YAPAY ZEKA SİSTEMLERİ KULLANILARAK YAPILAN İŞLEME FAALİYETLERİNDE KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI

Yıl 2024, Cilt: 32 Sayı: 4, 2525 - 2560, 28.12.2024

Emel Badur

https://doi.org/10.15337/suhfd.1522309

Öz

Günümüz şartlarında teknolojik gelişmelerin takip edilmesi güç bir hızla gerçek-leştiği, dijital ortamın en az yüz yüze ilişkiler kadar günlük hayatın içine girdiği ve bunların sonucunda yapay zeka uygulamalarının hem günlük yaşantı hem de mesleki-ticari faaliyetler çerçevesinde giderek yaygınlaştığı yadsınamaz. Ya-pay zeka sistemleri tarafından toplanan, analiz edilen ve bir takım sonuçlara ulaşılmasını sağlayan -hatta deyim yerindeyse yapay zekayı besleyen- verilerin büyük bir kısmı gerçek kişilere aittir. Yapay zeka alanında yaşanan bu gelişme-ler, kişisel verilerin yapa zeka karşısında korunmasını gerekli kılmaktadır. Kişi-sel verilerin yapay zeka tarafından işlenmesi söz konusu olduğunda, ilgili kişi-nin profillenmesine ve onun hakkında otomatik karar alınmasına özenle yakla-şılması gerekmektedir. KVKK’nın ilgili kişinin haklarının düzenlendiği 11/1/g maddesinde herkesin “İşlenen verilerin münhasıran otomatik sistemler vasıtasıyla analiz edilmesi suretiyle kişinin kendisi aleyhine bir sonucun ortaya çıkmasına itiraz etme” hakkına sahip olduğu düzenlenmiştir. Başka bir ifadeyle yasa koyucu, profilleme ve otomatik karar alma terimlerini tanımlamadan (ve hatta bu terim-leri kullanmadan) ilgili kişinin bu tür işleme faaliyetlerine itiraz hakkı olduğunu düzenlemekle yetinmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kişisel Verilerin Korunması Kanunu, Profilleme, Otomatik karar alma, Algoritmik karar alma, Genel Veri Koruma Tüzüğü

