Net Hata Ve Noksan Hesabı ve İhracaat İlişkisi: 1984-2012 Türkiye Analizi

Yıl 2014, Sayı: 31.1, 135 - 143, 01.01.2014

Orhan Çoban Bilal Özel

Öz

Her bilanço bir dengeye, yani giren ve çıkan hesaplar arasında bir eşitliğe sahip iken; ödemeler dengesinin analitik olarak izlendiği ödemeler bilançosu da, aynı şekilde çift taraflıbir kayıt sistemi ile oluşturulmaktadır. Genel olarak Ödemeler Bilançosu dengesi denildiğinde Cari işlemler hesabıile Sermaye ve Finans Hesabının mutlak değer olarak toplamının birbirine eşit olmasıgerekmektedir. Bu denklik sağlanamadığında ise Net hata ve noksan hesabıdengeyi oluşturmak için pozitif ya da negatif değer almaktadır. Ödemeler dengesi hesabıincelendiğinde, tabloyu denkleştirici bir hesap olarak kullanılan “net hata ve noksan” hesabının NNH , 2002 yılından bu yana pozitif bakiye verdiği görülecektir. Net hata ve noksan Hesabı, ölçüm hatalarıve tablodaki verilerin eksik veya fazla derlenmesinden kaynaklanmaktadır. Özellikle son yıllarda küreselleşmenin de etkisiyle ülkelerin dışekonomik faaliyetlerinde çok ciddi artışlar görülmektedir. Bu artışbizlere ülkelerin toplam ekonomik faaliyetleri içindeki dışekonomik ilişkilerinin her geçen yıl daha da önem kazandığınıgöstermektedir. Söz konusu bu ilişkilerin tüm detaylarının incelenebilmesi ve ülkenin genel durumu hakkındaki bilgiler giderek önem kazanmıştır. Özellikle cari işlemler bilançosundaki açıklar ve bu açığıkapatmaya yönelik uygulanacak olan politikalar ekonomiye yön vermektedir. İlk defa 2003 yılında dikkate alınmayacak büyüklük sınırınıaşan bu hesap, bu tarihten itibaren akademisyenlerin ve politika yapıcıların dikkatini çeker bir hale gelmiştir. Tarihsel açıdan bu fark son yıllara kadar ilgi çekmemiştir. Özellikle pozitif bakiye vermeye başladığıdönemler kalemi daha bir önemli kılmıştır. Bu konuda yapılan akademik çalışmalar ise bu farkın nedenini ortaya koymada net bir sonuca ulaşamamışlardır. Çalışmada, Türkiye için net hata ve noksan hesabıakademik bir çalışma ile gündeme alınarak, 2005Q1 ile 2012Q4 yıllarıarasında ihracat üzerindeki etkisi incelenmeye çalışılmıştır. İhracat kaleminde yaşanan değişmelerin Net hata ve noksan hesabıile olan ilişkisi analiz edilmiştir. Yapılan analiz sonucuna göre, net hata ve noksanın, istatistiksel hataların yanısıra, ekonomik büyüme ile herhangi bir ilişki içerisinde olmadığıdaha başka bir ifade ile net hata ve noksan hesabında son yıllarda başlayan artışın ihracattan kaynaklanmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ödemeler Dengesi, Ekonomik Büyüme, Net Hata Ve Noksan Hesabı, Dış Ticaret Hesabı, Nedensellik Testi.

Net Errors and Omissions Account and Export Relationship 1984-2012 Turkey Analysis

Öz

Every balance sheet must have an equilibrium. Has an equivalence between the incoming and outgoing accounts. Analytical monitoring of this balance in the balance of payments, in the same way the system is formed by a double-sided records. Overall Balance of Payments Current account balance is mentioned with the Capital and Financial Account as the absolute value of the sum must be equal to each other. This equivalence cannot be provided if the net errors and omissions in the balance of the account is to create a positive or negative value. Analyzing the balance of payments account, an account that is used as table equalizer "net errors and omissions" account NNH , which will be seen give a positive balance since 2002. Net errors and omissions Account, stems measurement errors and missing data in the table, or more compiling. Especially in recent years, with the impact of globalization, countries are seen dramatic increases in foreign economic activity. This increases shows that the total economic activity in the country of foreign economic relations become even more important with each passing year. Of all the details of this relationship comes to be examined and the overall situation of the country has become increasingly about important information. Especially in the current account balance explains, and that policies that will be applied towards closing the gap gives direction to the economy. For the first time in 2003 will be taken into account, exceeding the size limit, from that date have become draws the attention of academics and policy makers. From a historical viewpoint, this difference did not attract attention until recent years. Especially the start giving a positive balance of the term account has made it more important. If the academic studies conducted on this issue reveal the reason for this difference failed on to reach a clear conclusion. In this study, net errors and omissions account for Turkey on the agenda with an academic study, have been studied based on exports between 2005Q1 and 2012Q4 effects. The changes experienced in exports account relationship with net errors and omissions were analyzed. According to the results of the analysis, the net errors and omissions, as well as statistical error, has been determined that there is no relationship between economic growth and exports

Anahtar Kelimeler

Balance Of Payments, Economic Growth, Net Errors and Omission, Foreign Trade Account, Causality Test

