Muhasebe Meslek Mensuplarında Yabancılaşma Düzeyi ve Bir Araştırma

Yıl 2014, Sayı: 31, 147 - 165, 01.02.2014

Hayrettin Usul Sıdıka Şule Korkmaz Vesile Ömürbek

Öz

Yabancılaşma; yalnızca ekonomi, toplumsal ve siyasal ilişkilerdeki bir bozulmanın ürünü ya da sonucu olmayıp, bütün ilişkilerindeki bozuklukların ve aksamaların sonucunda ortaya çıkan insanın kendi özüne, benliğine uygun olmayan biçimde yaşamak zorunda kalmasıdurumudur. Yabancılaşmanın, günümüzde çalışanların en önemli sosyal-psikoloji problemlerinden biri olduğu ve kişiler üzerinde birçok olumsuz etkileri olduğu söylenebilir. Yaşamının büyük bir kısmınıişhayatında geçiren çalışanlar, yaptıklarıişe uyum sağlayabildikleri gibi belli bir süre sonra işlerine karşıyabancılaştıklarıve görev yerlerinde mutlu olmadıklarıgörülmüştür. Muhasebe meslek mensuplarıda aşırıişyükü nedeniyle gerek işin beklenen kalitede olmamasıaçısından, gerekse esnek olmayan zaman planlamalarından dolayıstres yaşamaktadırlar. İşyükünün fazla olmasıev ve işyaşamıarasında çatışma yaşanmasına neden olmaktadır. Muhasebenin iki yönü bulunmaktadır. Birincisi; kaydetme, ikincisi ise yorumlamadır. Sadece kayıt yapan muhasebe meslek mensubu, aynıişlevi tekrar tekrar yapmaktan belli bir süre sonra sıkılacak, yaratıcızekasınıkullanamayacak veya köreltecektir. Daha sonraki aşamalarda, kayıt yapan muhasebeci kendini makineye esir olmuşdurumda hissedecektir. Yapmışolduğu muhasebe kayıtlarının kendisi için bir anlam ifade etmediğini düşünecek ve ‘geçinmek’ için bu işlemleri yaptığınıdüşünmeye başlayacaktır. İşte bu tekdüzelik işlev yaratıcızekanın kullanılamaması, kendisini paket programlar karşısında esir hissetmesi veya kendini bir robot olarak görmesi, mesleğinde yabancılaşma fenomenini tetikleyecektir. Buna karşın muhasebenin ikinci boyutu analiz ve yorumlamadır. Defter tutanlar tarafından rapor olarak sunulan bilgilerin analiz ve yorumlanmasıişlevini gören kişilerin muhasebeci olduğu kabul edilirse bu kişiler defter tutanlar gibi tek düze çalışma içine girmezler. İşlerinde tatminsizlik yaşamazlar ve en önemlisi Marx’ın yabancılaşma tarifinde yer alan yaptığıişi özümsememe durumu ile karşılaşmazlar. Bu çalışmada da, Isparta ilinde faaliyette bulunan muhasebe meslek mensuplarının; mesleğe karşıyabancılaşma düzeylerini ve cinsiyete göre yabancılaşmanın farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla bir araştırma yapılmıştır. Araştırma sonucunda; kadın meslek mensuplarıtarafından meslekte erkek olmanın bir avantaj olduğu düşünülmekle birlikte, genel değerlendirmede böyle düşünülmediği görülmektedir. Bu bağlamda meslekte kadın veya erkek olmanın mükellefler üzerinde herhangi bir etkisinin olmadığıgörülmektedir. Yapılan analizler sonucunda meslek mensuplarının mesleğe karşıyabancılaşmalarının olmadığısonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe, Yabancılaşma

A Study On the Alienation Level Of Professional Accountants

Öz

Alienation, not only is it a result or a product from a corruption of the economic, social and political relationships, but it is a situation that people force to live in a way that is unsuitable for themselves and the self emerging as a result of the corruption and problems of all the relationships. Alienation, nowadays, is said to be one of the most important social-psychological problems and to have a lot of negative effects upon people. The workers who spend most of their lifetime at their works have been estranged to their works and have been seen to be unhappy at their works after a while as they get accordance with the work they do. Professional accountants are living stress because of excessive workload that makes the quality of the work as required and not having a time planning flexible. That they have excessive workload causes to live conflict between home and work life. Accountancy has two ways. The first is registering, the second is interpreting. Professional Accountant who only registers is to be bored by doing the same thing again and again after a while, will not use creative intelligence or blunt it. After some stages, the accountant registering will feel himself or herself as captured to the machine. S/he will think that the registers s/he has already done are not meaningful for himself or herself and will start to think that s/he has done these processes so as to make a living. Hence, this monotony process will trigger the phenomena of the alienation at the job that creative intelligence cannot be used, s/he feeling as captured to packet programs or s/he seeing as a robot. After all, the second stage of accountancy is analysis and interpreting. If the people who are accepted as accountant functioning as analysis and interpreting of the data presented as a report by the ones who keep the registers, these people do not accept to work monotonously like the ones keeping the registers. They will not be live dissatisfaction in their works and the most important is that they will not face with the situation not absorbing the job that they do cited at the definition of Marx’s alienation. In this study, a research has been done to determine professional accountants’ functioning in the city of Isparta alienation level to the job and whether there could be any difference to alienation according to sex. As a consequence of the research, whereas professional woman accountants give thought to that being a man in the job is an advantage, it has not been thought like that at an overall rating. Therefore, it is seen that there is no effect upon the taxpayers whether to be a woman or a man. As a consequence of the analyses, it has been concluded professional accountants not to have been estranged to the job

