Vergilere-karsi-tepkilerin-anatomisi.html (E.T. 06.03.2017).
• AKTAN Coşkun Can / ÇOBAN Hilmi: Vergileme Ekonomisi ve Vergileme Psikolojisi Perspektiflerinden Vergiye Karşı Tutum ve Davranışları Belirleyen Faktörler, Coşkun Can Aktan / Dilek Dileyici / İstiklal Y. Vural(Ed.), Vergileme Ekonomisi ve Vergileme Psikolojisi içinde, Ankara 2006, s. 137-157.
• AKTAN Coşkun Can / DİLEYİCİ Dilek / SARAÇ Özgür: Vergilere Karşı Tepkiler ve Vergilerin Ahlaki ve Sosyo-Politik Sınırları, Coşkun Can Aktan / Dilek Dileyici / İstiklal Y. Vural(Ed.), Vergileme Ekonomisi ve Vergileme Psikolojisi içinde, Ankara 2006, s. 159-171.
• AKTAN Coşkun Can / DİLEYİCİ Dilek / SARAÇ Özgür: Vergi Zulüm ve İsyan, Phoenix Yayınları, Ankara 2002.
• ALTUNEL Mesude: “Sivil İtaatsizlik Ve Mohandas K. Gandhı”, TBB Dergisi, S. 93, 2011, s. 443-458.
• Anayasa Mahkemesi: 10.02.2011 gün E. 2008/58, K. 2011/37, http://www.anayasa.gov.tr/icsayfalar/kararlar/kbb.html (E.T. 19.03.2017).
• ANBARLI Şeniz: “Baskıya Karşı Direnme Biçimi Olarak Sivil İtaatsizlik ve Meşruluğu Sorunu(Baskıya Karşı)”, Yönetim Bilimleri Dergisi, C. 5, S. 2, 2007, s.71-99.
• ANBARLI Şeniz: “Baskıya Karşı Direnme Hakkı ve Sivil İtaatsizlik(Baskıya Karşı Direnme)”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, İzmir 2006.
• ANBARLI Şeniz: “Bir Pasif Direnme Modeli Olarak Sivil İtaatsizlik(Bir Pasif Direnme)”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Doç. Dr. Feramuz Aydoğan’ın Anısına, C. 2, S. 1, 2001, s. 317-327.
• BENLİ Fatma: 1964-2011 Türkiye’de ve Dünyada Başörtüsü Yasağı Kronolojisi, Mazlum-Der, İstanbul 2011.
• BİBEROĞLU Elif: Türkiye’de Gönüllü Vergi Uyumu, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İzmir 2006.
• BİLİCİ Nurettin: Kamu Maliyesi, Savaş Yayınevi, Ankara 2015.
• BULUTOĞLU Kenan: “Vergiye Karşı Tipik Bir Reaksiyon Poujade Hareketi”, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, S. 4, 1958, s.173-197.
• CESUR Aylin / ÇELİKKAYA Ali: “Türkiye’de Vergi Kültürünün Gelişmesinde Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Yeri ve Önemi”, AKÜ İİBF Dergisi, C. 16, S. 2, 2014, s. 1-14.
• CANDAN Kadir / BİLGİN Murat: “Sivil İtaatsizlik”, Yasama Dergisi, S. 19, 2011, s. 57-93.
• COHEN Carl: “Civil Disobedience and The Law”, Rutgers Law Review, C. 21, S. 1, 1966, s. 1-17.
• ÇATALOLUK Cuma: “Vergi Karşısında Mükelleflerin Tutum ve Davranışları”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 20, 2008, s. 213-228.
• ÇİÇEK Halit: Psikolojik ve Sosyal Yönden Yükümlülerin Vergiye Karşı Tutum ve Tepkileri(İstanbul İli Anket Çalışması), İSMMMO Yayınları, İstanbul, 2006.
• EDİZDOĞAN Nihat/GÜMÜŞ Erhan: “Vergi Afları ve Türkiye’de Vergi Aflarının Değerlendirilmesi”, Maliye Dergisi, S. 164, 2013, s. 99-119.
• ERAVCI H. Mustafa / KİREMİT İlker: “Lale Dönemi ve Patrona Halil İsyanı Üzerine Yeni Değerlendirmeler”, Tarih Okulu, S. 8, 2010, s. 79-93.
• GİB: Onuncu Kalkınma Planı(2014-2018), Ankara 2015.
• GÖK, A. Kerim: “Vergi Direncinin Gelişimi”, Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, C. 22, S. 1, 2007, s. 143-163.
• GÖKBUNAR Ali Rıza: “Celali Ayaklanmalarının Maliye Tarihi Açısından Değerlendirilmesi”, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 14, S. 1, 2014, s. 1-24.
