Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Yapılandırmacı Yaklaşıma Dayalı Ölçme ve Değerlendirme Etkinliklerine İlişkin Görüşleri

Yıl 2014, Sayı: 31, 13 - 27, 01.02.2014

Zekerya Akkuş

Öz

Son yıllarda bütün dünyada bireysel, toplumsal, ekonomik, bilimsel ve teknolojik alanlarda yaşanan değişim ve gelişmeler öğrenme öğretme anlayışlarının da değişmesine yol açmıştır. Ülkemiz, öğretme öğrenme anlayışlarında yaşanan değişim ve gelişmeleri eğitim sistemine yansıtmak için 2004 yılından itibaren ilköğretim programlarından başlamak kaydıyla öğretim programlarınıyeniden hazırlamıştır. Yenilenen programlarda ölçme-değerlendirme uygulamaları, çağın gereklerine uygun olarak değiştirilmişve yapılandırmacılık yaklaşımıtemele alınmıştır. Ancak yapılan çalışmalar, gerek öğretmenler ve gerekse öğretmen adaylarının önemli bir kısmının yapılandırmacıöğretim yaklaşımının getirdiği ölçme değerlendirme türleri hakkında yeterli bilgi, beceri ve deneyime sahip olmadığınıgöstermektedir. Öğretim programlarının temel öğelerinden birisi olan ölçme değerlendirme, öğrencilerin öğrenme düzeylerini ve öğrenme ihtiyaçlarınıbelirlemede öğretmenlere, program yapımcılarına ve eğitim yöneticilerine dönüt sağlamada yol gösterir. Dolayısıyla öğretmen ve öğretmen adaylarının ölçme-değerlendirme türleri hakkındaki görüşleri, tutumları, eksiklikleri ile uygulamalar sırasında karşılaştıklarısorunların tespiti ve çözümü önem arz etmektedir. Bu araştırmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının yapılandırmacıyaklaşıma dayalıölçme ve değerlendirme etkinliklerine ilişkin görüşlerini tespit etmektir. Araştırmanın çalışma grubunu 2012-2013 eğitim-öğretim yılında Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim Dalı4.sınıfında öğrenim gören toplam 86 öğretmen adayıoluşturmaktadır. Nitel yaklaşımın benimsendiği bu çalışma tarama modelindedir. Veri toplamak için yarıyapılandırılmışmülakat formu kullanılmıştır. Mülakat formu hazırlanırken uzman görüşlerine başvurulmuştur. Yarıyapılandırılmışmülakat formu ile elde edilen veriler, içerik analizi ile çözümlenmiştir. Öğretmen adaylarının yarıyapılandırılmışmülakat formundaki sorulara vermişolduklarıcevaplar yüzde ve frekanslarıyla birlikte tablolar halinde sunulmuştur. Öğretmen adaylarının % 76’sıeğitim öğretim hayatlarında yapılandırmacıyaklaşıma dayalıölçme ve değerlendirme etkinlikleri ile karşılaşmadıkları, % 91’i karşılaşmak istedikleri yönünde görüşbelirtmişlerdir. Öğretmen adaylarıbu ölçme değerlendirme etkinliği ile karşılaşmak istemelerinin sebeplerini ise üst düzey becerileri geliştirmesi, ezbercilikten uzak olması, kalıcıöğrenmeler sağlaması, yapılandırmacılığa uygun olması, eğlenceli ve rahatlatıcıolmasıve bireysel farklılıklara uygun olması şeklinde sıralamışlardır. Aynızamanda öğretmen adaylarının yapılandırmacıyaklaşıma dayalıölçme ve değerlendirme etkinliğinin formatınırahatlatıcı, eğlenceli ve ilgi çekici bulduklarısonucu elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, ölçme, değerlendirme, etkinlik, öğretmen adayı

Views of Preservice Teachers of Social Studies About the Assessment and Evaluation Activities Based on Constructive Approach

