Uluslararası Hukuk Açısından Yemen'e Yönelik Davetle Müdahalenin Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt 29, Sayı 2, 843 - 880, 15.06.2021

Sercan REÇBER

https://doi.org/10.15337/suhfd.833214

Öz

Yemen’de yaşanan çatışmalara müdahale amacıyla 26 Mart 2015 tarihinde Suudi Arabistan liderliğinde dokuz devletin katılımı ile gerçekleştirilen “Kararlı Fırtına Operasyonu” uluslararası hukuk açısından özellikle kuvvet kullanma kurallarının değerlendirilmesi bakımından bazı sorunları beraberinde getirmiştir. Bu kapsamda devlet ülkesinin bütününü etkileyen ve daveti yapmaya yetkili olarak kabul edilenin dahi ülke üzerinde etkin kontrolü sağlayamadığı durumda davet üzerine yapılan bu müdahale, davetle müdahaleyi yapanın gerek devletler düzeyinde yaygın bir şekilde tanınması gerek Birleşmiş Milletler (BM) nezdinde tanınması nedeniyle genel düzeyde uluslararası toplum tarafından kabul edilmiştir. Bununla birlikte davetle müdahalenin uluslararası hukukta bir meşruiyeti olmakla birlikte devletler tarafından gerçekleştirilen davetle müdahale uygulamalarının bütünlük oluşturabilecek bir yapıya sahip olduğu söylenemez.

Anahtar Kelimeler

Yemen, Kararlı Fırtına Operasyonu, Kuvvet Kullanma Kuralları, Meşru Müdafaa, Davetle Müdahale

Assesment of Intervention by Invitation to Yemen in Terms of International Law

Öz

“Operation Decesive Storm” performed with the participation of nine states under the leadership of Saudi Arabia on 26th March 2015 for the purpose of intervening into conflicts experienced in Yemen has brought some problems with it in terms of assessment of particularly rules of use of force from the aspect of the international law. In case where even one who affects the integrity of state country and who is recognized as being authorized to make invitation cannot provide the effective control on the country, this intervention made by invitation has been recognized by international society generally due to the fact that either one is commonly recognized at state level or before the United Nations (UN). However, whereas intervention by invitation has a legitimacy at international law, it cannot be said that practices of intervention by invitation performed by states has a structure of creating an integrity.

Anahtar Kelimeler

Yemen, Operation Decesive Storm, Rules of Use of Force, Self Defence, Intervention by Invitation

