Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile Uyum Açısından Türkiye’de Hâkim Önüne Çıkarılma Hakkı

Yıl 2020, Cilt: 28 Sayı: 2, 543 - 573, 15.07.2020

Talip Alan Kamuran Reçber

https://doi.org/10.15337/suhfd.690037

Öz

İnsan haklarının korunmasına ilişkin uluslararası sözleşmeler devletlerin ulusal hukuklarını etkilemekte, onları uluslararası standartlarla uyumlu düzenlemeler yapmaya sevk etmektedir. Türkiye de, Avrupa Konseyi’nin bir üyesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin bir tarafı olarak, iç hukukunu Sözleşme ile uyumlu hale getirmekle yükümlüdür. Bu uyuma konu olan haklardan birisi de hâkim önüne çıkarılma hakkıdır. Bu hak, ceza muhakemesinde uygulanan yakalama ve gözaltı tedbirlerine maruz kalan kişilere tanınmaktadır ve kişinin keyfi olarak özgürlüğünden yoksun bırakılmasına karşı bir güvencedir. Bu çalışmada, Türk hukukunda hâkim önüne çıkarılma hakkına ilişkin düzenleme ve uygulamalar ile Sözleşmenin kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkını düzenleyen 5. maddesi ve buna ilişkin içtihat mukayeseli olarak incelenmiştir. Bu bağlamda ulusal hukukun Sözleşme ile uyumlu olup olmadığı irdelenmiş ve sonuç olarak hâkim önüne çıkarılma hakkı ve buna ilişkin uygulamaların içtihat ve dolayısıyla Sözleşme ile büyük oranda uyumlu olduğu savunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Yakalama, Gözaltı, Hâkim Önüne Çıkarılma

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

The Right to Be Brought Before a Judge in Turkey in terms of the Compliance with the European Convention on Human Rights

Öz

International conventions affect the national laws of states and encourage them to make necessary regulations in line with international standards. Turkey, as a member of the Council of Europe, and as a State Party to, is obliged to make compliant its domestic law with the European Convention on Human Rights (ECHR). The right to be brought before a judge is guaranteed under the ECHR. This right is a guarantee against the arbitrary deprivation of liberty. The current study scrutinizes the regulations and practices regarding “the right to be brought before a judge” in Turkish law including the article 5 of the ECHR. After questioning whether Turkish municipal law complies with the ECHR, the study argues that the regulations regarding ‘the right to be brought before a judge’ and related practices in Turkey are substantially in line with the case law and thus with the ECHR.

Anahtar Kelimeler

European Convention on Human Rights, European Court of Human Rights, Arrest, Detention, Be Brought Before a Judge