Öz

In recent years, changes and developments in the individual, social, economic, scientific and technological areas have also caused the change in the understanding of learning and teaching process. Turkey has reprepared the teaching programs beginning with the primary school programs since 2004 in order to reflect those changes and developments in teaching and learning processes on education system. In the renovated programs, assessment and evaluation practices have been changed according to the requirements of the age and constructivism approach has been used as base. However, the conducted studies have shown that neither the teachers nor a notable number of the preservice teachers have the adequate information, skill and experience about the new assessment types that constructive teaching approach has brought about. Assessment and evaluation, one of the main elements of teaching programs, guides teachers, program makers and education directors for the process of feedback so as to determine the learning levels and learning needs of students. Therefore, the views, attitudes, inadequacies of teachers and preservice teachers about assessment and evaluation as well as the determination and solution of the problems they face during the practices are very important. The objective of this study is to determine the views of preservice teachers about the assessment and evaluation activities based on the constructive approach. Work group of the study comprises 86 preservice teachers studying Social Studies Teaching

Anahtar Kelimeler

Social studies, assessment, evaluation, activity, preservice teacher Type of study: Research

Kaynakça

• Adanalı, K. (2008). “Sosyal bilgiler eğitiminde alternatif değerlendirme: 5.sınıf sosyal bilgiler eğitiminin alternatif değerlendirme etkinlikleri açısından değerlendirilmesi”. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı. Adana.
• Akdağ, T. (2010). “Öğretmenlerin İlköğretim Programındaki Yöntem Teknik Ölçme ve Değerlendirme Konularına İlişkin Eğitim İhtiyaçları”,Bilig, 53, 29-50.
• Anıl, D. ve Acar, M. (2008). “Sınıf Öğretmenlerinin Ölçme Değerlendirme Sürecinde Karşılaştıkları Sorunlara İlişkin Görüşleri”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 44-61.
• Arıkan, R. Araştırma Yöntem ve Teknikleri. Ankara, Nobel Yayınları, 2011.
• Bell, S. A Beginner’s Guide to Uncertainty of Measurement. Issue: 2, United Kingdom, National Physical Laboratory, 2001.
• Birgin, O. ve Gürbüz, R. (2008). “Sınıf Öğretmeni Adaylarının Ölçme ve Değerlendirme Konusundaki Bilgi Düzeylerinin http://www.sosyalbil.selcuk.edu.tr/sos_mak/articles/2008/20/OBIRGIN-RGURBUZ.PDF, [Erişim tarihi:20.02.2014].
• Çakan, M. (2004). “Öğretmenlerin Ölçme-Değerlendirme Uygulamaları ve Yeterlik Düzeyleri: İlk ve Ortaöğretim”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), 99-114.
• Çelik, D. Okullarda Ölçme Değerlendirme Nasıl Olmalı?. Ankara, MEB Yayınları, 2005.
• Çelikkaya, T., Karakuş, U. ve Öztürk Demirbaş, Ç. (2010). “Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Ölçme- Değerlendirme Araçlarını Kullanma Düzeyleri ve Karşılaştıkları Sorunlar”, Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 57–76.
• Corconan, A. C., Dershimer, L. E. and Tickhenor, S. M. (2004). “A Teacher’s Guide to Alternative Assessment, Taking The First Steps”, The Clearing House, 77(5), 213-216.
• Çoruhlu, T. Ş., Er Nas, S. ve Çepni, S. (2009). “Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Alternatif Ölçme Değerlendirme Tekniklerini Kullanmada Karşılaştıkları Problemler: Trabzon Örneği”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 122-141.
• Duban, N. ve Küçükyılmaz, E. A. (2008). “Sınıf Öğretmeni Adaylarının Alternatif Ölçme-Değerlendirme Yöntem ve Tekniklerinin Uygulama Okullarında Kullanımına İlişkin Görüşleri”, Elementary Education, 7(3), 769-784.
