The Foster Care Contract under Turkish Law and an Evaluation of The Legal Relationship Between The Foster Parents and The Foster Child

Yıl 2020, Cilt: 28 Sayı: 3, 1217 - 1261, 15.12.2020

Ayşe Nur Kılınç

https://doi.org/10.15337/suhfd.741192

Cited By: 3

Öz

Recently, the foster care has been promoted in Turkish child protection system. Accordingly, it’s expected that the number of the legal conflicts regarding this issue will increase. This article aims at evaluating the legal nature of the relationship between the parties. Under Turkish law, the parents are responsible for the care of their children. Only when it’s necessary, the children in need of protection are placed into the foster care by the courts. Thereupon the foster care contract’s signed between the foster parents and the authorities. It’s concluded that as the foster child is within the household, the foster parents are the head of the household. Also, as a rule, this relationship is subject to “the right to respect for private life”, but in only exceptional cases it is subject to “the right to respect for family life”. Finally, this relation between the parties might be considered as a close personal relationship in terms of law.

Anahtar Kelimeler

Foster Parents, Children in Need of Protection, Protection Order, Authority within the Household, The Right to Respect for Private and Family Life

Türk Hukukunda Koruyucu Aile Sözleşmesi ve Koruyucu Aile ile Çocuk Arasındaki Hukuki İlişkinin Değerlendirilmesi

Öz

Türkiye’de son yıllarda çocuk koruma sisteminde koruyucu aile bakımı teşvik edilmektedir. Resmi istatistiklere göre, korunmaya ihtiyacı olan çocukların koruyucu aile yanına yerleştirilme oranı artmıştır. Bu artışa paralel şekilde, koruyucu aile müessesesi ile ilişkili uyuşmazlıkların artması beklenmektedir. Bu çalışmada koruyucu aileyle yanına yerleştirilen çocuk arasındaki ilişkinin hukuken değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Türk hukukunda çocuğun bakımında asli sorumluluk velâyet hakkı sahibi ana ve babanındır. Ancak çocuğun korunması amacıyla hâkim kararıyla ana ve babasından alınarak aile yanına yerleştirilmesi de mümkündür. Koruyucu aile sözleşmesi, bu çocuğun koruyucu aile yanına yerleştirilmesini konu edinen ve Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü ile koruyucu aile arasında imzalanan sözleşmedir. Çocuk, bu sözleşmeyle koruyucu ailenin “ev düzenine” tabi olur. Bu ilişki kural olarak “özel hayata saygı gösterilmesi hakkı” kapsamında korunmaktayken; istisnaî olarak “aile hayatına saygı gösterilmesi hakkı” kapsamında korunur. Yine bu istisnaî hâllerde, koruyucu aileyle çocuğun birbirinin hukukî anlamda “yakını” sayılması gerekir.

Anahtar Kelimeler

Koruyucu Aile, Korunmaya İhtiyacı Olan Çocuk, Korunma Kararı, Ev Düzeni, Özel Hayata ve Aile Hayatına Saygı Gösterilmesi Hakkı

