YERALTI KÖMÜR MADENCİLİĞİNDE MEKANİZASYONUN İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ AÇISINDAN ÖNEMİ

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 2, 1 - 9, 01.06.2015

Arif Emre Dursun

Öz

Yeraltı kömür madenciliği, iş kazası riskinin çok yüksek olduğu, emek yoğunluğunun en yüksek ve en tehlikeli olduğu iş kollarından biridir. Ancak, kömür madenciliğinin yapıldığı birçok ülkede, insan gücü kullanılan yöntemlerin yerine, kömürün çıkartılıp yüklenmesi, artık makineler tarafından yapılmaktadır. Yeraltı kömür madenciliğinde kömür üretiminde pek çok çalışma disiplininin bir arada yürütülmesi söz konusudur. İşçi sağlığı ve iş güvenliği problemlerinin ortaya çıktığı temel faaliyet üretim sürecidir. Üretim süreci; kazı, tahkimat, nakliyat gibi ana faaliyetler ve çeşitli makine ve teçhizatın bakım onarım işi gibi diğer faaliyetlerden ibarettir. Bu işlemler yürütülürken çeşitli sağlık ve güvenlik sorunları ortaya çıkar. Yeraltı kömür işletmelerinde en çok yaşanan iş kazası türleri göçükler, tahkimat işlerindeki aksaklıklar, kömür vb. malzeme nakliyatı gibi kömür üretim sürecinde yaşanan kazalardır. Bu işlemlerin aynı anda yürütülmesi ve iş kazalarının en aza indirilmesi için merkezi kontrol birimi oluşturularak sevk ve idare edilmesi gerekmektedir. Bunun için de ülkemizde yeraltı kömür üretiminde mekanizasyon uygulamasına geçilmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yeraltı kömür madenciliği, Mekanizasyon, İşçi Sağlığı, İş Güvenliği

The importance of mechanization in underground coal mining in terms of worker health and occupational safety

Öz

Underground coal mining is one of the most dangerous industry sectors with high labor intensity and very high risk of labor accidents. However, in many coal producing countries machines are employed to produce and load coal instead of methods using manpower. The production of coal in underground coal mining is interdisciplinary. Coal production process may result in worker health and occupational safety problems. Coal production process involves some basic activities such as excavation, support, transportation and other activities such as maintenance and repair work of various machines and equipment. Various health and safety problems occur while carrying out these processes. The most active types of occupational accidents at underground coal mines are collapses, support problems and accidents during transportation of materials, like coal etc., at coal production processes. A central control unit must be established to minimize occupational accidents and execute these operations simultaneously. Therefore, it is quite essential to move on mechanical applications in underground coal mining in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Underground coal mining, mechanization, worker health, occupational safety

Kaynakça

• Akkaya, S., 2001, “Maden Sektöründe Risk Faktörleri”, Türk Tabipler Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, Sayı: 5, s. 38-42.
• Buzkan, S., Buzkan, İ., “Zonguldak taşkömürü havzası iş kazalarındaki ölüm oranlarını etkileyen faktörler”, Türkiye 7. Kömür Kongresi Bildiriler Kitabı, Zonguldak, 347-361, 21-25 Mayıs, 1990.
• Buzkan, S., Ofluoğlu, G., 2007, “Zonguldak taşkömür havzası iş kazalarının sayısal analizi”, Kamu-iş Dergisi, Cilt:9, Sayı:3, Ankara.
• Hartman, H.L., Mutmansky, J.M., 2002, “Introductory Mining Engineering”, 2nd Edition, ISBN 0-471- 34851-1, p 584.
• İstanbulluoğlu, Y.S., 1999, “Türkiye Kömür İşletmelerinde 1984-1999 yılları arası meydana gelen iş kazalarının istatistiksel değerlendirmesi” Madencilik Bülteni. s. 38(4): 29-41.
• Kızıl, M.S., Kızıl, G., Tatar, Ç., ve Köse, H., 1995, “Madencilikte ileri teknolojinin kullanımı” Madencilik Bülteni, s. 34(2): 39-47.
• Kindermann, F., 1992, “Kömür Madenleri”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:2 Ankara.
• Köse, H., Şenkal, S., ve Aközel, A., “GLİ Tunçbilek bölgesi yeraltı işletmelerindeki kaza istatistikleri”, Türkiye 7. Kömür Kongresi Bildiriler Kitabı, Zonguldak, 363-381, 21-25 Mayıs, 1990.
• Moyer, F.T., 1992, “Madenlerde Güvenlik”, Çalışma Ortamı Dergisi, Sayı:2, Ankara.
• Önder, M., Önder, S., ve Akdağ, T., 2007, “GLİ Yer altı ocaklarında Mekanize ve Klasik Ayaklarda Toz Koşullarının İstatistiksel Analizi”, Madencilik Bülteni, 46(3), s. 3-8.
• Özfirat, M.K., Şimşir, F, and Gönen, A., “A brief comparison of Longwall Methods used at mining of thick coal seams”, The 19th International Mining Congress and Fair of Turkey, IMCET2005, Izmir, Turkey, 141-144, June 9-12, 2005.
• Özfırat, M.K., 2007, “Ömerler Yer altı Kömür Ocağında Tam Mekanize Üretimde Oluşan Kayıpların Belirlenmesi ve Azaltılması Üzerine Araştırmalar”, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Peng, S.S., Chiang, H.S., 1984, “Longwall Mining”, John Wıley& Sons, Inc , pp 274-333.
• Plum, D., 1994, "Die Strebtechnik im deutschen Steinkohlenbergbau 1993", Glückauf 130 Nr.l2, s.759-765.
• Şimşir, F., 1995, “Sabanlı uzunayaklarda yol-kontrollü öteleme yönteminin irdelenmesi” Madencilik Bülteni, 34(4), s. 3-11.
• Tatar, Ç., Özfirat, K., “T.K.İ.-E.L.İ. Eynez yeraltı linyit ocağında 1992 ve 2000 yılları arasındaki kazaların araştırılması”, Türkiye 13. Kömür Kongresi, Zonguldak, 61-73, 29-31 Mayıs, 2002.
• TMMOB, Maden Mühendisleri Odası, 2010, “Madencilikte Yaşanan İş Kazaları Raporu”, 152 sayfa, Ankara.