Orta Asya Ülkelerinde Kamu Yönetiminin Dönüşümü

Yıl 2014, Sayı: 31.1, 45 - 55, 01.01.2014

Handan Ertaş İsmail Sevinç

Öz

Kamu Yönetiminde idareyi geliştirme, yeniden düzenleme ya da yapısal dönüşüm, dünyadaki tüm ülkelerinin gündeminde olan bir konudur. Siyasi rejimi ne olursa olsun kamu yönetiminin dönüşümü, bugün gelişmişve gelişmekte olan ülkelerin gündemini meşgul eden konuların başında gelmektedir. Özellikle 1980’den sonra dünyada yaşanan gelişmeler, kamu yönetiminin yapısal dönüşümünü bir ihtiyaç olmaktan çıkartıp bir zorunluluk haline getirmiştir. Kamu yönetimi alanında yaşanan değişimi anlayabilmek öncelikle dünyada yaşanan değişim sürecini anlamaktan geçmektedir. Kamu yönetimi alanında yaşanan değişimin siyaset, ekonomi ve toplumsal alandaki temel düşünce akımları, tarihsel dönüm noktasıniteliğindeki önemli olaylar ve olgularla birlikte ele alıp değerlendirmek bir zorunluluk haline gelmiştir. Özellikle Doğu Blok’unun çökmesiyle birlikte dünya genelindeki iki taraflıpolitik güç rekabeti ve ideolojik bloklaşma son bulmuştur. Merkezi planlamacıkamu yönetimi sistemlerinin esnekleşmesi, iletişim ve bilgi teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte ekonomik alanda hızlıbir uluslararasılaşma yaşanmıştır. Buna ek olarak ulus devletlerin sınırlarınıaşan şiddetli bir rekabet tüm dünyaya egemen olmuştur. Bu periyotta bireyin temel hak ve özgürlüklerinin önemi ortaya çıkmıştır. Bu durum vatandaşın kamu otoritesi ve devlete karşıolan bakışaçısınıdeğiştirmiştir. Diğer taraftan kamu hizmetinin kaliteli ve şeffaf bir biçimde yerine getirilmesine yönelik istek ve beklentiler artmıştır. Ayrıca bu durum, demokratik mekanizmalara işlerlik ve etkinlik kazandırmışve vatandaşların yaygın bir biçimde yönetime katılma taleplerinin gündeme gelmesine yol açmıştır. Böylece bir önceki döneme ait zihniyet dünyasıve bu dünyaya has yönetim analayışıdeğişmiştir. Özgürlükçü, ekonomik ve siyasal düşüncenin temel dayanaklarıolan bireycilik, esneklik, girişimcilik, etkenlik, kar elde etme, risk alma ve yarışmacılık gibi unsurlar, ortaya çıkan yeni ekonomik, toplumsal ve siyasal yapılanmanın temel değerleri haline gelmiştir. Bu çalışmada kamu yönetimindeki bu dönüşümün temel araçlarından faydalanarak bağımsızlık sonrasıOrta Asya ülkelerinde söz konusu olan kamu yönetimi reformlarıincelenmektedir. Çalışmada gerek merkezi planlamacıekonomik sistemden serbest piyasaya geçişi sağlayan kamu yönetimi reformları, gerekse devlet vatandaşilişkileri ve yeni anlayışta ki devletin rolünü ilgilendiren dönüşüm süreçleri de ele alınmıştır. Böylece bu ülkelerde ne derece bir değişim olduğu ve ne derece geçmişyapıyla bağlantılıbir direnç yaşandığı, dönüşümün kurumsal yapılarının ne derece oluşturulabildiği ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Devlet, GeçişÜlkeleri, Küreselleşme, Yeni Kamu Yönetimi, Orta Asya Ülkeleri Çalışmanın türü: Araştırma