Kaynakça

• ABUDUREYIMU, Yiliyaer/ OĞURLU, Yücel: “Yapay Zeka Uygulamalarının Kişisel Verilerin Korumasına Dair Doğurabileceği Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 20, S. 41, İstanbul 2021, s. 765-782.
• AKSOY, Ecem: Yapay Zeka’nın Sorumluluk Hukukundaki Konumu ve Büyük Veri ile İlişkisi, Seçkin Yayınevi, Ankara 2022. (Ya-pay Zeka)
• AKSOY, Hüseyin Can: Kişisel Verilerin Korunması, Çakmak Yayınevi, Ankara 2016. (KVK)
• AKSOY, Hüseyin Can: “Kişisel Verilerin Korunması Yönüyle Algoritmik Karar Verme”, Kişisel Verileri Koruma Dergisi, C. 4, S. 2, Ankara 2022, s. 69-87. (Algoritmik)
• AKSOY, Hüseyin Can/ HALICIOĞLU, Mesut: “AB ve Türk Hukuklarında Çerezler, Kişisel”, Kişisel Verileri Koruma Dergisi, C. 3, S. 1, Ankara 2021, s. 61-88.
• AKSOY RETORNAZ, Eylem/ GÜÇLÜTÜRK, Osman Gazi: “Yapay Zekada Kişisel Verilerin Korunması Kanununun Uygulanma-sındaki Sorunlara İlişkin Değerlendirmeler”, Kişisel Verilerin Korun-masına Akademik Bakış, Ankara 2023, s. 413-438.
• AŞIKOĞLU, Şehriban İpek: “Veri Sorumlularının Aydın-latma Yükümlülüğü -Avrupa Birliği ve Türk Hukukunda-”, KVKD, C. 1, S. 2, Ankara 2019, s. 41-65. (Aydınlatma)
• AŞIKOĞLU, Şehriban İpek: Avrupa Birliği ve Türk Huku-kunda Kişisel Verilerin Korunması ve Büyük Veri, On İki Levha Yayın-ları, İstanbul 2018. (Büyük Veri)
• AYÖZGER ÖNGÜN, A. Çiğdem: Kişisel Verilerin Korunma-sı, 2. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2016.
• BADUR, Emel: Çocuğun Kişisel Verilerinin Korunması -KVKK, GVKT ve AİHM Kararları Çerçevesinde Bir İnceleme-, Seçkin Yayınevi, Ankara 2023.
• BAŞAR, Cemal: Türk İdare Hukuku ve Avrupa Birliği Hu-kuku Işığında Kişisel Verilerin Korunması, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2020.
• BAŞKAYA, Fatma/ KARACAN, Hacer: “Yapay Zekâ Taban-lı Sistemlerin Kişisel Veri Mahremiyeti Üzerine Etkisi: Sohbet Robotları Üzerine İnceleme”, Bilişim Teknolojileri Dergisi, C. 15, S. 4, Ankara 2022 s. 481-491.
• BULUT, Metin: “Özel Bir Hukuksal Koruma ve Veri Katego-risi Alanı: Hassas Kişisel Veriler”, Ankara Barosu Dergisi, S. 3, Ankara 2020.
• BURHAN, Begüm Tuğçe: “Yapay Zeka Sistemlerinde Veri Koruma Yaklaşımları”, Kişisel Verilerin Korunmasına Uzman Bakış, Ankara 2023, s. 429-444.
• BÜYÜKSAĞİŞ, Erdem: “Yapay Zeka Karşısında Kişisel Veri-lerin Korunması ve Revizyon İhtiyacı”, YÜHFD, C. XVIII, S. 2, İstan-bul 2021, s. 529-541.
• CAREY, Peter (Edt. CAREY, Peter): “Data Protection Princi-ples”, Data Protection a Practical Guide to UK and EU Law, 5. Baskı, Oxford University Press, Oxford 2018, s. 32-41.
• CAYGIN, Fatmanur/ YAVUZ, Can: “Yapay Zeka ve Çocuk Haklarına Kısa Bir Bakış”, İBD, C. 94, S. 3, İstanbul 2020, s. 218-229.
• ÇAVUŞOĞLU, Gökçe Filiz: Kişisel Verilerin Yapay Zekayla İşlenmesinden Doğan Özel Hukuk Sorunları, Yetkin Yayınları, Ankara 2021.
• ÇEKİN, Mesut Serdar: Kişisel Verilerin Korunması Hukuku, 2. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2019. DÜLGER, Murat Volkan: “Yapay Zekalı Varlıkların Hukuk Dünyasına Yansıması: Bu Varlıkların Hukuki Statüleri Nasıl Belirlen-meli?”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 13, S. 142, Ankara 2018, s. 82-87. (Yapay Zeka)
• DÜLGER, Murat Volkan: Kişisel Verilerin Korunması Huku-ku, 3. Baskı, Hukuk Akademisi, İstanbul 2020. (KVKH) DÜLGER, Murat Volkan: “Algoritmik Karar Verme ve Veri Koruması”, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id= 3792207. (E. T. 08.11.2024) (Algoritmik)
• ERDOĞAN, Irmak: Yapay Zeka ve Profilleme Teknolojileri-nin Ceza Muhakemesinde Kişisel Veri İşlenmesine Etkileri, Seçkin Ya-yıncılık, Ankara 2022.
• ESEN BAYGÜNEŞ, Merve: “Dijital Ortamda Çocukların Ki-şisel Verilerinin Korunması”, BÜHFD, C. 7, S. 1, Ankara 2021, s. 165-182.
• GÜLTEKİN VARKONYİ, Gizem: “Avrupa Birliği Genel Ve-ri Koruma Tüzüğü Kapsamında Gerçek Kişilerin Kişisel Sosyal Robot Kullanımından Doğabilecek Sorumluluklar”, KVKD, C. 2, S. 2, Ankara 2020, s. 19-29.
• HİZARCI, Emine: 6698 Sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun AB Veri Koruma Hukuku Işığında Değerlendirilmesi, Yetkin Yayınları, Ankara 2020.
• IŞIK, Alper: “Fransız Veri Koruma Otoritesinin (CNIL) Goog-le Kararı ve Türk Hukuku Bağlamında Çerezler”, ASBÜHFD, C. 4, S. 2, Ankara 2022, s. 762-797.
