Seçim Sistemleri ve Türkiye’de Milletvekili Seçim Sistemine İlişkin Bir Öneri

Yıl 2018, Cilt: 26 Sayı: 3, 113 - 153, 28.12.2018

Abdulkadir Yıldız

https://doi.org/10.15337/suhfd.490307

Cited By: 4

Öz

            Türkiye’de
mevcut seçim sistemi, nispi temsil sisteminin bir türü olan d’Hondt usulüdür. D’Hondt
usulü seçmenin adaletli temsili açısından avantajlıdır. Bununla birlikte, bu
usulün özellikle çeşitli yönleriyle istikrar açısından tartışıldığını belirtmek
gerekir. Türkiye’de yüzde on ülke geneli barajının seçim sisteminin daha
istikrarlı sonuçlara yol açmasını sağlamaya yönelik olduğunda şüphe bulunmamaktadır.
Bir parti, bu barajı aşamadığı durumda, Meclis’te sandalye hesabının dışında
kalmaktadır.

Bu yüksek orandaki baraj, partilerin, Meclis’te
sandalye dağılımını kolaylaştırması ve istikrara imkân vermesi yönlerine rağmen
temsili azaltması bakımından eleştirilmektedir. Bundan dolayı, basit çoğunluk
veya dar bölge çoğunluk sistemi hem istikrar sağlaması hem de barajı
gerektirmemesi yönleriyle tartışılmaktadır.

Dar bölge çoğunluk sistemi, seçimde en çok oyu
alan partinin adayına seçimi kazandırmaktadır. Adayın seçim bölgesinde
kullanılan oyların çoğunluğunu alması gerekmez; diğer adaylardan çok oy alması seçimi
kazanması için yeterlidir. Bu sistem istikrarlı siyasi bir sistemin kurulması
bakımından uygundur. Seçmenler liste usulüne göre aday ile daha yakın ilişki
kurabilirler. Ayrıca baraj uygulaması bu sistemde bulunmamaktadır.

           

Anahtar Kelimeler

Seçim Sistemleri, Türkiye’de Seçim Sistemi, Dar Bölge Çoğunluk Sistemi, d’Hondt Usulü, Temsilde Adalet ve Yönetimde İstikrar