Kaynakça

• Akçaal Mehmet: “İsviçre Medenî Kanunu’na Göre Kayyımlık Türleri”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.20, Sa.2, 2018, s.63-87.
• Akıntürk, Turgut / Ateş, Derya: Türk Medenî Hukuku Aile Hukuku İkinci Cilt, 22. Baskı, İstanbul 2020.
• Akyol, Şener: Tam Üçüncü Şahıs Yararına Sözleşme, İstanbul 2008.
• Akyüz, Emine: “Velâyet, Çocuğun Korunması ve Koruyucu Aile Hizmeti”, Koruyucu Aile, Evlat Edinme Hizmetleri ve Ruh Sağlığı, (Editör: Erol, Neşe), Ankara 2008, s.55-122.
• Arslan Öncü, Gülay: Özel Yaşama ve Aile Yaşamına Saygı Hakkı, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru El Kitapları Serisi – 8, Avrupa Konseyi, Ocak 2019.
• Aydoğdu, Fatih: “Türkiye’de Koruyucu Aile Uygulaması ile İlgili Yapılmış Lisansüstü Tezlerin Değerlendirilmesi”, International Social Sciences Studies Journal, C.5, Sa.53, 2019, s.7481-7489.
• Aydos, Oğuz Sadık: “Yeni Medeni Kanuna Göre Evlat Edinme”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.4, Sa.2, 2000, s.117-141.
• Bahadır, Zeynep: Medenî Usul Hukukunda Kısmî Karar, Ankara 2018.
• Doğan, Recep: “Bir Koruma Tedbiri Olarak Koruyucu Aile Kurumu ve Koruyucu Aile Yönetmeliği”, Ankara Barosu Dergisi, Sa.2, 2013 s.146-170.
• Dural, Mustafa / Öğüz, Tufan / Gümüş, M. Alper: Türk Özel Hukuku Cilt III Aile Hukuku, 15. Baskı, İstanbul 2020.
• Elmacı, Davut: “Çocuk Korumada Sistem Yaklaşımı”, Prof. Dr. Emine Akyüz’e Armağan Akademisyenlikte Elli Yıl, Ankara 2018, s.171-182.
• Erdoğan, İhsan: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 4. Baskı, Ankara 2019.
• Eren, Fikret: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununa Göre Hazırlanmış Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 17. Baskı, Ankara 2014.
• Erişir, Evrim: Geçici Hukuki Korumanın Temelleri ve İhtiyatî Tedbir Türleri, İstanbul 2013.
• Erol, Neşe / Şimşek, Zeynep: “Korunma Gereksinimi Olan Çocuklar; Kurum Bakımı ve Koruyucu Aile Sistemi”, Koruyucu Aile, Evlat Edinme Hizmetleri ve Ruh Sağlığı, (Editör: Erol, Neşe), Ankara 2008, s.129-167.
• Gençcan, Ömer Uğur: Velâyet Hukuku Yargıtay Uygulaması, Bilimsel Açıklama ve En Son İçtihatlar, Ankara 2015.
• Grassinger, Gülçin Elçin: Türk Medeni Kanununda Yer Alan Velâyet Hükümleri Kapsamında Küçüğün Kişi Varlığının Korunması İçin Alınacak Tedbirler (MK md. 346, md. 347, md. 348), İstanbul 2009.
• Günay İnan, Esra: Aile Hukukunda Geçici Hukukî Himaye Tedbirleri, Ankara 2018.
• Gündüz, Olgun: Türkiye’de Çocuklara Yönelik Koruyucu ve Önleyici Politikaları Değerlendirme Çalıştayı Raporu 2017 – Ankara, (Editörler: Kömür, Esra/ Güngör, Ali), Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Yayın No: 10, Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayın No: 05.
• Hatemi / Gökyayla: Borçlar Hukuku Genel Bölüm, İstanbul 2011.
• Hatemi, Hüseyin / Kalkan Oğuztürk, Burcu: Aile Hukuku, 6. Baskı, İstanbul 2018.
• İnan, Ali Naim: “Çocuk Hukuku Bakımından Korunma Kararı, Koruma ve Emniyet Tedbiri Kavramları”, Prof. Dr. M. Şakir Berki’ye Armağan, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.5, Sa.1-2, 1996, s.1-21.
• Kanadoğlu, Korkut: “Evlilik ve Ailenin Anayasal Korunması”, Anayasa Mahkemesinin Medeni Hukuka İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi Sempozyumu (21 Mayıs 2012), İstanbul 2013, s.93-106.
• Karataş, Ceylan Pınar: “Aile Yanında Hizmet”, Sosyal Hizmet, Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Yayını, 2018/I, Ocak Haziran 2018, s.64-72.
• Karataş, Kasım: “Türkiye’de Çocuk Koruma Sistemi ve Koruyucu Aile Uygulamaları Üzerine Bir Değerlendirme”, Koruyucu Aile, Evlat Edinme Hizmetleri ve Ruh Sağlığı, (Editör: Erol, Neşe), Ankara 2008, s. 41-54, (Kısaltılmışı: Karataş, Koruma Sistemi).
