Coğrafya Dersi Öğretim Programında Küresel İklim Değişikliği

Yıl 2009, Sayı: 22, 157 - 168, 01.08.2009

Nazlı Gökçe Erdoğan Kaya

Öz

Dünyada iklimlerde meydana gelen değişiklikler, Küresel İklim Değişikliği KİD olarak adlandırılmaktadır. İklim değişikliğinin temel nedenini çevre sorunlarının oluşturduğu bilinmektedir. Son yıllarda dünyada olduğu gibi Türkiye’de de görülen sıcaklık, basınç ve yağışgibi iklim elemanlarının normal kabul edilen değerlerin dışına çıktıklarıgözlenmektedir. Kimi bilim insanlarısubtropikal kuşakta yer alan Türkiye’nin KİD’nden en çok etkilenen ülkeler arasında yer alacağınıbelirtmektedir. Yasal çerçevede alınan önlemler, çevrenin korunmasında etkili olmaktadır. Ancak, bunların yeterli olmadığısık sık çeşitli bilimsel ortamlarda dile getirilmektedir. Nitelikli bir çevre oluşturma konusunda yapılabilecek etkili yollardan biri de, eğitimden yararlanmaktır. Bunun için öncelikle, çalışma alanıKİD’ni kapsayan eğitim programlarınıincelemek gereklidir. Böylece, elde var olan olanaklar belirlenerek daha etkili önlemler geliştirilebilir. Eğitim programlarıincelendiğinde KİD eğitimine uygun olanlardan birinin Coğrafya olduğu görülmektedir. Bu araştırmada, Coğrafya Dersi Öğretim Programında; KİD’ne ilişkin hangi kazanımlara, öğrenme alanlarına, etkinliklere, becerilere, değerlere, ölçme ve değerlendirme tekniklerine yer verildiği ve bunların programda ne oranda olduğu araştırılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmıştır. Araştırmada uygulanmakta olan Coğrafya Dersi Öğretim Programıtemel alınmıştır. Çalışmanın güvenilirliği açısından amaçta belirtilen öğeler, iki araştırmacıtarafından ayrıayrıincelenmişve görüşbirliği ilkesine uyulmuştur. Araştırmanın sonucunda Coğrafya Dersi Öğretim Programında, her sınıf düzeyinde KİD’ne ilişkin kazanımlara yer verildiği görülmüştür. KİD açısından önemli olabilecek kazanımlara ve etkinliklere özellikle “Çevre ve Toplum” ile “Doğal Sistemler” öğrenme alanlarında yer verildiği saptanmıştır. Araştırmanın sonucunda 2005 Coğrafya Dersi Öğretim Programının öğrencilerde KİD’ne ilişkin bir bilinç oluşturmayıamaçladığıgörüşüne ulaşılmıştır. Bu bilincin daha da geliştirilmesi için araştırmanın sonuçlarına dayalıolarak bazıönerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Coğrafya Eğitimi, Coğrafya Dersi Öğretim Programı, Küresel İklim Değişikliği

Global Climate Change in the Instructional Program for Geography Course

Öz

Changes in the climate around the world are called Global Climate Changes GCC . It is known that the main reason of climate change lies within environmental problems. Recently, climate in Turkey has also been out of normal range just like the rest of the world; and weather events such as heat, rain, and pressure have been experienced more differently than the past years. According to some scientists, Turkey, being in the subtropical zone, will be one of the countries that will be influenced by GCC significantly. Legal precautions are seen effective in the protection of the environment. However, they are often stated to be inadequate in various scientific occasions. Education can be one of the most effective measures in creating a qualified environment. The growing body of individuals with environmental awareness within the rapidly expanding world society can be a seriously preventive precaution in preserving and improving the environment. The population growth in Turkey accentuates the importance of environmental education. Therefore, some sort of training on GCC should be provided at every level. Thus, instructional programs whose scope covers GCC should be analyzed first. This will enable one to develop more efficient precautions. Analysis of the instructional programs reveals that Geography is appropriate for GCC education. Geography scrutinizes events happening in the environment in terms of the reciprocal relation between nature and human. Since geography investigates the conditions and environment that GCC is observed, it can be used to raise awareness in next generations. This study examines what gains, learning fields, activities, skills, values, and assessment techniques related with GCC are included in the Instructional Program for Geography Course IPGC , and what their inclusion frequencies are. Documentary Analysis technique, one of the qualitative research methods, has been utilized in this study. The IPGC, which is already in effect, has served as a basis for this study. Components outlined in the purpose part have been analyzed by the two researchers in order for the reliability of the study and in accordance with agreement principle. Analysis of the IPGC has resulted that some gains regarding GCC are included within the program for each grade level. Especially the learning fields of “Environment and Society” and “Natural Systems” have been determined to cover the gains that are most meaningful in terms of GCC. The highest number of gains related with GCC has been found in the 9th and 11th grades. One can state that there is a certain consistency among the grades in terms of the number of gains, except for 10th grade that holds the least number of gains related to GCC. The rate of gains regarding GCC has been compared to the general number of gains in order to see the ratio. The highest and the least numbers of gains have been identified in the 9th and 10th grades, respectively. The rate of gains concerning GCC can be said to be consistent with the total number of gains for 11th and 12thgrades