Kaynakça

• Genel KaynaklarAldıkaçtı, Orhan, Anayasa Hukukumuzun Gelişmesi ve 1961 Anayasası, 3. Baskı, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1978Akyıldız, Ali, “Demokrasinin Sayılarla Sınavı: Seçim Sistemleri”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi Serdar Özgüldür Armağanı, S.7, ss.127-148, 2016Armağan, Servet, “Türkiye’de Parlamento Seçimleri”, İÜHFM, C.33, S.3-4, ss.45-100, 1967Arsel, İlhan, Anayasa Hukukunun Umumi Esasları, 1. Kitap: Demokrasi, Güven Matbaası, Ankara, 1955Atar, Yavuz, Türk Anayasa Hukuku, 11. Baskı, Seçkin, Ankara, 2017Banducci, Susan A., ve Karp, Jeffrey A., “Electoral Systems, Efficacy and Voter Turnout”, Klingemann, Hans-Dieter (ed.), The Comparative Study of Electoral Laws, Oxford University Press, 2009Başgil, Ali Fuat, Esas Teşkilat Hukuku, Birinci Cilt: Türkiye Siyasi Rejimi ve Anayasa Prensipleri, Fasikül II, Istanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1960Beetham, David, Demokrasi ve İnsan Hakları, Bilal Canatan (Çev.), 2. Baskı, Ankara, Liberte, 2014Blais, Andre, “The Debate over Electoral Systems”, International Political Science Review / Revue internationale de science politique , Vol. 12, No. 3 pp. 239-260, Jul., 1991Çam, Esat, Devlet Sistemleri, İstanbul, Der Yayınları, 1993Eren, Abdurrahman, Anayasa Hukuku Ders Notları, İstanbul, İÜHF Yayınları, 2014Eren, Abdurrahman, “Türkiye’de Uygulanan %10 Genel Seçim Barajının Serbest Seçim Hakkını İhlal Sorunu”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 16, Sayı 2, 2008Eroğul, Cem, Çağdaş Devlet Düzenleri, 4. Baskı, Ankara, Kırlangıç Yayınevi, 2005Fedayi, Cemal, Siyaset Bilimi, 1. Baskı, Ankara, Kadim, 2011Grofman, Bernard and Lijphart, Arend, (Editors) Electoral Laws and Their Political Consequences, Agothon Press, Third Printing, 2003Grumm, John G., “Theories of Electoral Systems”, Midwest Journal of Political Science, Vol. 2, No. 4 pp. 357-376, Nov., 1958Gözler, Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Esasları, 9. Baskı, Ekin, Bursa, 2017Gürcan, Ertuğrul Cenk, “Demokratik Seçim Sistemleri ve Türkiye”, Yeni Anayasa, Demokratik Konsolidasyon, Siyasal Partiler ve Seçim Rejimi, Ed. Murat Yılmaz, SDE, 2013Güvenir, Murat, “Seçim Sistemleri ve Ülkemizdeki Uygulama”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C.37, S.1, 1982İba, Şeref, Siyasi Partiler ve Seçim Hukuku, Seçkin, Ankara, 2015Karamustafaoğlu, Tunçer, Seçme Hakkının Demokratik İlkeleri, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1970Kubalı, Hüseyin Nail, Anayasa Hukuku Dersleri: Genel Esaslar ve Siyasi Rejimler, İÜHF Yayınları, İstanbul, 1969Küçük, Adnan, “Mevcut seçim sistemi ile istikrar sağlanamıyor”, Star Açıkgörüş, (31.10.2015), ET.10.11.2015Lijphart, Arend, Patterns of Democracy: Government Forms and Performance in Thirty Six Countries, Yale University Press, Second Edition, London, 2012Norris, Pippa, Electoral Engineering: Voting Rules and Political Behaviour, Cambridge University Press, 2004Olgun, Kenan, "Türkiye'de Cumhuriyetin İlanından 1950'ye Genel Seçim Uygulamaları", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.XXVII, Sayı 79, Mart 2011, ss.1-36, Ankara, 2011Özbudun, Ergun, Otoriter Rejimler, Seçimsel Demokrasiler ve Türkiye, 2. Baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2016Özbudun, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, 12.Baskı, Ankara, Yetkin, 2011Özbudun, Ergun, Türkiye’de Parti ve Seçim Sistemi, 2. Baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2016Özbudun, Ergun, “Seçim Sistemleri ve Türkiye”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.4, S.1, ss.521–539, 1995Reilly, Ben and Reynolds, Andrew, Electoral Systems and Conflict in Divided Societies, National Academy Press, Washington, 1999Tahmazoğlu Uzeltürk, Sultan “Türk Anayasa Mahkemesi Kararlarında Seçim Sistemleri”, Anayasa Yargısı, C.23, ss.237-278, 2006Tanör, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, 12. Baskı, İstanbul, YKY, 2004Teziç, Erdoğan, Anayasa Hukuku, 9. Baskı, Beta, İstanbul, 2004Teziç, Erdoğan, 100 Soruda Siyasi Partiler, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1976Tuncer, Erol, “Türkiye’de Seçim Uygulamaları/Sorunları Işığında Temsilde Adalet-Yönetimde İstikrar İlkelerinin İşlevselliği”, Anayasa Yargısı, C.23, ss.167-182, 2006Türk, Hikmet Sami, “Seçim Sistemleri ve Anayasal Tercih”, Anayasa Yargısı, C.23, ss.75-112, 2006Yıldız, Abdulkadir, “Amerika Birleşik Devletleri’nde Başkan Yardımcısı ile Türkiye’de Cumhurbaşkan Yardımcısının Karşılaştırılması”, ERÜHFD, C. XIII, S. 1, sa. 509-534, 2018Yüzbaşıoğlu, Necmi, “Türkiye’de Uygulanan Seçim Sistemleri ve Bunlara İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararlarına Göre Nasıl Bir Seçim Sistemi”, İÜHFM, C. LV, ss.103-150, 1996İnternet KaynaklarıResmi Gazete, www.resmigazete.gov.trTürk Anayasa Mahkemesi, www.anayasa.gov.trUK Parliament Website, www.parliament.ukYüksek Seçim Kurulu, www.ysk.gov.tr