The Position of the Readmission Agreement Between the European Union and Türkiye in the Context of Historical Transformation of Migration Policies in the Europe

Yıl 2025, Sayı: 56, 1 - 18, 30.04.2025

Gökhan Adıgüzel

https://doi.org/10.52642/susbed.1349248

Öz

After the devastation of the Second World War, the Western European countries endeavored to rebuild their political and social structures in alignment with liberal and democratic values while concurrently pursuing economic development. In the 1950s, the Western European countries followed a liberal-oriented approach about migration policies because of economic imperatives. However, this approach started to change owing to economic recessions in the 1970s and the restrictive policies prevailed. The restrictive policies continued after the end of the Cold War and reached their peak during the refugee crisis in the 2010s. One of the most important indicators of the restrictive policies in the EU was the Readmission Agreement that was signed with Türkiye in 2013. This study aims to evaluate the EU-Türkiye Readmission Agreement within the historical and intellectual context of the transformation of migration policies in Europe. The study utilises the institutionalist approach which focuses on factors such as legal regulations, agreements and policies. The study aims to contribute to the literature by analyzing the intellectual and historical background of the Readmission Agreement between the EU and Türkiye. The study concludes that migration policies in Europe diverge significantly from democratic/liberal values and are instead dominated by a security-oriented approach. The Readmission Agreement, signed at a time when the EU was criticizing Turkey for authoritarianism and human rights abuses, demonstrates the EU’s pragmatic attitude towards migration. Additionally, these policies weaken the EU's position on a global scale.

Anahtar Kelimeler

Europe , Migration Movements , Liberal Approach , Security Approach , Readmission Agreement , Türkiye

Avrupa’daki Göç Politikalarının Tarihsel Süreçteki Dönüşümü Çerçevesinde Avrupa Birliği ile Türkiye Arasındaki Geri Kabul Anlaşması’nın Konumu

Öz

Batı Avrupa ülkeleri, İkinci Dünya Savaşı’nın oluşturduğu yıkımı düzeltebilmek adına bir taraftan ekonomik bir atılım gerçekleştirirken diğer taraftan demokrasi ve liberal değerler ekseninde siyasi ve toplumsal yapısını yeniden inşa etmeye çalışmıştır. 1950’li yıllarda Batı Avrupa ülkeleri, ekonomik zorunluluklar nedeniyle göç hareketleri konusunda özgürlükçü bir yaklaşım benimsemiştir. Fakat bu yaklaşım, 1970’li yıllardaki ekonomik durgunluk döneminde değişmiş ve güvenlikçi eğilimler ağırlık kazanmaya başlamıştır. Bu yaklaşımlar, Soğuk Savaş sonrası artan düzensiz göç ve sığınma hareketliliği nedeniyle devam etmiş ve 2010’lu yıllardaki sığınmacı krizi ile had safhaya çıkmıştır. AB tarafından izlenen güvenlikçi politikaların en önemli yansımalarından birisi 2013 yılında Türkiye ile imzalanan Geri Kabul Anlaşması’dır. Çalışma, Avrupa’daki göç politikalarının dönüşüm sürecinde AB-Türkiye arasındaki Geri Kabul Anlaşması’nın konumunu düşünsel ve tarihsel bağlamda değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada yasal düzenlemeler, anlaşmalar ve izlenen politikalar gibi teoriden daha çok pratiğe yaslanan faktörleri konu alan kurumsalcı yaklaşımdan faydalanılmıştır. Çalışma AB-Türkiye arasındaki Geri Kabul Anlaşması’nın düşünsel ve tarihsel alt yapısını analiz eden özgün tarafıyla literatüre katkı sağlamayı hedeflemektedir. Çalışmanın sonucuna bakıldığında, Avrupa’da göç konusunda izlenen politikaların demokratik ve liberal değerlerden uzak olduğu ve güvenlikçi yaklaşımların daha ağır bastığı görülmektedir. AB’nin Türkiye’ye otoriterlik ve insan hakları konusunda eleştiri yaptığı bir dönemde imzalanan Geri Kabul Anlaşması, AB’nin göç konusundaki pragmatist tutumunu göstermekle birlikte küresel ölçekteki imajını zayıflatmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Avrupa , Göç Hareketleri , Özgürlükçü Yaklaşım , Güvenlikçi Yaklaşım , Geri Kabul Anlaşması , Türkiye