• Karatay, Abdullah: “Türkiye’de Koruyucu Aile: Kökenleri, Gelişimi ve Bugünü”, Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sa.5, 2017, s.389-427.
• Keskin, A. Dilşad: “Bölünmüş Annelik ve Ana Yönünden Soybağının Reddi”, Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.5, Sa.1-2, 2020, s.1989-2016.
• Kilkelly, Ursula: Özel Hayata ve Aile Hayatına Saygı Gösterilmesi Hakkı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 8. Maddesi’nin uygulanmasına ilişkin kılavuz, İnsan Hakları El Kitapları, No.1, Ankara 2003.
• Konanç, Esin: “Türk Hukuk Sisteminde Çocuğun Korunması”, Türkiye’de Çocuğun Durumu, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Sosyal Planlama Başkanlığı Kitap No:103, Ankara 1989, s.3-33.
• Koşar, Nesrin G.: “Türkiye’de Çocuk Refahı Hizmetlerinin Dünü”, Koruyucu Aile, Evlat Edinme Hizmetleri ve Ruh Sağlığı, (Editör: Erol, Neşe), Ankara 2008, s.7-15.
• Özdemir, Hayrunnisa / Ruhi, A. Cemal: Çocuk Hukuku (Ders Kitabı), 3. Baskı, İstanbul 2019.
• Özdemir Uluç, Fatma: Psiko-Sosyal ve Hukuksal Açıdan Koruyucu Aile Bakımı, Ankara 1997.
• Öztan, Bilge: Aile Hukuku, 6. Baskı, Ankara 2015.
• Seliçi, Özer: Borçlar Kanununa Göre Sözleşmeden Doğan Sürekli Borç İlişkilerinin Sona Ermesi, İstanbul 1976.
• Serdar, İlknur: “Koruyucu Aile”, Prof. Dr. Seyfullah Edis’e Armağan, İzmir 2000, s.467-508.
• Tanrıbilir, Feriha Bilge: Çocuk Haklarının Uluslararası Korunması ve Koruma Mekanizmaları, Ankara 2011.
• Tanrıver, Süha: Türk Aile Mahkemeleri, Ankara 2014.
• Tezel, Zeynep / Demirel, Barış / Kaya, Zühal Şahin: “Ailelerin Koruyucu Aile Olmaya Karar Vermelerinde Etkili Olan Etmenler ile Koruyucu Aile Olmanın Anlam ve Önemi”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, C.19, Sa.43, 2018, s.15-36.
• Usta, Sevgi: Çocuk Hakları ve Velayet, İstanbul 2012 (Kısaltılmışı: Usta, Çocuk Hakları).
• Usta Sayıta, Sevgi: Türk Hukukunda Çocuğun Koruyucu Aile (Kişi) Yanına Yerleştirilmesi, İstanbul 1996.
• Ünal, Mehmet: Türk Medenî Hukukunda Aile Başkanının Sorumluluğu, Ankara 1979.
• Üstüner, Seval / Erol, Neşe / Şimşek, Zeynep: “Koruyucu Aile Bakımı Altındaki Çocukların Davranış ve Duygusal Sorunları”, Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, C.12, Sa.3, 2005, s.130-140.
• Yazıcı, Ergün: “Türkiye’de Çocuk Koruma Sistemi ve Koruyucu Aile Bakım Yönteminde Yeni Yaklaşımlar”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.4, Sa.2, 2014, s.247-270.
• Zevkliler, Aydın: “Türk Hukukunda Korunmaya Muhtaç Çocuklar”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.25, Sa.1, 1968, s.173-236.
• Çocuk Haklarıyla İlgili Avrupa Hukuku El Kitabı, Avrupa Birliği Temel Haklar Kurumu ve Avrupa Konseyi, 2015, http://www.cocukgozlemevi.org/aihm/yayinlar, s.e.t. 12.05.2020.
• Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ve İhtiyari Protokoller, Usûl Kuralları ile Çocuk Hakları Komitesi Genel Yorumları, UNICEF, Haziran 2019, https://www.unicef.org/turkey/, s.e.t. 09.05.2020 (Kısaltılmışı: Çocuk Hakları Komitesi Genel Yorumları).
• https://www.ailevecalisma.gov.tr/tr-tr/istatistikler/aile-ve-sosyal-politikalar-alanindaki-istatistikler/cocuk-hizmetleri-istatistikleri/, s.e.t. 15.04.2010.
• https://www.ailevecalisma.gov.tr/tr-tr/haberler/bakan-selcuk-koruyucu-aile-temelli-cocuk-koruma-sistemi-calistayi-25-26-subat-ta-duzenlenecek/, s.e.t. 06.05.2020.
• https://www.ohchr.org/Documents/ProfessionalInterest/crc.pdf, s.e.t. 22.04.2020.
• Yargıtay kararları için bkz. https://karararama.yargitay.gov.tr/, s.e.t. 21.05.2020.
• Kamu Denetçiliği Kurumu kararı için bkz. https://www.ombudsman.gov.tr/2016-yili-kararlari/index.html, s.e.t. 21.05.2020.