Proje Numarası

-

Kaynakça

• AİHM, Ahmet Özkan ve diğerleri-Türkiye kararı, B. No: 21689/93, 06.04.2004.
• AİHM, Aksoy-Türkiye kararı, B. No: 21987/93, 18.12.1996.
• AİHM, Ali Osman Özmen-Türkiye kararı, B. No: 42969/04, 05.07.2016.
• AİHM, Aquilina-Malta kararı, B. No: 25642/94, 29.04.1999.
• AİHM, Assenov ve diğerleri-Bulgaristan kararı, B. No: 24760/94, 28.10.1998.
• AİHM, Bergmann-Estonya kararı, B. No: 38241/04, 29.05.2008.
• AİHM, Bilen-Türkiye kararı, B. No: 34482/97, 21.02.2006.
• AİHM, Bouamar-Belçika kararı, B. No: 9106/80, 29.02.1988.
• AİHM, Bozano-Fransa kararı, B. No: 9990/82, 18.12.1986.
• AİHM, Brannigan ve McBride-Birleşik Krallık kararı, B. No: 14553/89, 14554/89, 26.05.1993.
• AİHM, Brogan ve diğerleri-Birleşik Krallık kararı, B. No: 11209/84, 11234/84, 11266/84, 11386/85, 29.11.1988.
• AİHM, De Jong, Baljet ve Van den Brink-Hollanda kararı, B. No: 8805/79, 8806/79, 9242/81, 22.05.1984.
• AİHM, Demir ve diğerleri-Türkiye kararı, B. No: 21380/93, 21381/93, 21383/93, 23.09.1998.
• AİHM, Huber-İsviçre kararı, B. No: 12794/87, 23.10.1990.
• AİHM, İpek ve diğerleri-Türkiye kararı, B. No: 17019/02, 30070/02, 03.02.2009.
• AİHM, Kerman-Türkiye kararı, B. No: 35132/05, 22.11.2016.
• AİHM, Ladent-Polonya kararı, B. No: 11036/03, 18.03.2008.
• AİHM, Lebedev-Rusya kararı, B. No: 4493/04, 25.10.2007.
• AİHM, McKay-Birleşik Krallık kararı, B. No: 543/03, 03.10.2006.
• AİHM, Medvedyev ve diğerleri-Fransa kararı, B. No: 3394/03, 29.03.2010.
• AİHM, Nuray Şen-Türkiye kararı, B. No: 41478/98, 17.06.2003.
• AİHM, Oral ve Atabay-Türkiye kararı, B. No: 39686/02, 23.06.2009.
• AİHM, Ostendorf-Almanya kararı, B. No: 15598/08, 07.03.2013.
• AİHM, Resul Sadak ve diğerleri-Türkiye kararı, B. No: 74318/01, 05.12.2006.
• AİHM, Saadi-Birleşik Krallık kararı, B. No: 13229/03, 29.01.2008.
• AİHM, Sakık ve diğerleri-Türkiye kararı, B. No: 23878/94, 23879/94, 23880/94, 23881/94, 23882/94, 23883/94, 26.11.1997.
• AİHM, Salih Salman Kılıç-Türkiye kararı, B. No: 22077/10, 05.03.2013.
• AİHM, Schiesser-İsviçre kararı, B. No: 7710/76, 04.12.1979.
• AİHM, Simons-Belçika kararı, B. No: 71407/10, 28.08.2012.
• AİHM, Taş-Türkiye kararı, B. No: 24396/94, 14.11.2000.
• AİHM, Umar Karatepe-Türkiye kararı, B. No: 20502/05, 12.10.2010.
• AİHM, Vedat Doğru-Türkiye kararı, B. No: 2469/10, 05.04.2016.
• AİHM, Winterwerp-Hollanda kararı, B. No: 6301/73, 24.10.1979.
• AİHM, Zeynep Avcı-Türkiye kararı, B. No: 37021/97, 06.02.2003.
• Anayasa Mahkemesi, 15-16.02.1972 tarih ve E.1971/31, K.1972/5 sayılı karar.
• Anayasa Mahkemesi, 7.5.2009 tarih ve E.2005/159, K.2009/62 sayılı karar.
• Anayasa Mahkemesi, 8.10.2009 tarih ve E.2006/105, K.2009/142 sayılı karar.
• BACHMANN S. D., J. SANDEN “The Right to Liberty and Security according to Article 5 of the European Convention on Human Rights and Facing Threats to Public Safety and National Security”, Journal of South African Law, vol. 2017, no. 2, 2017, ss. 320-336.
• BACHMANN Sascha-Dominik, Peter GALVIN, “Pre-Trial Detention and Control Orders under British Anti-Terror Legislation post 9/11: Balancing a Need for Security with the European Convention on Human Rights – An Overview, Windsor Yearbook of Access to Justice, Vol. 28(1), 2010, ss. 185-208.
• CENTEL Nur, Hamide ZAFER, Ceza Muhakemesi Hukuku, 12. B., İstanbul, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., 2015.
• ERGÜL Ergin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Uygulaması, 2. B., Ankara, Yargı Yayınevi, 2004.
• GÖZÜBÜYÜK A. Şeref, Feyyaz GÖLCÜKLÜ, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, 10. B., Ankara, Turhan Kitabevi, 2013. KALABALIK Halil, İnsan Hakları Hukuku, 4. B., Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2015.
• Lawyers Rights Watch Canada, Pre-Trial Release and the Right to be Presumed Innocent: A Handbook on Pre-Trial Release at International Law, Canada, 2013.
• MACOVEI Monica, Liberté et Sûreté de la Personne: Un Guide sur la Mise en œuvre de l’Article 5 de la Convention Européenne des Droits de l’Homme, Allemagne, Conseil de l’Europe, 2003.
• MARCOUX Laurent, Jr., “Protection from Arbitrary Arrest and Detention Under International Law”, Boston College International and Comparative Law Review, Volume 5, Issue 2, 1982, ss. 345-376.
• MCBRIDE Jeremy, Human Rights and Criminal Procedure: The Case Law of the European Court of Human Rights, Strasbourg, Council of Europe Publishing, 2009.
• MURDOCH Jim, Ralph ROCHE, The European Convention on Human Rights and Policing: A Handbook for Police Officers and Other Law Enforcement Officials, Strasbourg, Council of Europe Publishing, December 2013.
• ÖZTÜRK Bahri vd., Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, 7. B., Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2014.
• PÎRNUŢĂ Oana-Andreea, Alina-Adriana ARSENI, Cosmina-Oana DRĂGHICI, “Safeguarding The Right to Liberty and Security in the European Context”, Review of the Air Force Academy, No 2(17)/2010, ss. 111-116.
• ÜNAL Şeref, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi: İnsan Haklarının Uluslararası İlkeleri, Ankara, TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları, 2001.
• YILDIZ Ali Kemal, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Yakalama Ve Gözaltına Alma”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 14, Sayı 1, 2006, ss. 131-214.