Anahtar Kelimeler

Accounting, Alienation The type of research: Research

Kaynakça

• Ağca, M. ve Yalçın, N. (2009). “Muhasebe Mesleğinde Kadın Olmak Bir Sorun Teşkil Eder mi?”, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 24, 37-46.
• Aiken, M. and Hage, J., (1966). “Organizational Alienation: A Comparative Analysis”, American Sociological Review, 31 (4), p.497-507.
• Atan, A., (2011). “Sağlık Sektöründe Yabancılaşma”, Yayınlanmamış Tezsiz Yüksek Lisans Bitirme Projesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı.
• Ataş, Ö. ve Ayık, A., (2013). “Öğretmen Adaylarında Okula Yabancılaşma”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Ankara, 8, Summer 2013, 103-122.
• Ay, M. ve Avşaroğlu, S. (2010). “Muhasebe Çalışanlarının Mesleki Tükenmişlik, İş Doyumu ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi, 1- Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7 (1), 1170-1189.
• Banar, K. ve Ekergil, V., (2010). “Muhasebe Meslek Mensuplarının Hizmet Kalitesi: Sunulan Hizmetlerin Kalitesi ile Müşteri Memnuniyeti İlişkisi Eskişehir Uygulaması”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (1), 39-60.
• Bekçi, İ., Ömürbek, V. ve Tekşen, Ö., (2007). “Muhasebe Meslek Mensuplarında Stres Kaynağının Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12 (1), 145-161.
• Bonjean, C.M. and Grımes M.D., (1970). “Buraucracy and Alienation: A Dimensional Approach”, Social Forces, 48 (3), 365-373.
• Calabrese, R.L. and Schumer, H., (1986). “The Effects of Service Activities on Adolescent Alienation”, Adolescence, 21(83), 675-687.
• Chiaburu, D.S., Diaz, I. and Vos, A.D., (2013). “Employee Alienation: Relations With Careerism and Career Satisfaction”, Journal of Managerial Psychology, 28 (1), 4-20.
• Cifcioğlu, A., (2011). “Investigating Occupational Commitment and Turnover Intention Relationship with Burnout Syndrome”, Business and Economics Reseach Journal, 2 (3), 109-119.
• Çağlar, Ç., (2013). “The Relationship Between The Levels Of Alienation Of The Education Faculty Students And Their Attitudes Toward The Teaching Profession”, Educational Sciences: Theory & Practice, 13 (3), 1507-1513
• Daştan, A., (2011). “Muhasebe Meslek Mensuplarının Vergi Kayıp ve Kaçaklarının Önlenmesindeki Rolü: Doğu Karadeniz Bölgesine Yönelik Bir Araştırma” Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25 (2), 181-206.
• Demirer, T. ve Özbubun, S., (1999). Yabancılaşma, Ankara: Öteki Yayınevi.
• Develioğlu, K. ve Tekin, Ö.A., (2012). “Otel Çalışanlarının Yabancılaşma Düzeyinin Demografik Özellikler Kapsamında İncelenmesi”, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4 (3), 121-128.
• Develioğlu, K. ve Tekin, Ö.A., (2012). “Otel Çalışanlarının Yabancılaşma Düzeyinin Demografik Özellikler Kapsamında İncelenmesi”, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4 (3), 121-128.
• Develioğlu, K. ve Tekin, Ö.A., (2013). “Beş Faktör Kişilik Özellikleri ve Yabancılaşma Arasındaki İlişki: Beş Yıldızlı Otel Çalışanları Üzerine Bir Uygulama”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18 (2), 15-30.
• Dinç, E., Abdioğlu, H. ve Büyükşalvarcı, A., (2010). “Muhasebe Meslek Mensuplarının Davranışsal Değişkenlerinin Kazanç Düzeyi Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Görgül Bir Araştırma”, Ege Akademik Bakış, 10 (4), 1154-1164.
• Doğan, İ., (1998). İletişim ve Yabancılaşma, İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Doğan, S., Uğurlu, C.T., Karahan, E. ve Kaya, H., (2013). “Okullarda Yabancılaşma Ve Bağlanma Davranışlarının Nedenleri Üzerine Nitel Bir Çalışma”, V.Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, Çanakkale, 6-9 Haziran 2013, 225-233.
• Doymuş K., (2009) “Non-Parametrik Testler”, kemaldoymus.files.wordpress.com/2009/12/non- parametrik-testler1.ppt, (Erişim Tarihi: 04.09.2013).
• Erjem, Y., (2005). “Eğitimde Yabancılaşma Olgusu Ve Öğretmen: Lise Öğretmenleri Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3 (4), 395-417.