The Transformation Of Public Administration In Central Asia Countries

Öz

Developing, reforming or structural transformation of management in Public Administration is an issue in all countries agendas. No matter what the political regime is, transformation of public administration is one of the issues that occupies the agendas of developed and developing countries. Developments especially after 1980 made structural transformation of public administration compulsory rather than necessity. One must understand the process of change in the world to be able to understand the change in public administration. The change in public administration is to be discussed and evaluated in collaboration with politics, economy, mainstream movement of thoughts in society and important milestones and facts in history. Especially, after the downfall of the Eastern Block, the bilateral politic power opposition and the ideological blocking had ended. The flexibility of the public administration systems caused the improvement of the communication and the information systems and also it caused a rapid internalization in economy. In addition, the violent opposition which was beyond the boundaries had covered the whole world. In this period, the individual rights and independence had revealed its importance. This situation had changed the citizens’ public authority and the point of view against the government. On the other hand, people started to demand a more qualified and transparent public service. In addition, this situation brought operability and activity to democratic mechanisms and it also caused citizens to be a part of the administration. Thus, the mentality and the administration understanding which were belong to the previous period had changed. Individualism, flexibility, entrepreneurship, effectiveness, profit obtainment, risk taking and competitiveness had become main factors of the new economic, social and political reconstruction. In this study, reforms in public administration of Central Asia countries after independence is analyzed by making use of basic means of transformation in public administration. Public administration reforms both are ensuring the transition from central planning economy system to free market economy and relations between state and citizen relationships, transformation processes in state’s role in new understanding. Thereby, it is aimed to put forth to what extend the change happened in these countries, to what extend the resistance related to the previous structure happened and to what extend organizational structure of transformation was constituted

Anahtar Kelimeler

State, Transition Countries, Globalization, New Public Management, Central Asia Countries