• KAYA, İslam Safa/ TOLUN, Yüksel: Türkiye’de ve Avru-pa’da Kişisel Verilerin İşlenmesi, Adalet Yayınevi, Ankara 2020.
• KELLEHER, Denis/ MURRAY, Karen: EU Data Protection Law, Bloomsbury, London 2019.
• KESER, Yıldırım: “Tüketicinin Kişisel Verisinin İşlenmesinde Açık Rıza”, SÜHFD, C. 28, S. 3, Konya 2020, s. 1181-1215.
• KIRATLI, Metin: “Kişisel Verilerin Korunması Hukukunun Temel İlkeleri”, Muhtelif Yönleriyle Kişisel Verilerin Korunması Huku-ku, Yetkin Yayıncılık, Ankara 2022, s. 219-237.
• KOTİL ÖĞRETMEN, Zeynep: Kişisel Verilerin Korunması Çerçevesinde Yapay Zeka, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2022.
• KUNER, Christopher: European Data Protection Law, Cor-porate Compliance and Regulation, Oxford University Press, 2. Baskı, Oxford 2007.
• KUNER, Christopher/ BYGRAVE, Lee A./ DOCKSEY, Christopher: The EU General Data Protection Regulation: A Commen-tary, Oxford University Press, Oxford 2021.
• LAZARO, Christophe/ LE METAYER, Daniel: “Control Over Personal Data: True Remedy of Fairy Tale”, SCRIPTed: A Journal of Law, Technology and Society, C. 12, S. 1, 2015, https://script-ed.org/wp-content/uploads/2015/06/lazaro_metayer.pdf?d =11192022. (E. T. 10.06.2024)
• LLOYD-JONES, Heledd/ CAREY, Peter (Edt. CAREY, Pe-ter): “The Rights of Individuals”, Data Protection A practical Guide to UK and EU Law, 5. Baskı, Oxford University Press, Oxford 2018, s. 122-154.
• MACMILLAN, Mac (Edt. USTARAN, Eduardo): “Data Pro-tection Concepts”, European Data Protection Law and Practice, 3. Baskı, IAPP Publication, 2023, s. 81-105.
• NARBAY, Şafak/ KİRAZLI, Şerife Nur: “Otonom Araçlarda Yapay Zeka, Kişisel Verilerin İşlenmesi ve Sonuçları”, Sakarya Üniver-sitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 11, S. 1, Sakarya 2023, s. 49-66.
• OĞUZ, Sefer: “Kişisel Verilerin Korunması Hukukunun Ge-nel İlkeleri”, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, C. 12, S. 3, Ankara 2018, s. 121-138.
• ÖZDEMİR, Hayrunnisa: Elektronik Haberleşme Alanında Kişisel Verilerin Özel Hukuk Hükümlerine Göre Korunması, Seçkin Yayınevi, Ankara 2009.
• ÖZER DENİZ, Miray: Özel Nitelikli Kişisel Verilerin İşlenme-si ve Bundan Doğan Sorumluluk, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2022.
• ÖZGÜL, Nurullah: “İnsan Haklarının Korunması ve Gelişti-rilmesinde Yeni Bir Sorun Alanı: Algoritmik Profilleme”, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Akademik Dergisi, C. 5, S. 9, s. 83-115.
• ÖZKAN, Oğulcan: Kişisel Verilerin Korunması, Yetkin Yayın-ları, Ankara 2020.
• PEKMEZ, Cüneyt: “Overview of the Definitions of Data Con-troller and Data Processor within the Scope of The Turkish Code of Personal Data Protection (TCDP)”, Annales de la Faculté de Droit d’Istanbul, S. 67, İstanbul 2019, s. 59-71.
• PERSANO, Federica: “GDPR and Children Rights in EU Da-ta Protection Law”, European Journal of Privacy Law & Technologies, C. 11, Özel Sayı, Torino 2020, s. 32-42.
• PETKOVA, Bilyana/ BOEHM, Franziska (Edt. SELINGER, Evan/ POLONETSKY, Jules/ TENE, Omer): “Profiling and the Essen-ce of the Right to Data Protection”, The Cambridge Handbook of Con-sumer Privacy, Cambridge University Press, Cambridge 2018 s. 285-300.
• TAŞTAN, Furkan Güven: Türk Sözleşme Hukukunda Kişisel Verilerin Korunması, 2. Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2017.
• TEKİNOĞLU, Dilara: Kişisel Verilerin Korunması Hukuku Açısından Mobil Uygulamalarda Konum Gizliliği, On İki Levha Ya-yıncılık, İstanbul 2021.
• TURGUT BİLGİÇ, Ezgi: “Genel Veri Koruma İlkelerinin Ya-pay Zekâ Karşısında Uygulanabilirliği Sorunu”, Türkiye Adalet Aka-demisi Dergisi, S. 57, Ankara 2024, s. 247-282.
• WELFARE, Damien/ CAREY, Peter (Edt. CAREY, Peter): “Territorial Scope and Terminology”, Data Protection A practical Gui-de to UK and EU Law, 5. Baskı, Oxford University Press, Oxford 2018, s. 1-31.
• YÜCEDAĞ, Nafiye: “Kişisel Verilerin Korunması Kanunu Kapsamında Genel İlkeler”, Kişisel Verileri Koruma Dergisi, C. 1, S. 1, Ankara 2019, s. 47-63.
• YÜKSEL, Armağan Ebru: “Avrupa Komisyonu’nun Yapay Zekâ Tüzük Teklifi’ne Genel Bir Bakış”, TAAD, C. 13, S. 51, Ankara 2022, s. 19-46.