İşçi Statüsüne Sahip Olmamakla Birlikte 5510 Sayılı Kanunda Kısmî Sigortalı Sayılan Kişiler

Yıl 2020, Cilt: 28 Sayı: 2, 777 - 818, 15.07.2020

Merda Elvan Tunca

https://doi.org/10.15337/suhfd.701992

Öz

Günümüzde çalışma hayatında işyerlerinde sadece işçiler bulunmaz; işyerinde bulunmakla birlikte doğrudan üretim sürecine katılmayan çalışanlar da olabilir. Bu tür çalışanların kurduğu hukuki ilişki, eğitim amaçlı ya da kamu hukukundaki bir zorunluluktan kaynaklanabilir. İşçilerle birlikte aynı çalışma ortamında bulunan bu çalışanlar da iş kazası ve meslek hastalıkları riski altındadır. İş kazası ve meslek hastalıklarını meslekî risk olarak dikkate alan ve bu risklere karşı sigorta kolunun düzenlendiği 5510 sayılı kanunda işçiler, tam sigortalı sayılmıştır.
İşyerinde işçi niteliğine sahip olmayan çalışanlar, çıraklar, stajyer, işyerinde eğitim amaçlı bulunan diğer öğrenciler, üretim sürecine doğrudan katkı sağlamayan öğrenciler ve ceza infaz kurumlarındaki tutuklu ve hükümlülerdir. Çalışmamızda, bu tür çalışanların niteliği, hangi mevzuata tabi oldukları ve iş kazası ve meslek hastalığı sigorta kolundan yararlanmaya ilişkin ilkeler incelenecektir. 

Anahtar Kelimeler

İş Kazası, Çırak, Stajyer, Tutuklu, Hükümlü

The Persons With Partial Insurance in The Act No 5510 Without an Employee Status

Öz

Not only do the employees work at the workplace, but also some persons who do not directly participate in the production process in today’s world. The legal relationship established by such persons may result from an imperative in education or public law. These workers or students, who are in the same working environment with the employees, are also at the risk of work accidents and occupational diseases.
The persons who do not qualify as employees in the workplace are apprentices, trainees, other students in the workplace for educational purposes, students who do not directly contribute to the production process, and prisoners and convicts in the penal institutions. In our study, the legal character of such persons, which legislation they are subject to and the principles regarding benefiting from the accident insurance and occupational disease branch will be examined. 

