Adli Kontrol Tedbirleri Çerçevesinde Geçirilen Sürelerin Mahsubu ve Tazmini

Yıl 2022, Cilt: 30 Sayı: 3, 1367 - 1407, 15.09.2022

Ercan Yaşar

https://doi.org/10.15337/suhfd.1101668

Öz

Ceza muhakemesi hukuku uygulamasına Fransız hukukundan esinlenerek alındığı bilinen adli kontrol tedbirleri öncelikli olarak tutuklama koruma tedbirine seçenek olması düşüncesiyle getirilmiştir. Çeşitli şekillerde ortaya çıkan bu adli kontrol tedbirlerinin bazılarının kişi hürriyeti üzerinde ciddi kısıtlamalara sebebiyet verdiğini bilinmektedir. Temel hak ve hürriyetlere ciddi müdahale bu tedbirlerin tutuklama tedbirine seçenek oluşturmalarından da kaynaklanmaktadır. Kişi hürriyetinin kısıtlanması konutu terk etmeme yükümlülüğünde olduğu gibi bazı durumlarda fiili olarak tutukevinde bulunmaya neredeyse eşdeğer neticeler doğurmaktadır. Kimi adli kontrol tedbirlerinde ise bu temel hak ve hürriyetlere müdahale görece daha hafif bir hal teşkil etmektedir. Kanun koyucu son dönemlerde mahsup ve tazminata ilişkin artan tartışmaları gidermek için birtakım değişikliklere gitmiş ancak bu mahsup halini sınırlı tedbir türüne hasretmiş ve fakat tazminata ilişkin ise bir düzenlemeye yer vermemiştir.
Çalışma ile mevcut kanun düzenlemeler çerçevesinde mahsup ve veya tazminata ilişkin diğer adli kontrol tedbirlerini kapsayıcı bir uygulamanın mümkün olup olmadığı öğreti ve uygulamada verilen kararlar çerçevesinde ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Adli kontrol tedbirleri , Mahsup , Tazminat , Konutunu terk etmeme tedbiri , Koruma tedbirleri nedeniyle tazminat