Kaynakça

• Aktan, C. C. (2002). “Dünyadaki Yeni Trendler Çerçevesinde Devletin Değişen Rolü ve Geçiş Ekonomileri”, Küreselleşme ve Geçiş Ekonomileri Uluslararası Sempozyumu, 2-4 Mayıs, Bişkek / Kırgızistan.
• Altay, A. (2013). “Geçiş Ekonomilerinde Devletin Ekonomik Rolleri, Görevleri ve KOBİ’lerin Durumu” http://www.econturk.org. [Erişim: 17.12.2013].
• Baimyrzaeva, M. (2005). “Institutional Reforms in Kyrgyzstan”, Central Eurasian Studies Rewiew, Vol.4, No:1, Winter. ss. 29-35
• Behn, R. D. (2001). Rethinking Democratic Accountability, Washington D.C.: Brookings Inst. Press.
• Bezemer, D.J. (2006). “Poverty in Transition Countries”, Journal of Economics and Business, Vol. IX, No: 1, ss. 11-35.
• Boettke, P. J. ve Leeson P. (2013). “Is the Transition to the Market too Imported to be Left to the Market”, http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/1468-0270.00398/abstract, [Erişim: 25.12.2013].
• Caiden, G. (1991). Administrative Reform Comes of Age, Walter de Gruyter: New York.
• Çokgezen, M. (2004). “Corruption in Kyrgyzstan: The Facts, Causes and Consequences”, Central Asian Survey, 23 (1), ss. 79–94.
• Çokgezen, M., J. Çokgezen ve G. B. Özcan (2002). “Kırgızistan Ekonomisinde Belirsizliğin Kaynakları”, Proceedings of First International Conferance on The Fiscal Policies In Transition Economies, Kyrgz-Turkish Manas Universty Departman of Public Finance, Kyrgyz–Turkish Manas University Publication No: 56, Conferance Series No: 5, Bishkek.
• Egeli, H. (2002). “Geçiş Ekonomilerinde Mali Saydamlık”, Küreselleşme ve Geçiş Ekonomileri Uluslararası Sempozyumu, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Yayınları: 29, Kongre Dizisi: 3, 02- 04 Mayıs, Bişkek- Kırgızistan.
• Gleason, G. (2004), “Reform Strategies in Central Asia: Early Starters, Late Starters, and Non- Starters”, In the Tracks of Tamerlane: Central Asia’s Path to the 21st Century, D. L. Burghart ve T.S. Helf (Eds.), Washingron D. C.: NDU Press.
• Gomulka, S. (2000). “Makroekonomic Politicies and Achievements in Transition Economies, 1989- 1999”, Economic Survey of Europe, No2/3.
• Gürgen, E. (2000). “Central Asia: Achievements and Prospects”, Finance & Development, A Quarterly Magazine of the IMF, Vol.37, No.3, Sept. ss. 52-75.
• Hare, P.G. (2001). “Institutional Change and Economic Performance in the Transition Economies”, Economic Survey of Europe, S: 2, ss.77-102.
• Havrylyshyn, O. and J. Odling-Smee (2000). “Political Economy of Stalled Reforms”, Finance & Development, A Quarterly Magazine of the IMF, Vol. 37, No 3, Sept. ss. 17-43.
• Işık, A. (2013). “Sosyalist Ekonomik Sistemden Piyasa Ekonomisine Geçişin Nedenleri”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Sayı: 20. http://www.bjmer.net/Makaleler/195442499_105- 118%20I%C5%9EIK.pdf. [Erişim: 25.12. 2013].
• Johansen, L. (2001). “Governance and State Capacity in Post-Communist States”, ECPR Joint Sessions of Workshop, Institute of Political Studies, Grenoble, Nisan. 12 (5). ss. 45-63.
• Kernaghan, K. (1996). “Public Government: The Post-Bureaucratic Paradigm”, Canadian Public Administration, 36, (4), ss. 45-67.
• Kobanbaev, M. (2003), “Radical, Gradual and Institutional Approach in Understanding the Transition from a Planned to a Market Economy in the Kyrgyz Republic”, http://www.umsl.edu/~mk6c3/ paper/radgradinst.pdf, [Erişim: 22.12.2013].
• Kubicek, P. (1998). “Authoritarianism in Central Asia: curse or cure?”, Third World Quarterly, 19(1), ss. 29-43.
• Loung, P. J. (2004). “Economic Decentralization in Kazakhstan: Causes and Consequences.”, The Transformation of Central Asia:States and Societies From Soviet Rulet o Independence, Cornell University Press, ss. 39-55.
• Manning N. ve N. Parison, (2003). International Public Administration Reform: Implications for Russian Federation, Washington D.C.: The Wolrd Bank.
• Matveeva, A. (1999). “Democratization, Legitimacy and Political Change in Central Asia”, International Affairs, 75 (1), ss. 23-44.
• Meriç, M. (2002). “Geçiş Ekonomilerinde Mali Reformlar Kırgızistan Cumhuriyeti İçin Dersler”, Küreselleşme ve Geçiş Ekonomileri Uluslararası Sempozyumu, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Yayınları: 29, Kongre Dizisi: 3, 02-04 Mayıs 2002. Bişkek-Kırgızistan.
• Merry, E. W. (2004). “Governance in Central Asia: National in Form, Soviet in Content”, Cambridge Review of International Affairs, 17 (2), ss. 285-300.
• Miynat, M. (2004). “Geçiş Ekonomilerinde Yeniden Dağılım ve Yoksulluk”, Proceedings of First International Conferance on The Fiscal Policies In Transition Economies, Kyrgz- Turkish Manas Universty Departman of Public Finance, Kyrgyz –Turkish Manas University Publication No: 56, Conferance Series No: 5, Bishkek.
• North, D. C. (1991). “Institutions”, Journal of Economic Perspectives, 5 (1), ss. 97-112.
• Ovin, R. (2001). “The Nature of Institutional Change in Transition”, Post-Communist Economies, 13 (3), ss. 133-146.
• Pomfret, R. (2003). “Economic Pefromance in Central Asia Since 1991: Macro and Micro Evidence”, Comparative Economic Studies, Vol.45, ss. 442-465.
• Prezeworski A. (1998). “The State in a Market Economy”, Transforming Post-Communist Political Economies. J. M. Nelson, C. Tilly ve L. Walker (Eds.), National Academy Pres, ss. 411-430.
• Rogovin, V. Z. (2013). “Stalin’s Terror of 1937-1938: Political Genocide in the USSR”, http://www.wsws.org/en/articles/2009/06/rogo-j01.html. [Erişim: 29.12.2013].
• Sally, N. C. (2002). Power And Change in Central Asia, Routledge: New York.
• Symth, R. (1998). “New Institutional Economics in the Post-Socialist Transformation Debate”, Journal of Economic Surveys,12 (4), ss. 361–398.
• Şahin, H. (2002). İktisada Giriş, Bursa: Ezgi Kitapevi Yayınları.
• Tandırcıoğlu, H. (2002). “Geçiş Ekonomilerinde Özelleştirme” Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 3, İzmir, ss. 12–22.
• Turan, Güngör (2007). “Piyasa Ekonomisine Geçiş Ülkelerinde Reformlar ve Yeni Devletin İşlevleri”, Kamu-İş, Cilt: 9, Sayı: 1, ss. 17–27.
• Weder, B. (2013), “Institutional Reform in Transition Economies: How Far They Come?”, http://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2001/wp01114.pdf. [Erişim: 20.12.2013].
• WORLD BANK (2013). “Transition, The First Ten Years, Analysis and Lessons for Eastern Europe and Former Soviet Union”, http://elibrary.worldbank.org/doi/abs/10.1596/0-8213-5038-2, [Erişim: 28.12.2013].
• Yıldız, H. (2002). “Geçiş Ekonomilerinde Dönüşüm Süreci ve Mali Reformlar”, Küreselleşme ve Geçiş Ekonomileri Uluslararası Sempozyumu, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Yayınları: 29, Kongre Dizisi: 3, 02-04 Mayıs 2002. Bişkek-Kırgızistan.