The Concept of “Court” in Paragraph 1 of Article 152 of the 1982 Constitution in Terms of Criminal Procedure Law

Yıl 2021, Cilt: 29 Sayı: 1, 469 - 508, 15.03.2021

Eylem Baş

https://doi.org/10.15337/suhfd.818401

Öz

According to Article 152 of the 1982 Constitution, "court " can apply for an objection. However, it has seen that the concept of "court" isn’t defined in the Constitution. In this study, having regard to the approach of the Constitutional Court to the concept of "court", the jurisdictions that can apply for objection in the criminal procedure law are examined. In this context, although the conception of "court" isn’t mentioned in its name, it is explained that; the offices of judge of peace, offices of judge of execution, the criminal chambers of the regional courts of justice, and the criminal chambers of the Court of Cassation should be considered among the jurisdictions that can claim of unconstitutionality. Also, it is emphasized that the Constitutional Court should be regarded as "a court hearing a case" in terms of the cases it deals with, as the "Supreme Criminal Tribunal".

Anahtar Kelimeler

Criminal procedure law, constitutional jurisdiction, claim of unconstitutionality, court, tribunal

Ceza Muhakemesi Hukuku Açısından 1982 Anayasası'nın 152. Maddesinin 1. Fıkrasında Yer Alan "Mahkeme" Kavramı

Öz

1982 Anayasası’nın 152. maddesi uyarınca, itiraz yoluna “mahkeme” başvurabilir. Ancak Anayasa’da “mahkeme” kavramının tanımının yapılmadığı görülmektedir. Bu nedenle itiraz yoluyla denetimde “mahkeme” kavramından neyin anlaşılması gerektiği hususu önem arz etmektedir. Bu çalışmada, Anayasa Mahkemesi’nin “mahkeme” kavramına ilişkin yaklaşımı doğrultusunda, ceza muhakemesi hukukunda itiraz yoluna başvurabilecek yargı yerleri değerlendirilmektedir. Bu kapsamda isminde “mahkeme” kavramı geçmemesine karşın, yargılama makamı olarak görev yapmakta olan sulh ceza hakimliğinin, infaz hakimliğinin, Bölge Adliye Mahkemesi ceza dairelerinin ve de Yargıtay ceza dairelerinin itiraz yoluna başvurabilecek yargı yerleri arasında değerlendirilmesi gerektiği açıklanmaktadır. Ayrıca Anayasa Mahkemesi’nin de “Yüce Divan sıfatıyla” baktığı davalar bakımından “mahkeme” olarak kabulünün gerekliliği üzerinde durulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ceza muhakemesi hukuku, Anayasa yargısı, anayasaya aykırılığın ileri sürülmesi, Mahkeme, Yargı yeri