Kaynakça

• ALDEMİR, Hüsnü, Hürriyeti Kısıtlayan Koruma Tedbirleri, 4. Baskı, Adalet, Ankara, 2020.
• CANOĞLU, Veysel Candan, Ceza Muhakemesi Hukukunda Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat Davaları, Seçkin, Ankara, 2017.
• CENTEL, Nur / ZAFER, Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku, 19. Bası, Beta, İstanbul, 2020.
• CENTEL, Nur / ZAFER, Hamide / ÇAKMUT, Özlem, Türk Ceza Hukukuna Giriş, 11. Bası, Beta, İstanbul, 2020.
• DREHER, Eduard, “Zweifelsfragen zur Anrechnung der Unter-suchungshaft nach der Neufassung des § 60 StGB”, in MDR 1970, s. 965-971.
• HACIOĞLU, B. Caner, “5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununda Tutuklama Koruma Tedbirine Seçenek Olarak Düzenlenen Adli Koru-ma Tedbirleri Üzerine Bir İnceleme”, AÜEHFD, C. 9, S. 1-2, Y. 2005, s. 167-192.
• HAKERİ, Hakan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 22. Baskı, Adalet, Ankara, 2019.
• HENTSCHEL, Ve, Untersuchungshaft – eine bedingte Strafe?, Diss. Jura – FU, Berlin 2011 (https://refubium.fu-ber-lin.de/bitstream/handle/fub188/10690/Dissertation_2012_06_03.pdf;jsessionid=32CB34648388312F1EEBC4A9D3ECC6AA?sequence=1 28.03.2022).
• KAYA GÖÇMEN, Özen, “Adli Kontrol Koruma Tedbirlerinin İn-san Hakları Işığında Değerlendirilmesi”, AÜHFD, 65 (4) 2016, s. 1749-1814.
• KETT-STRAUB, Gabriele, § 51 StGB, (Hrsg.) Kindhäu-ser/Neumann/Paeffgen, Nomos Kommentar zum Strafgesetzbuch, 5. Auflage 2017.
• KİNDHÄUSER, Urs / SCHUMANN, H. Kay, Strafprozessrecht, 5. Aufl., Nomos, Baden-Baden 2019.
• KOCA, Mahmut / ÜZÜLMEZ, İlhan, Türk Ceza Hukuku Genel Hü-kümler, 14. Baskı, Seçkin, Ankara, 2021.
• KORKMAZ, Muzaffer, Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat Dava-ları ve Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru, Seçkin, Ankara, 2019.
• KREY, Volker / HEİNRİCH, Manfred, Deutsches Strafverfahrens-recht, 2. Auflage, Verlag W. Kohlhammer, Stuttgart 2019.
• KUNTER, Nurullah, Ceza Muhakemesi Hukuku, 8.Bası, Kazancı Hukuk Yayınları, İstanbul, 1986.
• MAİER, Stefan, Münchener Kommentar zum Strafgesetzbuch, Hrsg. von Volker Erb, Jürgen Schäfer, Band 2, 4. Auflage, § 46, Verlag C.H. Beck, München 2020.
• MEİER, Bernd-Dieter, Strafrechtliche Sanktionen, 2. Auflage, Sprin-ger, Berlin-Heidelberg 2006.
• MİCHELS, Johan David, “Compensating Acquitted Defendants for Detention before International Criminal Courts”, Journal of Internatio-nal Criminal Justice, 2010/8, s. 407-424.
• ÖZBEK, Veli Özer / DOĞAN, Koray / BACAKSIZ, Pınar, Ceza Muhakemesi Hukuku, 14. Baskı, Seçkin, Ankara, 2021, s. 447.
• ÖZGENÇ, İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 17. Bası, Seç-kin, Ankara, 2021.
• ÖZTÜRK, Bahri / ERDEM, M. Ruhan, Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku, 21. Baskı, Seçkin, Ankara, 2021.
• ÖZTÜRK, Bahri / TEZCAN, Durmuş / ERDEM, M. Ruhan / SIR-MA GEZER, Özge / SAYGILAR KIRIT, Yasemin F. / ALAN AKCAN, Esra / ÖZAYDIN, Özdem / ERDEN TÜTÜNCÜ, Efser / ALTINOK VİL-LEMİN, Derya / TOK, M. Can, Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, 15. Bası, Seçkin, Ankara, 2021.
• ÖZTÜRK, Bahri / TEZCAN, Durmuş / ERDEM, M. Ruhan / SIR-MA GEZER, Özge / SAYGILAR KIRIT, Yasemin F. / ALTINOK ÇALIŞ-KAN, Elif / ALAN, Esra / ÖZAYDIN, Özdem / ERDEN TÜTÜNCÜ, Efser / GÜZEL, İdris / KÖKER, Nilüfer / ALTINOK VİLLEMİN, Derya / TOK, M. Can, Dijital Ceza Muhakemesi Hukuku, 2. Baskı, Seçkin, Ankara, 2022.
• ÖZTÜRK, Bahri / EKER KAZANCI, Behiye / SOYER GÜLEÇ, Se-sim, Ceza Muhakemesi Hukukunda Koruma Tedbirleri, 4. Bası, Seçkin, An-kara, 2021.
• ROXİN, Claus, Strafrecht Allgemeiner Teil, Band I., Grundlagen der Aufbau der Verbrechenslehre, 4. Aufl., C.H. Beck Verlag, München 2006.
• SCHMİDT, Rolf, Strafrecht Allgemeiner Teil, 21. Aufl., Rolf Schmidt Yayınevi, Hamburg, 2015.
• SCHULTHEİS, Ullrich, “Übersicht über die Rechtsprechung in Unter-suchungshaftsachen”, NStZ 2013, s. 87-97.
• SINAR, Hasan, Ceza Muhakemesi Hukukunda Tutuklama, Onikilev-ha, İstanbul, 2016.
• SÜMER, Seda Yağmur, “Yargıtay 12. Ceza Dairesi’nin 16.02.2015 Tarih, 2014/13444 E. 2015/2705 K. Sayılı Kararının Değerlendirilmesi – Karar İncelemesi”, DEÜHFD, Prof. Dr. Durmuş Tezcan’a Armağan, C. 21, Özel Sayı, 2019, s. 1267-1291.
• ŞAHİN, Cumhur / GÖKTÜRK, Neslihan, Ceza Muhakemesi Huku-ku-I, 12. Baskı, Seçkin, Ankara, 2021.
• Theune, Werner, Strafgesetzbuch Leipziger Kommentar, Großkommentar, 12. Auflage, Zweiter Band (§§ 32 bis 52), (Bearbeiter von § 51 StGB), De Gruyter Recht, Berlin, 2006.
• TÖNGÜR, Ali Rıza / ÇETİNTÜRK, Ekrem, Ceza Hukuku Genel Hü-kümler, Adalet, Ankara, 2020.
• UMUDUM, C. Erdem, Denetimli Serbestlik Bağlamında Elektronik İz-leme, Onikilevha, İstanbul, 2021.
• UNGAN, Abdulkadir, Haksız Fiil Tazminatı ile Koruma Tedbirlerine Aykırılıktan Doğan Tazminat, Seçkin, Ankara, 2017.
• ÜNVER, Yener / HAKERİ, Hakan, Ceza Muhakemesi Hukuku, 16. Baskı, Adalet, Ankara, 2019.
• WÜRTENBERGER, Thomas, “Die Anrechnung der Untersuc-hungshaft”, Juristen Zeitung, 7. Jahrgang, Nr. 18, 1952, s. 545-549.
• YENİSEY, Feridun / NUHOĞLU, Ayşe, Ceza Muhakemesi Hukuku, 9. Bası, Seçkin, Ankara, 2021.
• YÜCE, Turhan Tufan, “Ceza Yargılama Hukukunda Zorlayıcı Ön-lem Teorisi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C 1, S. 1, Y. 1980, s. 67-96.