• Fettahlıoglu, T, (2006). “Örgütlerde Yabancılaşmanın Yönetimi: Kahramanmaraş Özel İşletme Ve Kamu Kuruluşlarında Karşılaştırmalı Bir Araştırma”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gökgöz, A. ve Zeytin, M., (2012). “Muhasebe Meslek Mensuplarının Mesleki Faaliyetlerinde Karşılaştıkları Sorunlar ve Beklentileri: Bilecik ve Yalova Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17 (1), 477-493.
• Güneri, M.B., (2010). “Öğretim Elemanlarının Maruz Kaldıkları Yıldırma Davranışlarının İşe Yabancılaşmaları Üzerine Etkisi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hilav, S., (2008). Felsefe Yazıları, Ankara:Yapı Kredi Yayınları.
• Karacan, M.S., (2007). “Yabancılaşma”, http://w3.gazi.edu.tr/~mkaracan/yabancilasma.htm (Erişim Tarihi: 21.02.2013)
• Karasioğlu, F. ve Göktürk, İ.E., (2008). “Muhasebe Meslek Mensuplarının Mükelleflere Hizmet Sunum Kriterleri: Konya İli Örneği”, Mevzuat Dergisi, 11 (123).
• Kaya, N. ve Yanık, R., (2011). “Muhasebe Meslek Ahlakı, Etik ve Müşteri Tatmini İlişkisi”, Ekev Akademi Dergisi, 15 (49), 293-306.
• Koçyiğit, S.Ç., Bal, E.Ç. ve Öztürk, V., (2010). “Muhasebe Meslek Mensuplarının Örgütsel Stres Kaynaklarını Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma: Ankara İli Örneği”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (1), 253-275.
• Miller, G.A., (1967). “Professionals in Bureaucracy: Alienation Among Industrial Scientists and Engineers”, American Sociological Review, 32 (5), 755-768.
• Ofluoğlu, G. ve Büyükyılmaz, O., (2008). “Yabancılaşmanın Teorik Gelişimi ve Tarihsel Süreç İçinde Farklı Alanlarda Görünümleri”, Kamu-İş Dergisi, 10 (1), 113-145.
• Ömürbek, V. ve Usul, H., (2008). “Muhasebe Mesleğinin Seçilmesinde Etkin Olan Etkenlerin Faktör Analiziyle İncelenmesi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 37, 164-173.
• Parsak, G., (2010). “Örgütlerde Yabancılaşma Ve İş Tatmini İlişkisi: Çukurova Üniversitesi Çalışanları Üzerinde Bir Uygulama”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Rodriguez, A., (2012). “Change Management in The Banking Industry”, Organization Development Journal, 30 (3), 9-16.
• Schabracq, M. and Cooper, C., (2003). “To Be Me Or Not To Be Me: About Alienation”, Counselling Psychology Quarterly, 16 (2), 53-79.
• Schram, J.L. and Lauver, P.J., (1988). “Alienation in International Students”, Journal of College Student Development, 29 (2), 146-150.
• Şimşek, H., Balay, R. ve Şimşek, A.S., (2012). “İlköğretim Sınıf Öğretmenlerinde Mesleki Yabancılaşma”, Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi, 2 (1), 53-72.
• Tolan, B., (1981). Çağdaş Toplumun Bunalımı: Anomi ve Yabancılaşma, Ankara: İktisadi ve Ticari Bilimler Akademisi Yayınları.
• Turan, M. ve Parsak, G., (2011). “Yabancılaşma Ve İş Tatmini İlişkisi: Bir Devlet Üniversitesi İdari Personeli Üzerinde Araştırma”, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20 (2), 1-20.
• Usul, H., (2007). Davranışsal Muhasebe, Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Usul, H., (2013). “Muhasebe Meslek Mensuplarında Yabancılaşma Düzeyi Ve Bu Düzeyin Sigara Ve Alkol Gibi Alışkanlıkların Oluşumuna Etkisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi, Proje No: 2690–M-10, Isparta.
• Uzay, Ş. ve Güngör, Ş., (2004). “Muhasebecilerin Sorunları ve Beklentileri: Kayseri ve Nevşehir İlleri Uygulaması”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 22, 94-104.
• Ünsar, A.S. ve Karahan, D., (2011). “Yabancılaşmanın İşten Ayrılma Eğilimine Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Alan Araştırması”, Selçuk Üniversitesi, Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 15 (21), 361-378.
• Yardımcıoğlu, M., (2007). “Muhasebe Mesleğinde Bayanların Durumu: ABD ve Türkiye Karşılaştırması”, Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Dergisi, 13, 265-274.
• Yıldırım, O., Tektüfekçi, F. ve Çukacı, Y.C., (2004). “Modern Toplum Hastalığı: Stres ve Muhasebe Meslek Elemanı Üzerindeki Etkileri”, Süleyman Demirel Üniversitesi” İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (2), 1-20.
• Zahar, R., (1999). Sömürgecilik ve Yabancılaşma, Çev. Bayram Doktor, İstanbul: İnsan Yayınları.