Coğrafi ve Jeopolitik Eksende Neo-Avrasyacılık

Yıl 2020, Sayı: 43, 193 - 208, 01.02.2020

Demet Şefika Mangır

Öz

Avrasyacılık, 1920’lerde Rus düşünürleri arasında ortaya çıkan entelektüel ve yarı politik bir eğilimdir. Avrasyacılığın amacı, Rusya’nın ne Doğu’ya ne de Batı Avrupa’ya ait olduğu varsayımı üzerine, farklı etnik gruplardan, çoğunlukla Türk kökenli Rusya/Avrasya Müslümanlardan ve Slavlardan oluşan bir medeniyet oluşturmaktır. Klasik Avrasyacılar, Avrupa’yı, çoğunlukla Batı Avrupa’yı, Rusya/Avrasya’nın ana jeopolitik rakibi olarak görüyorlardı. Neo-Avrasyacılar ise, Klasik Avrasyacıların aksine Batı Avrupalıları Rusya/Avrasya’nın düşmanları olarak görmemekte, hatta müttefik veya en azından tarafsız bir güç olarak görmektedir. Neo-Avrasyacılar, Avrasya’nın ve tüm insanlığın yükselen düşmanı olarak ABD’i hedef almaktadırlar. Burada ABD, doğal kaynakları petrol ve doğalgaz elinde tutma isteğinden dolayı değil, tüm dünyayı kendi düzenlerine göre yeniden şekillendirme politikalarından dolayı temel düşman ilan edilmiştir. Neo-Avrasyacılık ekolünün ortaya çıkmasındaki uluslararası konjonktürel yapı ve bunun Rus dış politikasında kendine nasıl bir yer edindiği üzerinde durularak, Rusya’nın yakın çevresi olarak da adlandırılan coğrafyada sağlamaya çalıştığı kontrol ve denetimin sürdürülebilirliği tartışılacaktır. Bu bağlamda, Neo-Avrasyacılığın Putin sonrası dış politikada bir ekol olarak kendine bir yer edinmesi ve bu ekolün bir uzantısı olarak A. Dugin tarafından ortaya konan Dördüncü siyaset teorisinin ileri sürdüğü varsayımlar irdelenecektir. Bu doğrultuda Neo-Avrasyacılık ekolünün ve dördüncü siyaset teorisinin, Rusya’nın Avrasya coğrafyası ekseninde uyguladığı dış politika kararlarında, Avrasyacılık akımı ve Rus jeopolitik okulunun etkileri üzerine bir analiz yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Rusya, Avrasya, Neo-Avrasyacılık

Neo-Eurasianism on the Geographical and Geopolitical Axis

Öz

Eurasianism is an intellectual and semi-political tendency that emerged among Russian thinkers in the 1920s. The aim of Eurasianism is to create a civilization of different ethnic groups, mostly of Turkish / Russian / Eurasian Muslims and Slavs, on the assumption that Russia belongs neither to Eastern or Western Europe. Classical Eurasianists viewed Europe, mostly Western Europe, as the main geopolitical rival of Russia / Eurasia. Neo-Eurasianists, on the other hand, do not see Western Europeans as enemies of Russia / Eurasia, unlike the classical Eurasianists, and even as allies or at least as a neutral force. Neo-Eurasianists target the US as the rising enemy of Eurasia and all humanity. Here, the US has been declared the main enemy, not because of its desire to retain natural resources oil and gas , but because of its policies of reshaping the entire world in its own order. The terms Eurasia and Eurasianism reappeared in the post-Soviet political and intellectual arena. Eurasian terminology, which emphasizes Russia's European and Asian identity, gained popularity in the mid-1990s as the most comprehensive of conservative ideologies with an argument that synthesized Slavic and Turkish-Muslim cultures. In this context, Russia's rejection of the imperialist European identity and the idea of integrating Asia and Europe were supported by the intellectual and politicians in explaining the collapse of the Soviet Union and in demonstrating the continuity of the Russian Federation, which spatially reextended to this geography. In the international conjunctural structure, the Atlantic and Eurasian schools, which were proposed as a means of solution to the economic, social and political problems of Russian foreign policy both in domestic and foreign policy, were introduced with concepts such as empire, nation state and federalism from Tsarist Russia to Bolshevik Revolution they served the state building process in line with their own intellectual foundations. The international conjunctural structure in the emergence of the school of neo-Eurasianism and its place in Russian foreign policy will be discussed, and the sustainability of the control and control that Russia is trying to achieve in the geography, also called its immediate environment, will be discussed. In this context, the assumption of Neo-Eurasianism as a school in post-Putin foreign policy and the assumptions put forward by A. Dugin as an extension of this school will be examined. In this direction, an analysis will be made on the effects of Eurasianism and the Russian geopolitical school in the foreign policy decisions of the NeoEurasianism and the fourth political theory in the axis of Eurasian geography

