Yaşlı Kullanıcıların "Paylaşımlı Konut" Hakkında Görüşleri

Yıl 2025, Sayı: 63, 185 - 204, 30.06.2025

Hande Eyüboğlu , Reyhan Midilli Sarı

https://doi.org/10.35237/suitder.1537117

Öz

Nüfusun gün geçtikçe yaşlanması çağımızın belirleyici küresel eğilimlerinden biridir. Doğurganlığın azalması, sağlık ve teknoloji alanındaki ilerlemeler ile birlikte insanların yaşam süreleri uzamakta ve bunun sonucunda yaşlı nüfus gün geçtikçe artmaktadır. Çok boyutlu bir süreç olan yaşlılık bireylerde fiziksel, psikolojik, sosyal ve ekonomik açıdan bir takım değişimlerin görüldüğü bir dönemi kapsamaktadır. Özellikle fiziksel açıdan hareketin kısıtlanması yaşlı bireylerin bu dönemde aktif ve kaliteli bir yaşam geçirmesini doğrudan etkilemektedir. Bunun yanı sıra fiziksel çevrenin yaşlı bireylerin ihtiyacına cevap vermesi, sağlıklı yaşlanma üzerinde etkili olan bir diğer faktördür. Yerinde ve sağlıklı yaşlanma kavramları ele alındığında yaşlı bireylerin barınma ihtiyacına yönelik alternatiflerden birinin paylaşımlı konutlar olduğu düşünülebilir. Bu bağlamda, araştırma yaşlı bireylerin konutun ortak kullanımına ilişkin tutum ve beklentilerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Fenomenolojik bir kurguya sahip olan araştırmada derinlemesine görüşme tekniği kullanılmış; veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formlarından yararlanılmıştır. 65-74 yaş aralığında 20 yaşlı birey araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Verilen yanıtlar veri setlerine dönüştürülmüş; içerik analizi yardımıyla kavramsallaştırılarak ana ve alt temalar belirlenmiştir. Çalışma sonucunda yaşlı bireylerin konut paylaşımı konusunda olumsuz bir tutuma sahip olmadıkları; sosyal etkileşim, destek ve topluluk duygusu açısından cazip buldukları görülmüştür. Öte yandan bireyler konutlarının paylaşımı noktasında kişisel alanlarının paylaşımında mahremiyet kaygısı yaşamaktadır. Çalışma yaşlılık döneminde bireylerin sıklıkla sosyal yaşamdan uzak kalmaları ve maddi zorluklar yaşamaları göz önünde bulundurularak tasarlanmıştır. Bu nedenle, yaşlı bireylerin kendi yaşam çevrelerinden ayrılmadan yaşlanabilecekleri, ekonomik ve sosyal açıdan sürdürülebilir bir konut alternatifi noktasında ortak yaşam konusunda kullanıcı fikirlerini yansıtan bu çalışmanın akademik, politik ve uygulama alanında yetki sahibi olan tüm aktörlere ve çalışmalara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

paylaşımlı konut , yaşlı yetişkin , barınma modeli , yaşlılık

Elderly Users' Opinions on Co-housing

Öz

The aging of the population day by day is one of the determining global trends of our age. Ageing, which is a multidimensional process, especially the restriction of physical movement directly affects the elderly to have an active and quality life in this period. Besides, the physical environment responding to the needs of the elderly is another factor that is effective on healthy ageing. Considering the concepts of on-site and healthy ageing, it can be considered that one of the housing alternatives of the elderly is shared housing. Thus, this study aims to reveal the attitudes and expectations of the elderly regarding the shared use of housing. In this phenomenological research, in-depth interviews were conducted and a semi-structured interview form was used as a data collection tool. 20 elderly aged 65-74 years constituted the sample of the study. Responses were transformed into data sets; main and sub-themes were identified through content analyses. The results of the study showed that the elderly did not have negative attitudes towards house sharing and found it attractive in terms of social interaction, support and sense of community. Furthermore, individuals have privacy concerns in sharing their personal spaces at the point of sharing their houses.