Anahtar Kelimeler

Coğrafya Eğitimi, Coğrafya Dersi Öğretim Programı, Küresel İklim Değişikliği

Kaynakça

• Ahlberg, M., Kaasinen, A., Kaivola, T., & Houtsonen, L. (2001). Collaborative knowledge building to promote in-service teacher training in environmental education. Journal of Information Technology for Teacher Education, 10(3), 227-238.
• Aksay, C. S., Ketenoğlu, O., & Kurt, L. (2005). Küresel iklim değişikliği. Konya, Selçuk Üniv. Fen Ed. Fak. Fen Dergisi, 25, 29-41.
• Alaz, A. (2009). Çoklu zekâ kuramı destekli eğitimin dokuzuncu sınıf coğrafya derslerinde başarıya etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 1-22.
• Bord, R. J., O’Connor, R. E., & Fischer, A. (2000). In what sense does the public need to understand global climate change? Public Understanding of Science, 9(3), 205-218.
• Boyes, E., & Stanisstreet, M. (1992). Students’ perceptions of global warming, International Journal of Environmental Studies, 42, 287-300.
• Boyes, E., Chuckran, D., & Stanisstreet, M. (1993). How do high school students perceive global climatic change: What are its manifestations? What are its origins? What corrective action can be taken? Journal of Science Education and Technology, 2(4), 541-557.
• Carter, L. M. (1998). Global environmental change: modifying human contributions through education. Journal of Science Education and Technology, 7(4), 297-309.
• Çağlıyan, A., & Özan, M. B. (2003). Evaluation of excursion and observation method on learning in geography education, XII. Eğitim Bilimleri Kongresi, 15-18 Ekim 2003 Antalya, 2343-2360.
• Çepel, N., & Ergün, C. Küresel Isınma ve Küresel İklim Değişimi. http://www.tema.org.tr/CevreKutuphanesi/KureselIsinma/KureselIsinma.htm. 21.05.2007 tarihinde alınmıştır.
• Demirel, Ö. (2004). Öğretimde Planlama ve Değerlendirme Öğretme Sanatı. (Yedinci Baskı) Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Demirkaya, H. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının küresel ısınma kavramı algılamaları ve öğrenme stilleri: fenomenografik bir analiz. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi (KUYEB), 8(1), 33-58.
• Durmuşkahya, C. (2009). Küresel iklim değişikliğinin bitki örtüsüne etkileri. Bilim ve Teknik, 42(496), 42-43.
• Erdamar (Koç), G., & Demirel, M. (2008). Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının duyuşsal ve bilişsel öğrenme ürünlerine etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 629-661.
• Erden, M. (1998). Eğitimde Program Değerlendirme. (Üçüncü Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Fortner, R. W., Lee, J. Y., Corney, J. R., Romanello, S., Bonnell, J., Luthy, B., Figuerido, C., & Ntsiko, N. (2000). Public understanding of climate change: certainty and willingness to act. Environmental Education Research, 6(2), 127-141.
• Gowda, M., Fox, J.C., & Magelky, R.D. (1997). Students’ understanding of climate change: insights for scientists and educators, Bulletin of The American Meteorological Society, 78(10), 2232-2240.
• Gözcelioğlu, B. (2009) Türkiye için iklim değişikliği senaryoları. Bilim ve Teknik, 42(496), 32-41.
• Hertsgaard, M. (2001).Yeryüzü Gezgini, Çevresel Geleceğimizin Peşinde Dünya Turu. İstanbul. TEMA, Yayın No. 34.
• Hungerford, H. R., & Volk, T. L. (1990). Changing learner behavior through environmental education, 21, 8-21.
• IPCC, Climate Change 2001: The Scientific Basic Contribution of Working Group I to the Third Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), Eds.: J. T. Houghton et al., Cambridge University Press, Cambridge.
• IPCC, Climate Change 2007: The Physical Science Basis: Summary for Policymakers-Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), IPCC Secretariat, WMO, Geneva.
• Kadıoğlu, M. (2001). Bildiğimiz Havaların Sonu. Küresel İklim Değişimi ve Türkiye. İstanbul, Güncel Yayıncılık A.Ş. No.110.