Anahtar Kelimeler

Russia, Eurasia, Geopolitics, Neo-Eurasianism

Kaynakça

• Ağır, O. (2015). “Rus Tipi Federalizm”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, sayı:1, ss.27-54.
• Aktürk, Ş. (2017). “Batı'nın Diğer 'Öteki' si Olarak: Rusya”, Lacivert Dergisi, [Online], Available at: , [Erişim tarihi: 22.12.2019].
• Aktürk, Ş. (2012). “NATO Neden Genişledi? Uluslararası İlişkiler Kuramları Işığında NATO’nun Genişlemesi ve ABD-Rusya İç Siyaseti’’, Uluslararası İlişkiler, sayı:34, ss.73-97.
• Amirbek, A. (2015). “Rusya'nın Jeopolitik ve Kimlik Kodları: Klâsik Kuramlar Çerçevesinde Yakın Çevre Algısı Örneği”, Karadeniz Araştırmaları, sayı:48, ss.31-41.
• Amirbek, Aidarbek, Küresel Güç Mücadelesinde Orta Asya, Türk Cumhuriyetleri İlişkileri, Ankara, Barış Yayınları, 2013.
• Anthony D. Smith. Milli Kimlik, Çev. Bahadır Sina Şener, İstanbul, İletişim Yayınları 2009.
• Areshev A. (2016), “Turkey’s Policies In The Southern Caucasus And Regional Security Mechanisms”, Ed. Andrei Areshev vd., Turkish-Russian Academics: A Historical Studyon The Caucasus, AVİM.
• Avrasya Sempozyumu, Gazi Üniversitesi, Ankara, 4-5 Aralık, 2004.
• Bassin, M. (2011). “‘Klasik’ Ve ‘Yeni’ Avrasyacılık: Geçmişten Gelen Devamlılık (Eurasianism “Classical” and “Neo”: The Lines of Continuity)”, Çev. Özgür Tüfekçi, Bilge Strateji, sayı:4, ss. 117-135.
• Bi, Mahmut. Kafkasya Tarihi, Ankara, Berikan Yayınevi, 2011.
• Bostanoğlu, Burcu. Türkiye-ABD İlişkilerinin Politikası Kuram ve Siyasa, Ankara, İmge Kitabevi, 1999.
• Bozkurt, S.G. (2006). “Bağımsız Devletler Topluluğu’nda Renkli Devrimler- Kırgızistan Örneği”, Akademik İncelemeler Dergisi, sayı:1, ss. 118-138.
• Brzezinski, Zbigniew. The Grand Chessboard, Basic Books 1997, Çev. Yelda Türedi, Büyük Satranç Tahtası, İstanbul, İnkılap Kitabevi, 2005.
• Çakır, F., R. Günday. (2017). “Vladimir PUTIN’in Valdai Konuşmasının Politik Söylem-Psikoloji Bağlamında İrdelenmesi”, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, sayı:2, ss.175-184.
• Derman, G.S. (2016). “Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) Dönemi Rus Dış Politikası Paradigmaları”, Akademik Bakış, sayı:19, ss. 283-295.
• Dugin, Aleksandr. Rus Jeopolitiği Avrasyacı Yaklaşım, Çev. Vügar İmanov, İstanbul, Küre Yayınları, 2010.
• Dugin, Aleksandr. The Fourth Political Theory, Moscow, Eurasian Movement, 2012.
• Dugin, A. (2014). “The Long Path: An Interview With Alexander Dugin”, [Online], Available at: , [Erişim tarihi: 21.12.2019].
• Graham S. (1999). “The Masks of Proteus: Russia, Geopolitical Shift and The New Eurasianism”, Transactions of the Institute of British Geographers, New Series, vol. 24. no. 4, pp.481-494.
• Imanov, V. (2007).“Rusya’nın Medeniyetsel Kimlik İnşası Olarak Avrasyacılık”, Yayınlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı.
• İsmayilov, Meşdi.Avrasyacılık: Mukayeseli Bir Okuma, Türkiye ve Rusya Örneği, Ankara, Doğu Batı Yayınları, 2011.
• İşyar, Ö.G. (2004). “Gelenekçi Rus Klasik Avrasyacı Düşüncesinin Gelişimi ve Temel İlkeleri”, Doğu-Batı, sayı: 25, ss. 179-219.
• Kamalov, İ. (2008).“Rusya Federasyonu İle İlişkiler, Türk Dış Politikası (1919–2008)”, Ed., Haydar Çakmak, Ankara, Barış Platin Kitap Yayınları, 2008.
• Kamalov, İ.(2011), “Türk Cumhuriyetleri’nin Bağımsızlıklarının 20. Yılında Rusya’nın Orta Asya Politikaları”, Rapor, Ed. Murat Yılmaz, Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi, 2011.
