Türkiye’de Girişimci ve Yenilikçi Üniversitelerin Gömülü Teoriye Göre Değerlendirmesi ve Bir Model Önerisi

Yıl 2019, Sayı: 41, 16 - 31, 01.02.2019

Özdal Koyuncuoğlu Mahmut Tekin

Öz

Son yıllarda “Girişimci Üniversite” Entrepreneurial University kavramıyla sıklıkla karşılaşılmaktadır. Yenilikçilik, hayatın her alanında olduğu gibi üniversiteler için de gelişiminde bulundukları bölgeler için giderek önemli merkezler haline gelen aktör olmalarını sağlamıştır. Üniversitelerin gelişimi incelendiğinde son kuşak üniversitelerin girişimci ve yenilikçi üniversiteler olduğu görülecektir. Bu durum, öğrenciler ve akademisyenlerinin girişimcilik düşüncesinin yanı sıra bilginin kullanılmasını, yani bilginin ve teknolojinin aktarılmasını teşvik edilmesine yol açmıştır. Bu bağlamda girişimci üniversite kaynaklı girişimler, bilgi ve teknolojinin transferinde ve toplumun sorunlarının çözümünde önemli bir mekanizma konumuna gelmiştir. Bu üniversite modeli 2012 yılından bu yana Türkiye’de girişimciliğin üniversite boyutunda önemli bir ivme kazanmıştır. Rekabetin bir gereği olarak devlet otoriteleri üniversitelerin bu alandaki rollerini önemsemekle birlikte üniversite girişimciliği alanında önemli ölçüde teşvik ve destekler sunarken bu alanda ciddi beklentileri bulunmaktadır. Üniversiteler son zamanlarda girişimci ve yenilikçi üniversite özelliğini pazarlama faaliyetlerinde öne çıkarttıkları izlenmektedir. Ancak girişimci ve yenilikçi üniversite olmak ne anlama gelmektedir? Girişimci ve yenilikçi üniversite olduğunu nasıl ölçülebilir ve değerlendirilebilir. Bu bağlamda TÜBİTAK her yıl üniversiteleri girişimci ve yenilikçi yönlerini sıralayan bir endeks uygulamaktadır. Bu çalışmada gömülü teori grounded theory kullanılarak Türkiye’de üniversitelerin girişimcilik ve yenilikçilik özelliğini ölçen bir aracının tasarlanmasında zemin oluşturabilecek bir teorik yapının ortaya koyulması amaçlanmıştır. Buna göre Türkiye’de 2017 yılı Girişimci ve Yenilikçi Üniversiteler Endeksinde yer alan üniversitelerde görevli uzmanlar ile yapılan derinlemesine görüşmeler neticesinde ulaşılan veriye dayalı girişimci ve yenilikçi üniversitelerin çevre koşulları, girdi ve çıktı faaliyetlerine ilişkin nitel ve nicel bir modellemeye gidilmiştir. Bu endeksten amaçlı örnekleme yöntemi ve maksimum çeşitlilik tekniğiyle Türkiye’nin 7 bölgesinden belirlenen 15 üniversitede görevli alanında uzman 26 akademik ve idari personel ile yüz yüz görüşmeler yapılmıştır. Beş basamaklı tümevarımcı içerik analiz sürecinin sonucunda, Stratejik Girişimcilik Yönelimi, Potansiyel Aktivasyonu ve Geliştirme ile Projeler ve Ticarileşme olmak üzere, 3 temadan ve bu temalara ait 14 kategoriden oluşan bir teorik yapıya ulaşılmıştır. Ortaya koyulan teorik model, süreç ve SMART yaklaşımları ile sürdürülebilir, öğrenci odaklı, toplum etkileşimli ve girdi ile çıktı faaliyetlerinin dengede değerlendirilmesi esası üzerine temellendirilmiştir. Girişimci üniversite paradigmanın Türkiye’de nasıl çalıştığına ve üniversitelerin bu yönünü nasıl ölçülüp değerlendirilebileceğine dair bir araştırmaya rastlanılmamış olması, bu araştırmayı son derece önemli kılmaktadır. Araştırmanın sonuçları üniversite girişimciliğinde köklü bir paradigma değişimini gündeme getireceğini söylemek mümkündür. Çalışma içerisinde tartışma sorularıyla birlikte öneriler geliştirilerek olgun yorum yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Girişimci ve yenilikçi üniversite, Gömülü teori, Türkiye’nin toplum ve girişim odaklı üniversiteleri, Paradigma değişimi

Evaluation of Entrepreneurial and Innovative Universities in Turkey Based on Grounded Theory and A Model Proposal