• Kızılçaoğlu, A. (2006). Coğrafya Dersi Öğretim Programı hakkında düşünceler. Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 9(16), 1-19.
• Lowe, T., Brown, K., Dessai, S., Doria, M. F., Haynes, K., & Vincent, K. (2006). Does tomorrow ever come? Disaster narrative and public perceptions of climate changei. Public understanding of Science, 15(4), 435-457.
• Mason, L., & Santi, M. (1998) Discussing the greenhouse effect: children’s collaborative discourse reasoning and conceptual change. Environmental Education Research, 4(1), 67-85.
• Merriam, S. B. (1998). Qualitative Research and Case Study Applications in Education. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
• Mitscherlich, G.(1995). Die Welt in der wir leben. Entstehung–Entwichlung, heutige Stand. Rombach Ökologie, Rombach Verlag, Freiburg.
• National Geography Research, 1994 National Geography Standards, Geography for Life, Washington.
• National Geographic Research, 1997 Rediscovering Geography, National Academy Press, Washington.
• O’Donnell, T. M. (2000). Of loaded dice and heated arguments: putting the hansen-michaels global warming debate incontext. Social Epistemology, 14(2/3), 109-127.
• Özçelik, D. A. (1991). Coğrafya Dersinde Ölçme ve Değerlendirme. Coğrafya Öğretimi, Alkan, C. (Ed). Eskişehir: A:Ü: AÖF Yayınları.
• Öztürk, K. (2002). Küresel iklim değişikliği ve Türkiye’ye olası etkileri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 47-65.
• Prochaska, J. O., Norcross, J. C., & DiClemente, C. C. (2002). Changing for good. A revolutionary six- stage program for overcoming bad habits and moving your life positively forward. New York: Harper Collins.
• Pruneau, D., Doyon, A., Langis, J., Vasseur, L., Martin, G., Ouellet E., & Boudreau, G. (2006). The process of change experimented by teachers and students when voluntarily trying environmental behaviors. Applied Environmental Education and Communication, 5, 33-40.
• Ribbe, J. (2002). Internet based climate science teaching. Australian Science Teachers Journal, 48(3), 28-35.
• Rye, J.A.; Rubba, P. A., & Wıesenmayer, R.L. (1997) An investigation of middle school students’ alternative conceptions of global warming, International Journal of Science Education, 19(5), 527-551.
• Sönmez, V. (2004). Dizgeli Eğitim. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Şahin, C. (2003). Türkiye’de Coğrafya Öğretimi, Sorunları ve Çözüm Önerileri. (İkinci Baskı) Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Şahin, S. (2003). Coğrafya öğretiminde beş temel konu. XII: Eğitim Bilimleri Kongresi, 15-18 Ekim 2003 Antalya, 2361-2383.
• Tekbaş, Ö. F., Vaizoğlu, S. A., Oğur R., & Güler, Ç. (2005). Küresel ısınma, iklim değişikliği ve sağlık etkileri. Gülhane askeri Tıp Akademisi Komutanlığı, 58, Ankara, Ocak 2005.
• Türkeş, M., Sümer, U. M., & Çetiner, G. (2000). KİD ve olası etkileri, Çevre Bakanlığı, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Seminer Notları (13 Nisan 2000, İstanbul Sanayi Odası), 7- 24, ÇKÖK Gn. Md., Ankara.
• Türkeş, M., (2007), Küresel İklim Değişikliği Nedir? Temel Kavramlar, Nedenleri, Gözlenen ve Öngörülen Değişiklikler. I. Türkiye İklim Değişikliği Kongresi (TİKDEK), 11–13 Nisan 2007, İTÜ, İstanbul.
• Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü (TAGEM), İklim Değişikliklerinin Tarım Üzerine Etkileri Paneli Raporu, TAGEM, Ankara, 2001.
• WMO. (1999). WMO Statement on the Status of the Global Climate in 1998, WMO-No. 896, World Meteorological Organization, Geneva.
• Yanpar Yelken, T. (2006). İlköğretim Sınıf Öğretmeni Adaylarının Sosyal Bilgiler Dersinde Tamamlayıcı Değerlendirme Yaklaşımları Konusundaki Görüşleri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2, 58- 75.