Kaynakça

• Adıgüzel, Y. (2016). Göç Sosyolojisi. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Akdoğan, E. & Atalay, M. (2017). Avrupa Birliği’ni Değişime Zorlayan Güç: Göç. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1), 2437-2454.
• Akkerman, M. (2018). Expanding the Fortress: the Policies, the Profiteers and the People Shaped by EU’s Border Externalisation Programme. Transnational Institute ve Stop Wapenhandel.
• Aykaç, M. & Yertüm, U. (2017). Avrupa Birliği Göç Politikalarının Gelişimi: Misafir İşçi Kabulünden Sığınmacı Akınına, Journal of Social Policy Conferences, 1(70), 1-29.
• Bade, K. (2003). Migration in European History. Blackwell Publishing.
• Bartram, D., Poros, M. V. & Monforte, P. (2017). Göç Meselesinde Temel Kavramlar. I. A. Tuncay (Çev). Hece Yayınları.
• Bayraklı, E. & Keskin, K. (2017). Avrupa’nın Mülteci Krizi. Akademik İncelemeler Dergisi, 12(2), 115-136. https://doi.org/10.17550/akademikincelemeler.342428
• Blanco Sio-Lopez, Cristina B. ve Tedeschi, P. (2015). Migrants and European Institution: A Study on the Attempts to Address the Economic and Social Challenges of Immigration in EU Member States. F. Fauri (Ed.). The History of Migration in Europe (ss. 126-153). Routledge.
• Boswell, C. (2000). European Values and the Asylum Crisis. International Affairs, 76(3), 537-557. https://doi.org/10.1111/1468-2346.00150.
• Bulmer, S. (1993). The Governance of the European Union: A New Institutionalist Approach. Journal of Public Policy, 13 (4), 351-3181.
• Canpolat, H. & Arıner, H. O. (2012). Küresel Göç ve Avrupa Birliği İle Türkiye’nin Göç Politikalarının Gelişimi. Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi.
• Castles, S. (1986). The Guest-Worker in Western Europe—An Obituary. The International Migration Review, 20(4), 761-778. https://doi.org/10.2307/2545735
• Castles, S. & Miller, M. J. (2008). Göçler Çağı Modern Dünyada Uluslararası Nüfus HareketleriB. U. Bal & İ. Akbulut (Çev). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Ekinci, M. U. (2016). Türkiye-AB Geri Kabul Anlaşması ve Vize Diyaloğu. SETA Yayınları.
• European Union European Commission. (2020). Overall figures of immigrants in European Society. https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/promoting-our-european-way-life/statistics-migration-europe_en#overall-figures-of-immigrants-in-european-society [25.03.2022].
• European Council (2015a). European Council Meeting Conclusions. Brüksel, 25-26 Haziran.
• European Council (2015b). Legislative Acts and Other Instruments. Brüksel, 22 Eylül.
• Faist, T. (2000). The Volume and Dynamics of International Migration and Transnational Social Spaces. Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780198293910.001.0001.
• Fassmann, H. (2009).European Migration: Historical Overview and Statistical Problems. H. Fassmann, U. Reeger & W. Sievers (Ed). Statistics and Reality: Concepts and Measurements of Migration in Europe. (ss. 21-44). Amsterdam University Press.
• Geddes, A. & Scholten, P. (2016). The Politics of Migration and İmmigration in Europe. Sage Publications. https://doi.org/10.4135/9781473982703.
• Güleç, C. (2015). Avrupa Birliği’nin Göç Politikaları ve Türkiye’ye Yansımaları, TESAM Akademi Dergisi, 2(2), 81-100.
• Güler, A. (2021). Göç Olgusunun Çok Boyutlu Etkileri ve Türkiye'ye Yansımaları, Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 218-239.
• Gümüş, İ. (2018). Tarihsel Perspektifte Refah Devleti: Doğuş, Yükseliş ve Yeniden Yapılanma Süreci, Journal of Political Administrative and Local Studies, 1(1), 33-66.
• Hall P. & Taylor P. (1996). Political Science and the Three New Institutionalisms. Political Studies, 44 (2), 936-957.
• IOM (2009). Göç Terimleri Sözlüğü. Uluslararası Göç Örgütü.