Anahtar Kelimeler

co-housing , elderly people , housing model , ageing

Kaynakça

• Abduşoğlu, A. (2012, Mart). Türkiye’de yaşlılık dönemine ilişkin beklentiler araştırması. Kuşaklararası Dayanışma ve Aktif Yaşlanma Sempozyumu Bildiri Kitabı, 81-115. Ankara.
• Altus, D. E., & Mathews, R. M. (2000). Examining satisfaction of older home owners with intergenerational homesharing. Journal of Clinical Geropsychology, 6(2), 139-147. [https://doi.org/10.1023/A:1009538016206](https://doi.org/10.1023/A:1009538016206)
• Arpacı, F. (2005). Farklı boyutlarıyla yaşlılık. Eğitim ve Kültür Yayınları.
• Arrigoitia, M. F., ve West, K. (2021). Interdependence, commitment, learning and love: the case of the United Kingdom's first older women's co-housing community. Ageing & Society, 41(7), 1673-1696. [https://doi.org/10.1017/S0144686X19001673](https://doi.org/10.1017/S0144686X19001673)
• Baldwin, C., Dendle, K., ve McKinlay, A. (2019). Initiating senior co-housing: People, place, and long-term security. Journal of Housing for the Elderly, 1(1), 24-37. [https://doi.org/10.1080/02763893.2019.1576652](https://doi.org/10.1080/02763893.2019.1576652)
• Bigonnesse, C., ve Chaudhury, H. (2016). The influence of physical and social environments on aging in place in NORC and cohousing in Canada. The Gerontologist, 56(7), 35-40. [https://doi.org/10.1093/geront/gnw162.027](https://doi.org/10.1093/geront/gnw162.027)
• Brenton, M. (2013). Senior cohousing communities–an alternative approach for the UK. Joseph Rowntree Foundation.
• Carrere, J., Reyes, A., Oliveras, L., Fernández, A., Peralta, A., Novoa, A. M., ve Borrell, C. (2020). The effects of cohousing model on people’s health and wellbeing: A scoping review. Public Health Reviews, 41(1), 1-28. [https://doi.org/10.1186/s40985-020-00134-1](https://doi.org/10.1186/s40985-020-00134-1)
• Cramm, J. M., ve Nieboer, A. P. (2015). Building social capital may protect against loss of well-being among older people. İçinde A. Nyqvist & A. K. Forsman (Eds.), Social capital as a health resource in later life: The relevance of context (pp. 145-154). Springer. [https://doi.org/10.1007/978-94-017-9615-6_9](https://doi.org/10.1007/978-94-017-9615-6_9)
• Çalık, M., ve Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174). 33-38. [http://dx.doi.org/10.15390/EB.2014.3412](http://dx.doi.org/10.15390/EB.2014.3412)
• Dikbıyık N.A., ve Yılmaz, N. (2021). Katılımcı tasarımın mekâna ve sosyal yapıya etkisi: paylaşımlı yaşam konutları (cohousing). 6. Uluslararası Mimarlık ve Tasarım Kongresi Bildiri Kitabı, 166-174.
• Fox, A. (2010). Homeshare – An intergenerational solution to housing and support needs. Housing, Care, and Support, 13(3), 21-26. [https://doi.org/10.5042/hcs.2010.0410](https://doi.org/10.5042/hcs.2010.0410)
• Garland, E. (2018). Learning from intergenerational housing projects in the USA. Winston Churchill Memorial Trust.
• Glass, A. P. (2020). Sense of community, loneliness, and satisfaction in five elder cohousing neighborhoods. Journal of Women & Aging, 32(1), 3-27. [https://doi.org/10.1080/08952841.2018.1520531](https://doi.org/10.1080/08952841.2018.1520531)
• Glass, A. P., ve Vander Plaats, R. S. (2013). A conceptual model for aging better together intentionally. Journal of Aging Studies, 27(4), 428-442. [https://doi.org/10.1016/j.jaging.2013.10.001](https://doi.org/10.1016/j.jaging.2013.10.001)