Kaynakça

• ALİEFENDİOĞLU, Yılmaz, Anayasa Yargısı ve Türk Anayasa Mahkemesi, Ankara 1996.
• ANAYASA MAHKEMESİNİN KURULUŞU VE YARGILAMA USÛLLERİ HAKKINDA KANUNTASARISI İLE ANAYASA KOMİSYONU RAPORU (1/993), Dönem: 23 Yasama Yılı: 5 TBMM (S. Sayısı: 696).
• ANAYURT, Ömer, Anayasa Hukuku, 3. Bs., Ankara 2020.....................................
• ARMAĞAN, Servet, “Dava Mahkemelerinde Anayasaya Aykırılık Def'i ve Re'sen Sevk”, İÜHFM, C. 32, S. 2-4, ss. 715-748. (“Aykırılık”)
• ARMAĞAN, Servet, Anayasa Mahkememizde Kazai Murakabe Sistemi, İstanbul 1967. (Kazai)
• ARSLAN, Ramazan/TANRIVER, Süha, Yargı Örgütü Hukuku, Ankara 1996.
• ATALI, Murat/ERMENEK, İbrahim/ÜNAL KAYA, Hilal, Yargı Örgütü, 3. Bs., Ankara 2020.
• ATAR, Yavuz, Türk Anayasa Hukuku, 13. Bs., Ankara 2019.....................................
• BAŞLAR, Kemal, Anayasa Yargısında Mahkeme Kavramı, 1. Bs., Ankara 2005.
• BİLGİN, Çağlar, “Türk Anayasa Yargısında Somut Norm Denetimi Yolu”, TBBD, 1988, S. 3, SS. 350-376.
• DEĞERLİ, Yavuz Selim, Anayasa Yargısında Ön Denetim, 1. Bs, Ankara 2020.
• DURAN, Lütfi, “Türkiye’de Anayasa Yargısının İşlevi ve Konumu, Anayasa Yargısı Dergisi, C. 1, 1984, ss. 57-87.
• EREM, Faruk, “Ceza Hukuku Yönünden Anayasaya Aykırılık İddiası”, Adalet Dergisi, 1962, Y. 53, S. 5-6, ss. 459-471.
• EREN, Abdurrahman, Anayasa Hukuku Dersleri Genel Esaslar -Anayasa Hukuku, 2. Bs., Ankara 2020.
• EREN, Ceren Sedef, “İtiraz Yolunda “Mahkeme” Kavramı ve Anayasa Mahkemesinin Bireysel Başvuruda “Mahkeme” Niteliği”, Türkiye Noterler birliği Hukuk Dergisi, 2014, Y. 1, S. 1, ss. 123-145.
• ESEN, Bülent Nuri, Anayasa Mahkemesine Göre Türk Anayasa Hukuku Anlayışı, Ankara 1966.
• ESEN, Selin, İptal Davası ve İtiraz Yolunda Anayasa Mahkemesi’nin Yaptığı İlk İnceleme, Ankara 1996.
• FEYZİOĞLU, Turhan, Kanunların Anayasaya Uygunluğunun Kazai Murakabesi, Ankara 1951.
• GÖZLER, Kemal, Türk Anayasa Hukuku Dersleri, 22. Bs., Bursa 2018. (Dersleri)
• GÖZLER, Kemal, Türk Anayasa Hukuku, 2. Bs, Bursa 2018. (Anayasa)
• GÖZÜBÜYÜK, Şeref, Anayasa Hukuku, Ankara 1993.......................................
• GÖZÜBÜYÜK, Şeref/KİLİ, Suna, Türk Anayasa Metinleri, Ankara 1982.
• GÜNDAY, Metin, İdare Hukuku, 10. Bs., Ankara 2013.........................................
• İBA, Şeref/KILIÇ, Abbas, Anayasa Yargısı Dersleri, 3. Bs., Ankara 2019.
• İNFAZ HÂKİMLİĞİ KANUNU TASARISI VE ADALET KOMİSYONU RAPORU (1/849), Dönem : 21 Yasama Yılı: 3 T.B.M.M. (S. Sayısı: 667),
• KABOĞLU, İbrahim Ö., Anayasa Yargısı, 4. Bs., İstanbul 2007..........................
• KEYMAN, Selahattin/TOROSLU, Haluk, Hukuka Giriş, 5. Bs. Ankara 2012.
• KIRATLI, Metin, Anayasa Yargısında Somut Norm Denetimi, Ankara 1966.
• KÖKÜSARI, İsmail, Anayasa Mahkemesi Kararlarının Türleri ve Nitelikleri, İstanbul 2009.
• KUBALI, Hüseyin Nail, Anayasa Hukuku Dersleri, İstanbul 1969...........................
• KUNTER, Nurullah, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, 9. Bs., İstanbul 1989.