Kaynakça

• Akat, A. Savaş (2004). Ödemeler Dengesi Yazıları, http://akat.bilgi.edu.tr/others/0408-disacik-2.pdf Erişim Tarihi: 15.01.2013
• Alagöz, Mehmet, Erdoğan, Savaş (2011), Net Hata Ve Noksan Hesabının Anlamı Ve Cari İşlemler İlişkisi: Türkiye Üzerine Ekonometrik Bir Uygulama, İktisat İşletme ve Finans, cilt 26 sayı 306, ss. 69-94.
• Blomberg, G.,Forss, L., & Karlsson, I. (2003) , Errors and omissions in the balance of payments statistics - A problem? Sveriges Riksbank Economic Review, , pp. 41-50.
• Çakman, Kemal, Çakmak, Umut (2007), Cari İşlemler Açığı, Net Sermaye Hareketi, Kur Değişim Hızı ve Reel Kur Endeksi: Bağlamdaki İkilemlerin Bir Analizi, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar 2007 Cilt: 44 Sayı: 511
• Çoban, O. (2002), “Türk ve Alman Ekonomilerinde Para Arzı, Enflasyon ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkilerin Ekonometrik Analizi”, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt.16 (5–6), ss. 32–41.
• Çoban, O. (2004), “Beşeri Sermayenin İktisadi Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye Örneği”, İstanbul Üniversitesi SBF Dergisi, Sayı 30, ss. 131-142.
• Dickey, D.A. ve Fuller, W.A. (1979), “Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a UnitRoot”, Journal of the American Statistical Association, 74, pp. 427-431.
• Gleizer, Guıllermo Ariel (1980), Effects of Economic Policies on The Foreign Sectors of Argentina and Brazil 1950 – 1974, A Reappraisal of the Structuralist Approach to Latin American Economic Issues, University Microfilms International.
• Göktaş Yılmaz, Özlem (2005). Türkiye Ekonomisinde Büyüme İle İşsizlik Oranları Arasındaki Nedensellik İlişkisi. İ. Ü. Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 2, ss. 11 – 29.
• Günaydın, İhsan (2004). Vergi – Harcama Tartışması: Türkiye Örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5 (2), ss. 163 – 181.
• Granger, C. W. J.(1988), “Some Properties of Time Series Data and Their Use in Econometric Model Specification, Journal of Econometrics 16, pp. 121-130.
• Kar, Muhsin, Zorkirişçi, Ebru ve Yıldırım, Metin (2004). Turizmin Ekonomiye Katkısı Üzerine Ampirik Bir Değerlendirme. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (8), ss. 87 – 112.
• Sevilengül, Orhan (2003), Genel Muhasebe, Genişletilmiş 11. Baskı, Gazi Kitabevi, Anlara
• Shapiro, Aharon Harold (1966), British Monetary Policy and the Balance of Payments Problem 1958- 1964, Pro Quest Dissertations & Theses (PQDT) pp. 67-4765
• TCMB (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası) (2009), Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Ödemeler Dengesi İstatistikleri Tanım Ve Türkiye Uygulaması, 5.11.2009, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası İstatistik Genel Müdürlüğü, Ödemeler Dengesi Müdürlüğü, Ankara. http://www.tcmb.gov.tr/odemedenge/odemet.pdfhttp://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TB MM/d23/c052/b014/tbmm230520140360.pdf Erişim Tarihi: 15.01.2013
• TCMB (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası) Elektronik Veri Dağıtım sistemi (EVDS) (2013), http://evds.tcmb.gov.tr/cbt.html Erişim Tarihi: 15.01.2013
• Tang, T,C, New Perspectives on the ‘Net Errors & Omissions’ in Balance of Payment Accounts: An Empirical Study–Australia, Department Of Economics ISSN 1441-5429 Dıscussıon Paper 54/13, Department of Economics, School of Business Monash University Malaysia
• Uzgören, Nevin, Ceylan, Gülçin ve Uzgören, Ergin (2007). Türkiye’de Kredi Kartı Kullanımını Etkileyen Faktörleri Belirlemeye Yönelik Bir Model Çalışması. Celal Bayar Üniversitesi İ. İ. B. F. Yönetim ve Ekonomi, 14 (2), ss. 247 – 256.
• Worldbank (2013), Worldbankdata World Development Indicators (WDI), http://databank.worldbank.org/ddp/editReport?REQUEST_SOURCE=search&CNO=2&country=&se ries=BN.KAC.EOMS.CD&period= Erişim Tarihi 15.01.2013
• Yeldan, Erinç (2002), Rethinking Development Economics: Active Growth and Social Policies under Globalization, The World Social Forum II, Porto Alegre, Brazil.
• Yeldan, Erinç (2005), Türkiye Ekonomisi’nde Dış Açık Sorunu ve Yapısal Nedenleri, Çalışma ve Toplum, 4(4), ss. 47-60.
• Yükseler, Zafer (1998), Makro Ekonomik Hesaplar ve Ödemeler Dengesi, Devlet Planlama Teşkilatı Yıllık Programlar ve Konjonktür Değerlendirme Genel Müdürlüğü.