Irak Muhasebe Meslek Mensuplarının Mesleki Tükenmişlik, İş Doyumu Ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi: Kerkük Örneği

Yıl 2020, Sayı: 43, 219 - 240, 01.02.2020

Rana Ahmed Majeed Hamamjı Mustafa Ay

Öz

Günümüz yaşamında kişiler, bir takım zorlama ve stres unsurlarının daha yaygın olduğu bir dünya ile karşı karşıyadır. Muhasebe çalışanlarının koşulları, eğitim alma şekilleri ile meslekten umduklarını bulup bulamama, işlerine karşı duyarlıkları, hizmet verdikleri kişilere karşı tutumları, ekonomik durum ve beklentileri gibi durumlar açığa çıkarılması gereken önemli süreçlerdir. Bu bağlamda; “Bazı meslek gruplarında daha fazla yaşanan ve mesleki tükenmişlik muhasebe çalışanlarında ne durumdadır? Muhasebe çalışanlarının tanımlayıcı özelliklerine göre tükenmişlik durumları ne düzeydedir?’’ gibi soruların yanıtlarına ulaşılması meslekte yaşanan sorunların giderilmesi açısından önemli bir husustur. Yapılan çalışma ile Irak’ta görev yapan muhasebe mensuplarının, mesleki tükenmişlik ve yaşam ne durumda olduğunun incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla çalışmanın uygulama kısmı 2019 yılında gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmanın çalışma gurubunu ise Irak’ta muhasebe alanında çalışan ve tesadüfi olarak seçilen kişiler oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak nicel anket formu kullanılmıştır. Verilerin toplanabilmesi için toplam 300 Iraklı muhasebe çalışanına Maslach ve Jackson 1981 , tarafından geliştirilen MBI Maslach Tükenmişlik Envanteri , iş doyumu, yaşam doyumu ve araştırmacı tarafından hazırlanan kişisel karakterini belirleyen demografik sorular veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Çalışmanın sonunda; Irak’ta muhasebe alanında çalışanların mesleki tükenmişlik faktörünün duygusal tükenme ve duyarsızlaşma alt boyutlarında cinsiyet değişkenine göre istatiksel olarak anlamlı bir farklılaşma bulunmadığı ancak, yaş değişkenine göre anlamlı bir farkın olduğu belirlenmiştir. Duygusal tükenme ve duyarsızlaşma alt boyutlarında hizmet süresi, çalışma yeri ve çalışma biçimi değişkenleri karşılaştırıldığında ise aralarında anlamlı bir farkın olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, Iraklı muhasebe çalışanlarının, kişisel başarısızlık ile gelir düzeyleri karşılaştırıldığında aralarında anlamlı bir farkın olduğu, yine, duyarsızlaşma ve kişisel başarı alt boyutlarında çalışılan yere göre farklılaşma mevcutken, duygusal tükenme boyutunda ise bir farklılaşmanın gerçekleşmediği bulunmuştur. Mesleki tükenmişlik ile iş ve yaşam doyumu arasında negatif yönlü ve anlamlı ilişki tespit edilmiştir. Mesleki tükenmişliği yüksek olan muhasebe meslek mensuplarının düşük iş ve yaşam doyumu; mesleki tükenmişliği düşük olan muhasebe çalışanlarında yüksek düzeyde iş ve yaşam doyumu olduğu bulgusu elde edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Muhasebe Mesleği, Mesleki tükenmişlik, yaşam doyumu, İş doyumu

The Investigation of Burnout, Job Satisfaction and Life Satisfaction among Iraqi Accounting Employees: Kirkuk Sample

Öz

In today's life, a person faces a world where various coercion and stress are more common. Working conditions of accounting employees, the ways of getting education and whether they find what they expect from the profession, their sensitivity towards their jobs, their attitudes towards the people they serve, their economic situation and expectations are important processes that need to be revealed. In this context, finding answers to questions such as, ‘What is the case among accounting employees in terms of professional burnout, which is more common in some professions than others? What is the level of burnout of accounting employees according to the descriptive characteristics?’ is important in terms of solving problems experienced in the profession. The purpose of the present study is to examine the professional burnout, job and life satisfaction of the members of the Accounting Department in Iraq. Quantitative phase of the research was conducted in 2019. The study group consisted of 300 randomly selected people working in the field of accounting in Iraq. Quantitative questionnaire form was used as data collection tool. In order to collect data, MBI Maslach Burnout Inventory developed by Maslach and Jackson 1981 , job satisfaction inventory, life satisfaction inventory and personal information form developed by the researcher were implemented in 300 Iraqi accounting employees. According to the findings of the present study; there is no statistically significant difference in the emotional exhaustion and depersonalization sub-dimensions of the professional burnout factor of accounting employees in Iraq according to gender variable, but there was a significant difference according to age variable. When the variables of length of service, working place and working style were compared in the emotional exhaustion and depersonalization sub-dimensions, a significant difference was found between them. Moreover, there is a significant difference between the personal failure and income levels of Iraqi accounting employees, also, in the sub-dimensions of depersonalization and personal accomplishment, it was found that there wasa differentiation according to the place of study, whereas there was no differentiation in the emotional exhaustion dimension. Consequently, it was found accounting employees with higher levels of burnout have lower job and life satisfaction, and employees with lower levels of burnout have higher levels of burnout have lower job and life satisfaction