• GÜNER Orhan Seyfi: “Sivil İtaatsizlik”, Genç Hukukçular Hukuk Okumaları Birikimler 1, İstanbul 2003, s. 345-370.
• HAKSAR Vinit: “The Right to Civil Disobedience”, Osgoode Hall Law Journal, C. 41, S. 2/3, 2003, s. 407, 426.
• HALL Matthew R.: “Guilty But Civil Disobedient: Reconciling Civil Disobedience and The Rule of Law”, Cardozo Law Review, C. 28, S. 5, 2007, s. 2083-2132.
• HÜRRİYET: Ecevit’e Yazarkasa Attılar, 05.04.2001, http://www.hurriyet.com.tr/ecevite-yazarkasa-attilar-39235859 (E.T. 23.03.2017).
• İPEK Selçuk/KAYNAR İlknur: ““Vergiye Gönüllü Uyum” Konusunda Çanakkale İline Yönelik Ampirik Bir Çalışma”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, C. 16, S. 1, 2009, s. 173-190.
• KAHRİMAN Hamza: “Vergiye Gönüllü Uyum Çerçevesinde Türkiye’de Gelir İdaresinin Organizasyon Yapısı Üzerine Bir Değerlendirme”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 12, S. 1, 2016, s. 229-250.
• KAYA Ayşe: “Vergi aflarının Vergi Gelirlerine Etkisi: Türkiye Üzerine Ampirik Bir Analiz”, Maliye Dergisi, S. 167, 2014, s. 184-199.
• KÖKALAN ÇIMRIN Füsun: “Bergama Köyü Hareketinin Dünü ve Bugünü”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, C. 14, S. 53, 2015, s. 310-317.
• KÜÇÜKTAŞDEMİR Özgür: “Ceza Hukuku Bağlamında Sivil İtaatsizlik Üzerine Bazı Değerlendirmeler”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 65, S. 4, 2016, s. 2195-2239.
• LOESCH Martin C.: “Motive Testimony and a Civil Disobedience Justification”, Notre Dame Journal of Law, Ethics&Public Policy, C. 5, S. 4 Symposium on Civil Disobedience, 2014, s. 1070-1119.
• MACGUIGAN Mark R.: “Civil Disobedience and Natural Law”, The Catholic Lawyer, C. 11, S. 2, 2016, s. 118-129.
• MACİT M. Hanifi: “Şiddet İçermeyen Bir Eylem: John Rawls’da Sivil İtaatsizlik”, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, S. 16, 2007, s. 134-146.
• MODESTO P. Sao-noy: “Tax Disobedience”, 19.02.2015, The Daily Guardian, https://thedailyguardian.net/option/tax-disobedience/ (E.T. 24.03.2017).
• MUTER Naci B. & SAKINÇ Süreyya & ÇELEBİ A. Kemal: Mükelleflerin Vergi Karşısındaki Tutum ve Davranışları Araştırması Manisa İli Vergi Mükellefleri Üzerine Bir Anket Çalışması, Manisa, 1993.
• NAR Mehmet: “The Effects of Behavioral Economics on Tax Amnesty”, International Journal of Economics and Financial Issues, C. 5, S. 2, 2015, s. 580-589.
• ÖĞÜT Tahir & KÜÇÜK Nihat: “18.Yüzyılda Kilis’te Okçu İzzeddin Aşiretinin Vergi Drenci”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, C. 7, S. 12, 2015, s. 46-73.
• ÖKÇESİZ Hayrettin: Sivil İtaatsizlik, Afa Yayınları, İstanbul 1994.
• ÖZ Ersan/BUYRUKOĞLU Selçuk: “Cumhuriyet Tarihinde Vergi Afları: Maddi ve Manevi Erozyonlar”, Vergi Sorunları Dergisi, Mayıs 2011, s. 1-17.
• ÖZBEY Tuğba Nur: “Bir Sivil İtaatsizlik Örneği Olarak Bediüzzaman Said Nursi’de Müspet Hareket Metodu”, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kültürel İncelemeler Bölümü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2016.
• ÖZLEM Doğan: Sivil İtaatsizlik Üzerine Bir Felsefi İnceleme Denemesi, Hayrettin Ökçesiz(Ed.), Sivil İtaatsizlik içinde, s. 83-100.
• PEHLİVAN Osman: Kamu Maliyesi, Celepler Matbaacılık, Trabzon 2015.
• PÜRSÜNERLİ ÇAKAR Elif: “Vergiye Karşı Direnme Şekilleri ve Vergi İnzivası”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 17, S. 1-2, 2013, s. 1293-1313.
