ADANA YERLEŞİM ALANINDAKİ ALÜVYONLARIN JEOTEKNİK ÖZELLİKLERİ VE COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ YARDIMIYLA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2007, Cilt: 22 Sayı: 3, 107 - 120, 01.09.2007

İbrahim Çobanoğlu Şaziye Bozdağ

Öz

Alüvyon, Adana ili yerleşim alanı içerisinde en eski yapılaşmanın üzerinde geliştiği bir birim olup ve 1998 Ceyhan depreminde yapısal hasarların en fazla olduğu zemindir. Birim, Seyhan Irmağının her iki tarafında olmak üzere doğu-batı uzanımında yayılım sunmaktadır. Alüvyon çökelleri Seyhan Irmağı doğusunda taraça çökelleri ile dokanak halindedir. Seyhan ırmağı batısında ise hem taraça ve hem de kaliş çökelleri ile dokanak ilişkisine sahiptir. İnceleme alanı geneli için ele alındığında, alüvyonu oluşturan çökellerin büyük çoğunluğunun ince taneli malzemeler olduğu görülmektedir. Alüvyon birimleri içerisinde incelenmiş olan yüzey kazılarından elde edilmiş numuneler üzerinde yapılmış sınıflandırma deneyleri, taşkın ovası niteliğindeki alüvyon çökellerinin büyük çoğunluğunun yüksek plastisiteli kil (CH) ve düşük plastisiteli kil (CL) olduklarını ortaya koymuştur. Bununla birlikte bu birimlere eşlik eden kötü derecelenmiş kum (SW), killi kum (SC), siltli kum (SM) ile kötü derecelenmiş çakıl (GP), siltli çakıl (GM) ve killi çakıl (GC) türü iri taneli malzemeler de görülmektedir. Alüvyon killerinde kalişleşme tipiktir. Zeminlerin birim hacim ağırlıkları 16 ile 22 kN/m3 arasında, gözenekliliği % 21 ile % 47 arasında, likit limitleri % 22 ile % 79 arasında ve plastik limitleri % 13 ile % 33 arasında değişmektedir. Ön konsolidasyon basıncı değerlerinin CH ve CL türü killer için 130 ile 164 kPa arasında değişmekte olduğunu görülmektedir. İncelenen birimlerin geneli için sıkışma indisi değerleri, 0.048 ile 0.085 arasında ve şişme indisi değerleri 0.0025 ile 0.0083 arasında değişmektedir. Bu çalışma kapsamında yapılan jeoteknik amaçlı sondajlar ve incelenen yüzey kazılarından elde edilen fiziksel ve mekanik parametreler Arcview Coğrafi Bilgi Sistemi programı kullanılarak hazırlanmış bir coğrafi altlık üzerinde depolanmıştır. Böylece, jeoteknik parametreleri içeren bir veri bankası oluşturulmuştur. Coğrafi altlık, Adana ili yerleşim alanına ait toplam 6 adet 1/25.000 ölçekli topoğrafik haritanın sayısallaştırılarak birleştirilmesiyle oluşturulmuştur. Elde edilen verilerin kullanılmasıyla, incelenen bölge için eş SPT-N, eş-rezistivite, eş-zemin büyütmesi, eş-kayma dalgası ve hızı eş-taşıma gücü haritaları oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Adana, Alüvyon, Jeoteknik Özellikler, Coğrafi Bilgi Sistemi.

Geotechnical Characteristics Of Alluvium Soils In Adana Settlement Area And Evaluation With Geographical Information System

Öz

Alluvium in the Adana residential area, over which some of the oldest settlements of the city have developed, is the soil that suffered the most severe structural damages in the 1998 Ceyhan earthquake. These units are spread along the east-west direction at both banks of the Seyhan river and are in contact with the terrace units in the east of the same river. They also contact the terrace and caliche deposits in the west of the Seyhan river. Most of the alluvium deposits in the study area are fine-grained soils. Classification tests that were performed on the samples obtained from surface excavations have revealed that the majority of alluvium deposits are high plasiticty clay (CH) and low plasticity clay (CL). They show characteristics of flood plain sediments. On the other hand, poor graded sand (SW), clayey sand (SC), silty sand (SM) ile poor graded gravel (GP), silty gravel (GM) ve clayey gravel (GC) types of coarse-grained sediments have been observed. Caliche formation effect is typical in alluvium clays. It has been found out that the unit weight values range between 16 and 22 kN/m3 whereas porosity varies between 21 and 47 percent. Liquid limit has been found as fluctuating between 22 and 79 percent, and plastic limit between 13 and 33 percent. Pre-consolidation pressures fluctuate between 130 and 164 kPafor CH and CL types of clays. The compression and swelling indices vary from 0.048 to 0.085 and from 0.0025 to 0.0083 respectively. The physical and mechanical properties obtained on the samples from geotechnical boreholes and trial pits were stored on a geographical base prepared with Arcview Geographical Information System. A data base containing the geotechnical parameters was thereby constituted. The geographical base includes 6 topographical maps of 1/25.000 scale. Using all data, equal SPT-N, resistivity, soil amplification, shear wave velocity and bearing capacity maps were prepared for the study area.

Anahtar Kelimeler

Adana, Alluvium, Geotechnical Properties, Geographical Information System

Kaynakça

• Çobanoğlu, İ., 2005. Adana ili ve yakın çevresinin jeoteknik koşullarının statik ve sismik durumlar için coğrafi bilgi sistemi ile değerlendirilmesi, Doktora Tezi, Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana (yayımlanmamış).
• Imai, T., Tonouchi, R., 1982. Correction of N Values With S-wave Velocity. Proc. Second European Sym. On Penetration Test, Amsterdam, pp. 67-72.
• Leonards, G.A., 1962. Foundation Engineering, McGraw-Hill Book Company, New York, 1136 s.
• Schmidt, G.C., 1961. Stratigraphic Nomenclature For The Adana Region Petrolium District, 7. Petrolium Administration Bull., 6, Ankara, s. 47-63.
• Seed, H.B., Idriss, I.M., 1971. Simplified Procedure for Evaluating Soil Liquefaction Potential, Journal of the Soil Mechanics and Foundation Division, ASCE, Vol. 97, No. 9, pp. 1249-1273.
• Yetiş, C., Demirkol, C., 1986. Adana Baseni Batı Kesiminin Detay Jeoloji Etüdü, MTA Derleme Rapor No. 8037, Ankara, 187s. (yayımlanmamış