Öz

In recent years, we have frequently come across the current term of “Entrepreneurial University”. As in every sphere of life, innovativeness has also enabled universities to turn into actors that have gradually become important centers for the regions within which they developed. When examining the development of universities, it will be seen that last generation universities are entrepreneurial and innovative universities. This has led students and academics to encourage the using of information, that is, the transfer of knowledge and technology, as well as the thinking of entrepreneurship. In this context, enterprises originating from entrepreneurial universities have evolved into an important mechanism in the transfer of information and technology and the solution of the problems of the society. Since this model of university entrepreneurship in universities size in Turkey in 2012, it has gained significant momentum. As a requirement of competition, state authorities have serious expectations in this area, while giving importance to the role of the universities in this area, as well as offering considerable incentives and support in the field of university entrepreneurship. Universities recently have been seen to highlight entrepreneurial and innovative university features in their marketing activities. But what does it mean to be an enterprising and innovative university? How entrepreneurial and innovative is the university can be measured and evaluated. In this context, TUBITAK is implementing an index that lists the entrepreneurial and innovative aspects of universities each year. The aim of the present study was to present a theoretical structure that could provide basis for the design of a tool that measures the entrepreneurial and innovative characteristics of universities in Turkey based on grounded theory. Accordingly, a qualitative and quantitative modelling was carried out regarding the environmental conditions, input and output activities of entrepreneurial and innovative universities based on the data obtained as the result of the extensive interviews with the official experts of the universities listed in the 2017 Innovative and Entrepreneurial Universities Index in Turkey. Face to face interviews were conducted with 26 academic and administrative staff members who were experts in their fields at 15 universities from 7 regions in Turkey selected from this index through purposive sampling and maximum variation. As the result of a five-step inductive content analysis, a theoretical structure consisting of 3 themes as Strategic Entrepreneurial Orientation, Potential Activation and Development and Projects and Commercialization, and 14 categories belonging to these themes was achieved. The presented theoretical model was grounded on sustainability through its process and smart approach, student-centered, social interactive, and was based on the principle of balanced evaluation of input and output activities. That there are no previous studies on how the entrepreneurial university paradigm works in Turkey and how this aspect of universities can be measured and evaluated makes this study critically important. It is possible to state that the results of this study will bring forward a radical paradigm shift in university entrepreneurship. Suggestions were developed together with discussion questions and mature comments were presented within the scope of the study

Anahtar Kelimeler

Entrepreneurial and innovative university, Grounded theory, Society and enterprise oriented universities of Turkey, Paradigm shift

Kaynakça

• Ayazlar, R. A. (2015). Araştırmalarda Güvenirlik ve Geçerlilik. (Ed.
• Atila Yüksel, Akan Yanık ve Reyhan A. Ayazlar). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 63-79.
• Baş, T. ve Akturan, U. (2017). Sosyal Bilimlerde Bilgisayar Destekli Nitel Araştırma Yöntemleri (3. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B. ve Turner, L. A. (2015). Araştırma Yöntemleri Desen ve Analiz (2. Baskı). (Çev. Ed. Ahmet Aypay). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Dulupçu, M. A. ve Sungur, O. (2018). Üniversitelerin Misyon Farklılaşması: Bölgesel Kalkınmayı Yeniden Düşünmek, YÖK Yüksek Öğretim Dergisi, 2018/07.
• Goddard, J. and Vallance, P. (2013). The University and the City – Regions and Cities, Regional Studies Association.
• Güler, A., Halıcıoğlu, M. B. ve Taşğın, S. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma (2. Baskı). Anlara: Seçkin Yayıncılık.
• Işığıçok, E. (2008). Performans Ölçümü, Yönetimi ve İstatiksel Analizi, Ekonometri ve İstatistik, 2008 (7), 2, 1-23.
• Kirby, D. (2006). Creating Entrepreneurial Universities in the UK: Applying Entrepreneurship Theory to Practice, Journal of Technology Transfer, 31 (5), 599–603.
• Lazzeroni, M. ve Piccaluga, A. (2003). Towards The Entrepreneurial University 1, Local Economy, 18 (1), 38.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. (Çev. Ed.: Selahattin Turan). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Saklı, A. R. ve Akdoğar, H. T. (2017). Dünyada ve Türkiye’de Üniversitelerin Tarihi Gelişimi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Öğrenci ve Akademisyenleri ile Rize Halkının Karşılıklı, Ankara, 9-49.
• Sungur, O. (2015). Üniversitelerin bölgesel kalkınmada-değişen-rolü ve girişimci üniversite kavramı, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15 (4), 35-61.
• Tecim, V. (2004). Sistem Yaklaşımı ve Soft Sistem Düşüncesi, D.E.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, 19 (2), 75-100.
• Tekin, M., Geçkil, T. and Koyuncuoğlu, Ö. (2017). A Model Development Research: Entrepreneurial Universities, International Symposium for Production Reasearch, pages 707-713., Vienna, 13-15.09.2017.
• Tekin, M., Geçkil, T., Koyuncuoğlu, Ö. and Tekin, E. (2018). Girişimci Dostu Üniversiteler İndeksi ve Bir Model Geliştirilmesi, Selçuk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı: 39.
• Wissema, J. G. (2014). Üçüncü Kuşak Üniversitelere Doğru (2. Baskı), İstanbul: Özyeğin Üniversitesi Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.