Anahtar Kelimeler

Work Accident, Apprentice, Trainee, Prisoner, Convict

Kaynakça

• AKYİĞİT, Ercan: Toplu İş Hukuku El Kitabı, 2015, İstanbul.
• ALPER, Yusuf: Sosyal Sigortalar Hukuku, Güncellenmiş 10. Baskı, 2019, İstanbul.
• AYKAÇ, Hande Bahar: “Ceza İnfaz Kurumları Dışında Çalıştırılan Hükümlülerin Sosyal Güvenliği”, TİSK Akademi, C.10, S.20, Eylül 2015, s. 344-369.
• BALCI, Mesut: “İş Kazası ve Meslek Hastalığı Nedeniyle İşverenin Sorumluluğu”, Sicil, 2006, Y. 1, S. 4, s. 151-188.
• BAŞBOĞA ŞAHBAZ, Zübeyde: İşverenin İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Hukuki Sorumluluğu ile Maddi Zararın Hesabına İlişkin Esaslar, İstanbul, 2010.
• CANBOLAT, Talat: “Kısa Vadeli Sigorta Hükümleri”, Yeni Sosyal Güvenlik Sistemi, Değerlendirmeler, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul, 2010, s. 15-39.
• CANİKLİOĞLU, Nurşen: “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun Tasarısına Göre Kısa Vadeli Sigorta Hükümleri”, Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Reform Sempozyum Özel Sayısı, Çalışma ve Toplum, 2006/I, S. 8, s. 50-92.
• ÇELİK, Nuri/CANİKLİOĞLU, Nurşen/CANBOLAT, Talat: İş Hukuku Dersleri, Yenilenmiş 30. Bası, İstanbul, 2017.
• DEMİR, Fevzi: İş Hukuku Uygulaması, İzmir, 2018.
• DEMİRCİOĞLU, A. Murat/BALSEVER, Sergül: “İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sonrası Ölüm Nedeniyle Destekten Yoksun Kalma Tazminatı”, İstanbul Hukuk Fakültesi Mecmuası, S. 74, s. 1167-1183.
• DEMİRCİOĞLU, Murat/CENTEL, Tankut: İş Hukuku, Gözden Geçirilmiş 19. Bası, İstanbul, 2016.
• ENGİN, Murat: “Suçu Önleyici Tedbirler Bağlamında Ceza İnfaz Kurumlarında Çalışma ve Eski Hükümlü İstihdamı”, Çalışma İlişkileri Dergisi, Temmuz 2012, C. 3, S. 2, s. 24-35.
• EYRENCİ, Öner/TAŞKENT, Savaş/ULUCAN, Devrim, Bireysel İş Hukuku, 8. Baskı, İstanbul, 2017.
• GÜZEL, Ali/OKUR, Ali Rıza/CANİKLİOĞLU, Nurşen: Sosyal Güvenlik Hukuku, Yenilenmiş 17. Bası, İstanbul, 2018.
• İNCİ, Elif İlkem/BİLİŞLİ, Yasemin/HİZAY, Deniz: “İş Kazalarına Maruz Kalan Sağlık Çalışanlarının Bildirimlerinin Değerlendirilmesi: Üniversite Hastanesi Örneği”, Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 2016, C. 3, S. 3, s. 83-88.
• KAPLAN, Mete/ÇALLI KAPLAN, Melike: “Türkiye’de Çalışanların Demografik Özelliklerinin İş Kazalarına Etkilerinin Analizi”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, C. 17, S. 2, s. 74-89.
• KARADENİZ, Oğuz: “Dünya’da ve Türkiye’de İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları ve Sosyal Koruma Yetersizliği”, Çalışma ve Toplum, 2012/3, S. 34, s. 15-75.
• MOLLAMAHMUTOĞLU, Hamdi/ASTARLI, Muhittin: İş Hukuku, Gözden Geçirilmiş, Genişletilmiş ve 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu İşlenmiş 4. Bası, Ankara, 2011.
• NARMANLIOĞLU, Ünal: İş Hukuku Ferdi İş İlişkileri I, Yeni Mevzuata Göre Gözden Geçirilmiş 4. Baskı, İstanbul, 2012.
• OKUR, Ali Rıza: “Sigortalılık ve İşyeri ile İlgili Yükümlülükler, Sosyal Güvenlikte Yeni Düzenlemeler”, “İstihdam Paketi ve Sosyal Güvenlikteki Yeni Düzenlemeler İşletmelere Ne Getiriyor Semineri, İstanbul, 2008, s. 80-106.
• ÖZBEK, Veli Özer/DOĞAN, Koray/BACAKSIZ, Pınar/TEPE, İlker: Ceza Muhakemesi Hukuku Temel Bilgiler, Genişletilmiş ve Güncellenmiş 8. Baskı, Ankara, 2017.
• ÖZBEK, Veli Özer/DOĞAN, Koray/BACAKSIZ, Pınar/TEPE, İlker: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Güncellenmiş ve Gözden Geçirilmiş 7. Baskı, Ankara, 2016. (Genel Hükümler)
• ÖZDEMİR, Erdem: İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku, İstanbul, 2014.
• ÖZER, Hatice Duygu/DULAY YANGIN, Dilek: “Ceza İnfaz Mevzuatı Kapsamında Çalışan Tutuklu ve Hükümlülerin Sosyal Güvenliği”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C.25, S. 2, Prof. Dr. Ferit Hakan Baykal Armağanı, 2019, s. 727-756.
• ÖZTÜRK, Bahri/TEZCAN, Durmuş/ERDEM, Mustafa Ruhan/GEZER, Özge Sırma/SAYGILAR KIRIT, Yasemin F./ÖZAYDIN, Özdem/ALAN AKCAN, Esra/ERDEN TÜTÜNCÜ, Efser: Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, Güncellenmiş 10. Baskı, Eylül, 2016.
• SOLMAZ, Mehtap/SOLMAZ; Tuğba: “Stajyer Öğrenci İş Kazaları”, Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2019; 8(1), s. 106-110.
• SÖZER, Ali Nazım: İşçi, Bağımsız Çalışan ve Kamu Görevlileri Bakımından Türk Sosyal Sigortalar Hukuku, Güncellenmiş 4. Baskı, İstanbul, 2019.
• SÜZEK, Sarper: İş Hukuku, Yenilenmiş 14. Baskı, İstanbul, 2017.
• TUNCAY, Can/EKMEKÇİ, Ömer: Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, Yenilenmiş 18. Bası, İstanbul, 2016.
• TUNÇOMAĞ, Kenan/CENTEL, Tankut: İş Hukukunun Esasları, İstanbul, 2018.
• UŞAN, M. Fatih: “Çıraklık Sözleşmesi-Kıdem Tazminatı”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 1999, C. 7, S. 1-2, s. 385-390.
• YENİSEY, Feridun/NUHOĞLU, Ayşe: Ceza Muhakemesi Hukuku, Güncellenmiş 4. Baskı, Ankara, 2016.
• İnternet Kaynakları:
• www.ilo.org (Erişim Tarihi: 05.03.2020)
• https://ailevecalisma.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 29.02.2020)
• www.kazanci.com.tr (Erişim Tarihi: 01.03.2020)
• http://www.iydb.adalet.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 02.03.2020)