• Grum, B., ve Salaj, A. T. (2016). Intergenerational living: An intercultural comparison. Urbani izziv, 27(1), 162-175. [https://doi.org/10.5379/urbani-izziv-en-2016-27-01-006](https://doi.org/10.5379/urbani-izziv-en-2016-27-01-006)
• Gonzales, E., Whetung, C., Kruchten, R., ve Butts, D. (2020). Theoretical orientations to intergenerational home sharing: Implications for direct social work practice on addressing student debt and aging-in-community. Clinical Social Work Journal, 48, 179-188. [https://doi.org/10.1007/s10615-019-00728-7](https://doi.org/10.1007/s10615-019-00728-7)
• Gürbüz, S., ve Şahin, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Hazer, O. (2012, Mart). Yaşlılar için evde bakım ve evde ergonomi: Geronteknolojik yaklaşımlar. Kuşaklararası Dayanışma ve Aktif Yaşlanma Sempozyumu Bildiri Kitabı, 339-347. Ankara.
• İmamoğlu, V. (2015). İleri yaşlardaki Türklerin yaşam çevreleri ve daha iyi bir yaşam için öneriler. METU Journal of the Faculty of Architecture, 32(1), 105-119. [https://doi.org/10.4305/METU.JFA.2015.1.6](https://doi.org/10.4305/METU.JFA.2015.1.6)
• Jakobsen, P., ve Larsen, H. G. (2019). An alternative for whom? The evolution and socio-economy of Danish co-housing. Urban Research & Practice, 12(4), 414-430. [https://doi.org/10.1080/17535069.2018.1465582](https://doi.org/10.1080/17535069.2018.1465582)
• Kahya, N. C., Zorlu, T., Özgen, S., Sarı, R. M., Elmalı Şen, D., ve Sağsöz, A. (2009). Psychological effects of physical deficiencies in the residences on elderly persons: A case study in Trabzon Old Person's Home in Turkey. Applied Ergonomics, 40(6), 840-851. [https://doi.org/10.1016/j.apergo.2008.09.009](https://doi.org/10.1016/j.apergo.2008.09.009)
• Kalınkara, V. (2017). Yaşlanan kentler: Kentsel alanda aktif yaşlanmayı destekleyecek kapsayıcı tasarım ve ergonomi. Toplum ve Demokrasi, 11(24), 229-248.
• Krokfors, K. (2012). Co-housing in the making. Built Environment, 38(3), 309-314. [https://doi.org/10.2148/benv.38.3.309](https://doi.org/10.2148/benv.38.3.309)
• Kurt, G., Beyaztaş, F. Y., ve Erkol, Z. (2010). Yaşlıların sorunları ve yaşam memnuniyeti. Adli Tıp Dergisi, 24(2), 32-39. [https://doi.org/10.17986/blm.2010253118](https://doi.org/10.17986/blm.2010253118)
• Labit, A. (2015). Self-managed co-housing in the context of an ageing population in Europe. Urban Research & Practice, 8(1), 32-45. [https://doi.org/10.1080/17535069.2014.973908](https://doi.org/10.1080/17535069.2014.973908)
• Labit, A., ve Dubost, N. (2016). Housing and ageing in France and Germany: The intergenerational solution. Housing, Care and Support, 19(2), 45-54. [https://doi.org/10.1108/HCS-11-2015-0020](https://doi.org/10.1108/HCS-11-2015-0020)
• Larsen, H. G. (2019). Three phases of Danish co-housing: Tenure and the development of an alternative housing form. Housing Studies, 34(8), 1349-1371. [https://doi.org/10.1080/02673037.2018.1520817](https://doi.org/10.1080/02673037.2018.1520817)
• Ledent, G., ve Salembier, C. (2021). Co-housing to ease and share household chores? Spatial visibility and collective deliberation as levers for gender equality. Buildings, 11(5), 189. [https://doi.org/10.3390/buildings11050189](https://doi.org/10.3390/buildings11050189)