• RAWLS John: Sivil İtaatsizliğin Tanımı ve Haklılığı, Yakup Coşar(Çev., Ed.), Kamu Vicdanına Çağrı: Sivil İtaatsizlik içinde, İstanbul 2013, s. 55-78.
• SAVAŞAN Fatih: “Vergi Afları: Teori ve Türkiye Uygulamaları(Vergi Barışı uygulama Sonuçları)”, AKÜ İİBF Dergisi, C. 8, S. 1, 2006, s. 41-65.
• SCHLEISINGER Steven R.: “Civil Disobedience: The Problem of Selective Obedience to Law”, Hastings Constitutional law Quarterly, C. 3, S. 4, 1976, s. 953.
• SELÇUK Sami: Ceza Hukuku Bilimi Açısından Bakış, Hayrettin Ökçesiz(Ed.), Sivil İtaatsizlik içinde, İstanbul 1998, s. 214-228.
• SERİM Nilgün: “Gönüllü Vergi Uyumunu Artırmada Kamu Otoritesinin Düzenleyici Rolünün ve Mükellef Çevresinin Önemi: Sıralı Probit Model Yaklaşımı” AKÜ İİBF Dergisi, C. 17, S. 1, 2015, s. 141-156.
• SMITH Delbert D.: “The Legitimacy of Civil Disobedience As a Legal Concept”, Fordham Law Review, C. 36, S. 4, 1968, s. 707-730.
• SNIGGLE: “Golden Rule Tax Disobedience” Campaign Starts in U.K., https://sniggle.net/TPL/index5.php?entry=22Apr16 (E.T. 24.03.2017).
• ŞENTÜRK Suat Hayri: “Vergiye Gönüllü Uyumun Sağlanmasında Fayda İlkesinin Rolü”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, C. 9, S. 3, 2014, s. 129-143.
• ŞENYÜZ Doğan: “Hukuk Devleti Perspektifinden Adil Vergileme ve Vergi Afları”, Tesam Akademi Dergisi, C. 1, S. 2, 2014, s. 81-96.
• TAYTAK Mustafa: “Vergi Kültürünü Belirleyen Faktörler ve Mükelleflerin Demografik Özelliklerinin Vergi Kültürü Üzerindeki Etkisi”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, C. 5, S. 7, 2016, s. 1933-1957.
• TUNÇER Mehmet: “Hükümet-Birey İlişkilerinin Vergi uyumuna Etkisi ve Türkiye”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C. 57, S. 3, 2002, s. 107-128.
• UYANIK Mevlüt: İslam Siyaset Felsefesinde Sivil İtaatsizlik, Kaknüs Yayınları, İstanbul 2001.
• UYANIK Mevlüt: Sivil İtaatsizlik Eylemeleri ve Dini Değerler(Sivil İtaatsizlik Eylemleri), Elis Yayınları Ankara 2010.
• ÜSTÜN Ümit Süleyman: “Mükellefe İadesi Gereken Vergilerde Faiz Uygulaması”, TBB Dergisi, S. 105, 2013, s. 171-228.
• ÜSTÜN Ümit Süleyman: “Vergi Hukuku İle İlgili Anayasal İlkeler”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 11, S. 1-2(SÜ HUKUK FAKÜLTESİ 20. YIL ARMAĞANI), 2003, s. 251-271.
• YILMAZ Sibel: “Demokratik Hukuk Devletinde Sivil İtaatsizlik Olgusu”, http://www.umut.org.tr/UserFiles/Files/Document/document_7f00a7a3930545f98cf0232160ad68ac.pdf (E.T. 28.02.2017).
• YORULDU Mutlu / YORULDU Nilüfer Zeybek: “Türkiye’de Vergi Kayıp ve Kaçaklarının Önlenmesinde Vergi Denetimi ve Muhasebe Meslek Mensuplarının Rolü Üzerine Bir Değerlendirme”, Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, C. 1, S. 1, 2016, s. 51-70.
• YUSUFOĞLU Arkan: “Türkiye’de 2002-2015 Dönemi Özelinde Mali Uyumun Kalitesinin Değerlendirilmesi”, SARAÇOĞLU Fatih/ÇAKIR Muharrem(Ed.), Yrd. Doç. Dr. Yaşar METHİBAY’a Armağan içinde, Gazi Kitabevi, Ankara 2017, s. 449-474.
• YÜCEL Mehmet: “Fazla ve Yersiz Ödenen Vergilerde Faiz Uygulaması ve Anayasa Mahkemesi Kararı”, Mali Çözüm Dergisi, S. 107, 2011, s. 183-190.