• Kaplan, S. (2014). “Nursultan Nazarbayev’in Avrasya Entegrasyonu Politikası”, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, vol. 3, no. 3, ss. 20-32.
• Kasım, Kamer., Soğuk Savaş Sonrası Kafkasya, Ankara: USAK, 2011.
• Kaya, S. (2010). “Rus Dış Politikasında Batı Karşıtlığının Düşünsel ve Tarihsel Gelişimi”, Gazi Akademik Bakış, sayı:7, ss.41-77.
• Kydyralieva, S., B. Abdibaitova. (2018). “Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nün Merkezî Asya’daki Etkinsizliği”, Bilge Strateji, sayı:18, ss.93-109.
• Laruelle, Marlène. Russian Eurasianism An Ideology of Empire, çev. Mischa Gabowitsch, Washington, D.C., Woodrow Wilson Center Press, 2008.
• Meydan, V. (2017).“2008 Rusya-Gürcistan Savaşı’nın Uluslararası Hukukta Kuvvet Kullanma Yasağı Çerçevesinde Analizi”, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı: 2, ss. 417-429.
• Mosbey, J.C. (2015), “Russia, Dugin, and Traditionalism in Politics: Political and Theological Placement of The Fourth Political Theory”, March 3, CHAP, [Online], Available at: , [Erişim tarihi: 12.12.2019].
• Özbay, F. (2011). “Turkey-Russia Relations in the Post-Cold War Period: 1992-2010”, Bilge Strateji Dergisi, sayı:4, ss.35-77.
• Özer, S. (2008). “Avrupa Birliği Rusya ve ABD’nin Avrupa Güvenliğine Farklı Yaklaşımlarının Transatlantik İttifakına Etkileri”, Akdeniz İİBF Dergisi, sayı:15, ss.170-195.
• Papava, V. (2013). “The Eurasianism of Russian Anti-Westernism and the Concept of “Central Caucaso-Asia””, Russian Politics and Law, vol. 51, No. 6, pp. 45–86.
• Pavliuk, O. (1998). “Guuam The Spillover Of Politics Into Economics?”, The Turkish Yearbook, vol. XXV, s:0, ss. 2-27.
• Petro, N.Nicolai, R. Alvin Z., Russian Foreign Policy, From Empire to Nation-State, New York, Logman, 1996.
• Sapmaz, A. (2013). “Rusya Federasyonu’nun Terörle Mücadele Stratejisinin Kuzey Kafkasya’nın İstikrarı Üzerine Etkileri”, Savunma Bilimleri Dergisi, sayı: 2, ss. 1-35.
• Shekhovtsov, A. (2008). “The Palingenetic Thrust of Russian Neo-Eurasianism: Ideas of Rebirth in Aleksandr Dugin’s Worldview’ in Totalitarian Movements and Political Religions”, vol. 9, no. 4, pp. 491–506.
• Shlapentokh, D. (2007). “Dugin Eurasianism: a window on the minds of the Russian elite or an intellectual ploy?”, Stud East Eur Thought, sayı:59, ss. 215–236.
• Shlapentokh, D. (2016), “The Ideological Framework of Early Post-Soviet Russia’s Relationship with Turkey: The Case of Alexander Dugin’s Eurasianism”, Journal of Balkan and Near Eastern Studies, vol. 18, no. 3, ss. 263–281.
• Sinkaya, B. (2016). “Yeni Ortadoğu Jeopolitiğinde İran-Rusya Ekseni”, Orsam, sayı: 72, ss.23-24.
• Sönmez, A.S. (2010). “Moskova’nın Kutuplaşma Çabaları: Putin Dönemi Rus Dış Politikası”, Avrasya Etüdleri, sayı:37, ss. 37-76.
• Sönmez, S. (2010). “Yeni Batıcılık ve Yeni Avrasyacılık Akımları Bağlamında Yeltsin Yönetimi’nin Doğu Batı Politikaları’nın Analizi”, Gazi Akademik Bakış, sayı:6, ss.73-96.
• Tellal, E. (2000). “Rusya Federasyonu’ndaki Gelişmeler Nasıl Değerlendirilmeli?”, Mülkiye, sayı:22, ss. 211-220.
• Tellal, E. (2010). “Zümrüdüanka: Rusya Federasyonu’nun Dış Politikası”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi sayı:3, ss.189-236.
• Tsygankov, A.P. (2003), “Mastering Space in Eurasia: Russian Geopolitical Thinking After the Soviet Break-Up (Review Essay)”, Communist and Post- Communist Studies, vol. 35, no. 1, pp. 101–127.
• Yılmaz, S. (2015), “Yeni Avrasyacılık ve Rusya”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, sayı: 34, ss. 111-120.