• KUNTER, Nurullah/YENİSEY, Feridun/NUHOĞLU, Ayşe, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, 18. Bs., İstanbul 2010.
• MİLLET MECLİSİ TUTANAK DERGİSİ, Dönem: 1, C. 4, Toplantı: 1, S. Sayısı: 54.......................
• ÖZAY, İl Han, “Yasama – Yürütme ve Yargı İlişkileri Açısından Anayasa Mahkemesi’nin Kuruluş ve İşleyişi”, Anayasa Yargısı Dergisi, 1996, C. 13, ss. 31-39.
• ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, 14. Bs., Ankara 2013............................
• ÖZTÜRK, Bahri/TEZCAN, Durmuş/ERDEM, Mustafa Ruhan/SIRMA GEZER, Özge/SAYGILAR KIRIT, Yasemin F./ALAN AKCAN, Esra/ ÖZAYDIN, Özdem/ERDEN TÜTÜNCÜ, Efser/ALTIOK VILLEMIN, Derya/TOK, Mehmet Can, Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, 14. Bs., Ankara 2020.
• SOYSAL, Mümtaz, Dinamik Anayasa Anlayışı Anayasa Diyalektiği Üzerine Bir Deneme, Ankara 1969.
• ŞAHBAZ, İbrahim, “Mahkemelerde Anayasaya Aykırılık İddiası”, Yargıtay Dergisi, 1975, Y. 16, S. 63, ss. 281-308.
• ŞAHİN, Cumhur/GÖKTÜRK, Neslihan, Ceza Muhakemesi Hukuku -I-, 11. Bs., Ankara 2020.
• TANİLLİ, Servet, Devlet ve Demokrasi Anayasa Hukukuna Giriş, İstanbul 1981.
• TANÖR, Bülent, İki Anayasa 1961-1982, İstanbul 1986...................................
• TANÖR, Bülent/YÜZBAŞIOĞLU, Necmi, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 13. Bs., İstanbul 2013.
• TEMSİLCİLER MECLİSİ ANAYASA KOMİSYONU, Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Tasarısı ve Anayasa Komisyonu Raporu (5/7), Karar No: 27, 9.3.1961, S. Sayısı: 35.
• TEZİÇ, Erdoğan, Anayasa Hukuku, 16. Bs., İstanbul 2013.................................
• TOROSLU, Nevzat/FEYZİOĞLU, Metin, Ceza Muhakemesi Hukuku, 19. Bs., Ankara 2019.
• TUNAYA, Tarık Zafer, Siyasal Kurumlar ve Anayasa Hukuku, İstanbul 1980.
• TUNÇ, Hasan, Türk Anayasa Hukuku, 2. Bs., Ankara 2019........
• TUNÇ, Hasan/BİLİR, Faruk/YAVUZ, Bülent, Anayasa Hukuku, Ankara 2011
• TÜRK DİL KURUMU, Türkçe Sözlük, 11. Bs., Ankara 2011..................
• TÜRK HUKUK KURUMU, Türk Hukuk Lügatı, 3. Bs., Ankara 1991.
• TÜRKİYE BÜTÜK MİLLET MECLİSİ, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Madde Gerekçeli, Ankara 2011.
• TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASININ BÂZI MADDELERİNİN DEĞİŞTİRİLMESİ VE GEÇİCİ MADDELER EKLENMESİ HAKKINDA ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ TEKLİFİNİN MİLLET MECLİSİNCE KABUL OLUNAN METNİ VE CUMHURİYET SENATOSU ANAYASA VE ADALET KOMİSYONU (MİLLET MECLİSİ 2/558; 2/342)
• USLU, Ferhat, Anayasa Yargısı, 2. Bs., Ankara 2018.............................
• ÜNSAL, Artuk, Siyaset ve Anayasa Mahkemesi (“Siyasal Sistem” Teorisi Açısından Türk Anayasa Mahkemesi), Ankara 1980.
• YAYLA, Yıldızhan, Anayasa Hukuku Ders Notları, İstanbul 1985.
• YENİSEY, Feridun/NUHOĞLU, Ayşe, Ceza Muhakemesi Hukuku, 8. Bs, Ankara 2020.
• YILMAZ, Ejder, Hukuk Sözlüğü, 9. Bs. Ankara 2005................................