Kaynakça

• ASLAN, İbrahim, “İstikrarsızlaştırılan Bir Ülkede Bölgesel ve Küresel Güç Mücadelesi”, Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 2016, s. 17-48.
• BAŞEREN, Sertaç Hamdi: Uluslararası Hukukta Devletlerin Münferiden Kuvvet Kullanmalarının Sınırları, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 2003.
• BATIR, Kerem: “Soğuk Savaş Sonrası Dönemde Amerikan Müdahaleciliği ve Uluslararası Hukuk”, Yönetim Bilimleri Dergisi, 9-1, 2011, s. 119-134.
• CİNGÖZ, Murat, Ortadoğu’da İran-Suudi Arabistan Mücadelesi ve Yemen Sorunu-Sosyal İnşacı Bir Analiz, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• CLEVELAND, William L., Modern Ortadoğu Tarihi, Çev. HARMANCI Mehmet, 1. Baskı, Agora Kitaplığı, İstanbul, 2008.
• DEMİRCİ, Saadat Rüstemova, “Suriye Krizinde Davetle Müdahale Sorunu”, Ed. TAŞDEMİR Fatma, Suriye, Çatışma ve Uluslararası Hukuk, 2. Basım, Nobel Yayınları, Ankara, 2019, s. 117-152.
• ERKİNER, Hakkı Hakan: Devletin Haksız Fiilden Kaynaklanan Uluslararası Sorumluluğu, 1. Baskı, XII Levha Yayınları, İstanbul, 2010.
• FEİERSTEİN, Gerald:Yemen: The 60 Year War, 2019, s.1-32. https://www.mei.edu/sites/default/files/201902/Yemen%20The%2060%20Year%20War.pdf. . (Erişim Tarihi: 21.08.2020)
• FOX, Gregory H., “Intervention by Invitation”, Ed. WELLER, Marc, The Oxford Handbook of The Use of Force In International Law, Oxford University Press, 2015. s. 816-840.
• GÜN, Mehmet Salih, “Yemen’de Arap Baharı”, Yasama Dergisi, 22, 2012, s. 120-140.
• HİLL, Ginny/ SALİSBURY Peter/ NORTHEDGE Léonie/ KİNNİNMONT Jane, “Yemen: Corruption, Capital Flight and Global Drivers of Conflict”, Clatham House: The Royal Instıtute of International Affairs, 2013, s.1-57. https://www.chathamhouse.org/sites/default/files/public/Research/Middle%20East/0913r_yemen.pdf . (Erişim Tarihi: 27.08.2020)
• KARAAHMETOĞLU, İsmail, Uluslararası Hukukta Davetle Müdahale: Rusya’nın Suriye’ye Müdahalesi, Gazi Üniversitesi SBE: Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• KURT, Veysel: “ ‘Devrimden’ Askeri Müdahaleye Yemen”, Analiz, 144, 2015, s. 7-24. https://www.setav.org/devrimden-askeri-mudahaleye-yemen/. (Erişim Tarihi: 22.08.2020)
• LİEBLİC, Eliav, “Intervention and Consent: Consensual Forcible Interventions In International Armed Conflicts As International Agreements”, Boston University International Law Journal 29(337), 2011, s. 337-382. https://www.bu.edu/ilj/files/2014/05/Lieblich-finalpdf.pdf. (Erişim Tarihi: 17.07.2020)
• LUTSKİY, Borisoviç, Arap Ülkelerinin Yakın Tarihi: 16. Yüzyıldan 20. Yüzyıla, Çev. KESKİN Turan, 1. Baskı, Yordam Kitap, 2011.
• NOLTE, George: “Intervention by Invitation”, Max Planck Encyclopedia of Public International Law, www.mpepil.com s. 1-8. (Erişim Tarihi: 17.06.2020)
• NUBERGER, Benjamin: “Military Strikes in Yemen in 2015: Intervention by Invitation and Self Defence in the Course of Yemen’s Model Transitional Process ”, Journal on the Use of Force and International Law, 2016, s. 1-41.
• PERİSİC, Petra: “Intervention By Invitation –When Can Consent From A Host State Justify Foreign Military Intervention”, Russian Law Journal, 46, 2019, s. 4-29.
• RUYS, Tom/ FERRO Luca, “Weathering the Storm: Legality and Legal Implicatıons of the Suudi Led Military Interventıon in Yemen”, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2685567, s. 1-33. (Erişim Tarihi: 20.06.2020)
• REÇBER, Sercan, İnsancıl Müdahale ve Koruma Sorumluluğu, 1. Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2016.
• SHAW, Malcolm N., Uluslararası Hukuk, Çev. KAYA, İbrahim/ ACER, Yücel/ DEMİRTEPE, M. Turgut/ ŞİMŞEK, G. Engin, 1. Baskı, TÜBA, Ankara, 2018.
• Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, Cilt: 4.
• STENSLİE, Stig, “ ‘Decisive Storm’: Suudi Arabia Attack on the Houthis in Yemen”, Noref: Norwegian Peace Building Research Centre, Expert Analysis, 2015, s. 1-3.
• SWİETEK, Hubert, “The Yemen War: A Proxy war, or a Self Fulfilling Prophecy” , Pol. Q. Int'l Aff. 162, 2017, s. 38-54.
• TAŞDEMİR, Fatma, Uluslararası Terörizme Karşı Devletlerin Kuvvete Başvurma Yetkisi. USAK, Ankara, 2006.
• TAŞDEMİR, Fatma, “Yemen İç Savaşına Suudi Arabistan Liderliğindeki Koalisyon Devletlerinin Askeri Müdahalesi ve Uluslararası Hukuk”, Ed. PURTAŞ Fırat, Uluslararası İlişkilere Tarihsel Bakış, Prof.Dr. Rafet Yinanç’a Armağan, 1.Basım Nobel Yayınları, , 2019, s. 331-355.
• TAŞDEMİR, Fatma, “Suriye İç Savaşı’na Üçüncü Devletlerin Müdahalesi ve Uluslararası Hukuk”, Suriye, Çatışma ve Uluslararası Hukuk, Ed. TAŞDEMİR, Fatma, 2. Basım, Nobel Yayınları, Ankara, 2019, s. 157-182.
• TZİMAS, Themistoklis: Legal Evaluation of the Saudi-Led Intervention in Yemen: Consensual Intervention in Cases of Contested Authority and Fragmented States, ZaöRV, 2018, s. 1-41.
• TUNÇ, Abdullah, Uluslararası Hukukta Davetle Müdahale, Ankara Üniversitesi SBE:Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• WASEEM, Ahmad Qureshi:“The Crisis ın Yemen: Armed Conflict and Internatıonal Law”, North Carolina Journal of International Law, 45 (1), 2020, s. 227-268.
• WİPPMAN, David: “Treaty-Based Intervention: Who Can Say No?”, University of Chicago Law Review, 62,1995,s. 607-687. Coalition statement in letters to UN, dated 26 March 2015 (n 2) 5.