• İçduygu, A. (2010). Türkiye'de Uluslararası Göçün Siyasal Arka Planı: Küreselleşen Dünyada Ulus-Devleti İnşa Etmek ve Korumak. B. Pusch ve T. Wilkoszewski (Ed.). Türkiye'ye Uluslararası Göç: Toplumsal Koşullar, Bireysel Yaşamlar. (ss.17-40). Kitap Yayınevi.
• İçduygu, A. (2014). Türkiye’nin Uluslararası Göç Politikaları, 1923-2023: Ulus-devlet Oluşumundan Ulus-Ötesi Dönüşümlere. Koç Üniversitesi Göç Araştırmaları Merkezi.
• Kahraman, S. (2016). Avrupa Bütünleşmesi Kuramları: 1980 Sonrası. Seçkin Yayıncılık.
• Karolewski, I. P. & Benedikter, R. (2018). Europe’s Refugee and Migrant Crisis: Political Responses to Asymmetrical Pressures, Politique Eurepenne, 1(60), 98-132. doi:https://doi.org/10.3917/poeu.060.0098.
• Koçak, O. & Gündüz, R. D. (2016). Avrupa Birliği Göç Politikaları ve Göçmenlerin Sosyal Olarak İçerilmelerine Etkisi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12), 66-91. https://doi.org/10.17828/yalovasosbil.288377.
• Koff, H. & Giraldo, G. N. (2015). Living on the Edge: Migration, Citizenship and the Renegotiation of Social Contracts in European Border Regions. F. Fauri (Ed.). The History of Migration in Europe (ss. 230-250). Routledge.
• Kuzelewska, E. & Weatherburn, A. & Kloza, D. (2018). Asking Big Questions: Migrants Ante Portas and What to Do with Them?, Irregular Migration as a Challange for Democracy (ss. 13-47). Intersentia.
• Lucassen, L. (2019). The Rise of the European Migration Regime and Its Paradoxes (1945–2020). International Review of Social History, 64(3), 515-531. https://doi.org/10.1017/S0020859019000415.
• Migration Policy Institute (2021). The EU-Turkey Deal, Five Years On: A Frayed and Controversial but Enduring Blueprint, https://www.migrationpolicy.org/article/eu-turkey-deal-five-years-on [31.07.2023]
• Papathanasiou, K. & Kapartziani (2016.). The Refugee Crisis as a European Democratic Crisis. Glocalism: Journal of Culture, Politics and İnnovation, 2(1), 1-25. doi:https://doi.org/10.12893/gjcpi.2016.2.6.
• Sönmez, P, & Kırık, H. (2017). Turkish-EU Readmission Agreement: A Critique of EU-Turkey Migration Dialogue,Güvenlik Stratejileri Dergisi, 13(25), 1-26.
• TBMM (1961). Cenevre’de 1951 Tarihinde İmzalanmış Olan Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Sözleşmenin Tasdiki Hakkında Kanun Tasarısı ve Dışişleri Komisyon Raporu, 1-23.
• Türkiye-AB Vize Muafiyeti Süreci ve Geri Kabul Anlaşması Hakkında Temel Sorular ve Yanıtları (2013). Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı.
• Türkiye Cumhuriyeti ile Avrupa Birliği Arasında İzinsiz İkamet Eden Kişilerin Geri Kabulüne İlişkin Anlaşma. T.C Resmi Gazete, 29076, 2 Ağustos 2014.
• Türkiye’nin Avrupa Birliğine Katılım Sürecine İlişkin 2001 İlerleme Raporu (13.11.2001). Avrupa Toplulukları Komisyonu.
• UNHCR (2001). Asylum Applications in Industrialised Countries, 1980-1999. Cenevre: Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği.
• UNHCR (2023). Operational Data Portal Refugee Situations, https://data2.unhcr.org/en/situations/mediterranean/location/5179 [31.07.2023]
• Ünalp-Çepel, Z. (2020). Critical Arguments About Readmission Practices and Policies Between EU and Turkey. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 19(2), 501-522. https://doi.org/10.32450/aacd.886943.
• Van Mol, C. & de Valk, H. (2016). Migration and Immigrants in Europe: A Historical and Demographic Perspective. B. Garces-Mascarenas & R. Penninx (Ed.). Integration Processes and Policies in Europe: Contexts, Levels and Actors (ss. 31-55). Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-319-21674-4_3.
• Yıldız Yücel, Sümeyra. (2017, Kasım 21). Analiz: Avrupa’nın Mültecilerle İmtihanı. SETA. https://www.setav.org/analiz-avrupanin-multecilerle-imtihani/
• Yilmaz-Elmas, F. (2020). EU’s Global Actorness in Question: A Debate over the EU-Turkey Migration Deal. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 17(68), 161-177. https://doi.org/10.33458/uidergisi.856887.