• Karakuş, F. (2010). “Ortaöğretim Matematik Dersi Öğretim Programında Yer Alan Ölçme ve Değerlendirme Yaklaşımlarına Yönelik Öğretmen Görüşleri”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 457-488.
• Kaya, A., Balay, R. ve Göçen, A. (2012). “Öğretmenlerin Alternatif Ölçme ve Değerlendirme Tekniklerine İlişkin Bilme, Uygulama ve Eğitim İhtiyacı Düzeyleri”, International Journal of Human Sciences, (9)2, 1229-1259.
• Kaya, R., Güven, A., Akkuş, Z. ve Günal, H. (2013). “Tarih Öğretmenlerinin Yeni Tarih Öğretim Programlarındaki Ölçme-Değerlendirme Etkinliklerinin Uygulama Süreci Hakkındaki Görüşleri Erzurum Örneği”, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 117-137.
• Kuran, K. ve Kanatlı, F. (2009). “Alternatif Ölçme Değerlendirme Teknikleri Konusunda Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerinin Değerlendirilmesi”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (12), 209-234.
• Liebers, C. (1999). “Journals and Portfolios: Alternative Assessment for Preservice Teachers”, Teaching Children Mathematics, 6(3), 164-169.
• Maeroff, G. I. (1991). “Assessing Alternative Assessment”, Phi Delta Kapan, 73(4), 272-281.
• Malatyalı, E. ve Yılmaz K. (2010). “Yapılandırmacı Öğrenme Sürecinde Kavramlar ve Önemi: Kavramların Pedagojik Açıdan İncelenmesi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (14), 320-332.
• MEB. Sosyal Bilgiler Dersi 6.Sınıf Öğretim Programı ve Klavuzu. Ankara, MEB Yayınları, 2006.
• Nartgün, Z. (2008). “Öğretmen Adayları İçin Ölçme ve Değerlendirme Genel Yeterlik Algısı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(8), 85-94.
• Naylor, S. and Keogh, B. (1999). “Constructivism in Classroom: Theory İnto Practice”, Journal of Science Teacher Education, 10(2), 93-106.
• Olkun, S. ve Toluk Uçar, Z. İlköğretimde Etkinlik Temelli Matematik Öğretimi. Ankara, Maya Akademi Yayınları, 2007.
• Ören, F. Ş., Ormancı, Ü. ve Evrekli, E. (2011). “Fen ve Teknoloji Öğretmen Adaylarının Alternatif Ölçme- Değerlendirme Yaklaşımlarına Yönelik Öz-yeterlilik Düzeyleri ve Görüşleri”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(3), 1675-1698.
• Öztürk, N., Yalvaç Hastürk, H.G. ve Demir, R. (2013). “İlköğretim 4-5. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programlarındaki Ölçme ve Değerlendirme Yöntemlerine İlişkin Öğretmen Görüşleri”, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 25-36.
• Perkins, D. (1999). “The many faces of constructivism”, Educational Leadership, 57(3), [Online] Available at: http://tr.scribd.com/doc/32920521/Perkins-The-Many-Faces-of-Constructivism, [Erişim tarihi:15.01.2014].
• Sağlam Arslan, A., Devecioğlu Kaymakçı Y. ve Arslan, S. (2009). “Alternatif Ölçme-Değerlendirme Etkinliklerinde Karşılaşılan Problemler: Fen ve Teknoloji Öğretmenleri Örneği”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 1‐12.
• Scanlan, C. L. (2012). “Assessment, Evaluation, Testing and Grading”, [Online] Available at: http://www.umdnj.edu/idsweb/idst5350/assess_eval_test_grade.htm, [Erişim tarihi:10.02.2014].
• Segers, M., Dochy, F. and Corte, E. (1999). “Assessment Practıces And Students’ Knowledge Profıles In A Problem-Based Currıculum Learning”, Environments Research, 12 (2), 191–213.
• Şahin, Ç. ve Abalı-Öztürk, Y. (2014). “Sınıf Öğretmeni Adaylarının Alternatif Ölçme-Değerlendirme Yöntemlerine İlişkin Görüşleri”, Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(1), 123-142.
• Tekin, H. Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara, Yargı Yayınevi, 1991.
• Turgut, M. F. ve Baykul, Y. Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara, Pegem Akademi, 2010.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2011.
• Yurdabakan, İ. (2011). “Yapılandırmacı Kuramın Değerlendirmeye Bakışı: Eğitimde Alternatif Değerlendirme Yöntemleri”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 44(1), 51-77.
• Zimbicki, D. (2007). “Examining the Effects of Alternative Assessment nn Student Motivation and Self Efficiency”. Unpublished doctoral dissertation, The Walden University, U.S.A.