• Norstrand, J. A., ve Glicksman, A. (2015). Influence of living arrangements of community-dwelling older adults on the association between social capital and health. İçinde A. Nyqvist ve A. K. Forsman (Eds.), Social capital as a health resource in later life: The relevance of context (pp. 89-107). Springer. [https://doi.org/10.1007/978-94-017-9615-6_6](https://doi.org/10.1007/978-94-017-9615-6_6)
• Oğlak, S. (2018). 21. yüzyılda yaşlanma ve aktif yaşlanma. In A. Canatan & E. Özmete (Eds.), Temel gerontoloji (pp. 222-238). Hedef CS Basım Yayınları.
• Ruiu, M. L. (2016). The social capital of cohousing communities. Sociology, 50(2), 400-415. [https://doi.org/10.1177/0038038515573473](https://doi.org/10.1177/0038038515573473)
• Salman, M. (2019). Yaşlılara yönelik alternatif yaşam biçimleri: Konut ve çevresi kapsamında bir değerlendirme ve model önerileri. İçinde V. Kalınkara (Ed.), Yaşlılık: Yeni yüzyılın gerçeği (pp. 141-156). Nobel Yayıncılık.
• Sargisson, L. (2012). Second-wave cohousing: A modern utopia?. Utopian studies, 23(1), 28-56. [https://doi.org/10.5325/utopianstudies.23.1.0028](https://doi.org/10.5325/utopianstudies.23.1.0028)
• Sosyal Güvenlik Kurumu. (2023). [https://www.sgk.gov.tr/Istatistik/Aylik/42919466-593f-4600-937d-1f95c9e252e6/](https://www.sgk.gov.tr/Istatistik/Aylik/42919466-593f-4600-937d-1f95c9e252e6/)., 15.08.2024
• Tummers, L., ve MacGregor, S. (2019). Beyond wishful thinking: A FPE perspective on communing, care, and the promise of co-housing. International Journal of the Commons, 13(1), 1-22. [https://doi.org/10.5334/ijc.864](https://doi.org/10.5334/ijc.864)
• Türnüklü, A. (2000). Eğitimbilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği: Görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 24(24), 543-559.
• United Nations. (2023). World social report 2023: Leaving no one behind in an ageing world. United Nations. [https://doi.org/10.18356/9789211304589](https://doi.org/10.18356/9789211304589)
• Uslu, F., ve Demir, E. (2023). Nitel bir veri toplama tekniği: Derinlemesine görüşme. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 40(1), 289-299. [https://doi.org/10.52791/inceleme.1166466](https://doi.org/10.52791/inceleme.1166466)
• Quinio, V., ve Burgess, G. (2018). Is co-living a housing solution for vulnerable older people? Cambridge Centre for Housing & Planning Research.
• Vestbro, D. U. (2000). From collective housing to co-housing: A summary of research. Journal of Architectural and Planning Research, 17(2), 164-178.
• Ward, R. A., Spitze, G. D., & Sherman, S. R. (2005). Attraction to intergenerational housing on a university campus. Journal of Housing for the Elderly, 19(1), 93-111. [https://doi.org/10.1300/J081v19n01_06](https://doi.org/10.1300/J081v19n01_06)
• World Health Organization (W.H.O.). (1999). Men ageing and health: Achieving health across the life span. (Document No. WHO/NMH/NPH/01.2). Geneva.
• Zhang, D., Setola, N., ve Chen, Y. (2024). Analysis of Cross-Generational Co-Living Space Configuration in Residential Communities—Case Study in China and Italy Based on Space Syntax. Buildings, 14(2), 346. [https://doi.org/10.3390/buildings14020346](https://doi.org/10.3390/buildings14020346)
• Zorlu, T., & Onur, D. (2019). Yaşlılık ve yaşam çevresinin tasarımı. In V. Kalınkara (Ed.), Yaşlılık: Yeni yüzyılın gerçeği (pp. 411-435). Nobel Akademik Yayıncılık.