Anahtar Kelimeler

Accounting Profession, Professional Burnout, Life Satisfaction, Job Satisfaction

Kaynakça

• Akyıldız, Hüseyin, ve Ömer Turunç. Çalışma Psikolojisi. Isparta: Bil Ofset, 2013.
• Arıkan, Yahya. «Meslekte Geniş Görüşlülük ve Dünya Muhasebe Kongresi.» Mali Çözüm ISMMMO, no. 77 (2006): 10-21.
• Ay, Mustafa ve Avşaroğlu, Selahattin. «Muhasebe meslek mensuplarının mesleki tükenmişlik, iş doyumu ve yaşam doyumlarının incelenmesi 1- Mesleki tükenmişlik düzeyleri. » Uluslararası insan Bilimleri Dergisi. 1 (2010): 1171-1187.
• Basım, H.N. ve Şeşen, H. «Tükenmişlikte Bazı Demografik Değişkenlerin Etkisi: Kamu’da Bir Araştırma.» Ege Akademik Bakış, 6, (2) (2006): 15–23.
• Baştemur, Y. «İş Tatmini İle Yaşam Tatmini Arasındaki İlişkiler: Kayseri Emniyet Müdürlüğünde Bir Araştırma.» Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi Erciyer Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kayseri, 2006.
• Ceylan, Mine. «Stresle Başaçıkmada Bilişsel Stratejilerin Kullanılmasında Cinsiyet ve Kişilik Değişkeninin Etkisi.» Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tez Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İzmir, 2005.
• Dolunay, A.B. «Keçiören Đlçesi Genel Liseler ve Teknik-Ticaret Meslek Liselerinde Görevli Öğretmenlerde Tükenmişlik Durumu Araştırması.» Ankara: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 55, (1) (2002): 51–62.
• Edelwich, J. ve Brodsky, A. Burnout (Stages of Disillusionment in the Helping Professions. New York: Human Science Press. 1980.
• Ergin, C. Sağlık Personelinin İş Anlayışları ve Tutumları Araştırması. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı, 1996.
• Frisch, M.B. «Quality of life assessment and the Qualiy of Life Inventory.» The use of psychological testing for treatment planning and outcome assessment içinde, yazan M. R. Maruish, 1227-1331. 1999.
• Gençay, Ö.A. «Beden Eğitimi Öğretmenlerinin İş Doyumu ve Mesleki Tükenmişliklerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi.» Kastamonu Eğitim Dergisi, 15 (2) (2007): 765–780.
• Gökçakan, Z. ve Özer, R. «Doğu Karadeniz Bölgesindeki Görevli Rehber Öğretmenlerde Tükenmişlik Düzeyi Nedenleri ve Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi.» Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, IX. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongres, 1999.
• Gülay, H. E. «Beden Eğitimi Öğretmenlerinin İş Doyum Düzeylerinin Araştırılması (Kocaeli İli Örneği).» (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 2006.
• Güllüce, A.C., ve Ö. F. İşcan. «Mesleki Tükenmişlik Ve Duygusal Zeka Arasındaki İlişki. Osmangazi Ünversitesi.» İİBF Dergis, (2005): 5-29.
• İşgüden, B. « Sosyal ve Kültürel Değerlerin Muhasebe Meslek Etiği Üzerine Etkileri.» Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir, 2007.
• Maslach, C. ve Jackson, S.E. «Maslach Bornout Inventory Manual”. 2. Ed. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Pres. », 1986.
• Otacıoğlu, S.G. «Müzik Öğretmenlerinde Tükenmişlik Sendromu ve Etkileyen Faktörler.» İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, (15) (2008): 103–116.
• Örmen, U. «Tükenmişlik Duygusu ve Yöneticiler Üzerine Bir Uygulama.» (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1993.
• Pines, A.M. ve Aranson, E. Career Burnout (Causes and Cures). New York: The Free Press. 1988.
• Sünbül, A.M. «An Analysis of Relations Among Locus of Control, Burnout And Job Satisfaction in Turkish High School Teacher.» Australian Journal of Education. Vol, 47, (1) (2003): 58–73.
• Şimşek, Bahadır. «Örgütsel Bağlılığı Etkileyen Faktörler ve Tekstil Sektöründe Bir Aratırma.» Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul, 2013.
• Telman, N., ve P. Ünsal. Çalisan Memnuniyeti. İstanbul: Epilson, 2004.
• Torun, A. «Tükenmişlik Aile Yapısı ve Sosyal Destek İlişkileri Üzerine Bir İnceleme.» (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1995.
• Wright T.A., ve Bonett R. «The Contribution of Burnout to Work Performance» Journal of Organizational Behavior. Vol:18 (1997): 491–499.
• Yahya, Fidan. «Örgüt Kültürünün Verimlilik Artışına Etkisi.» Verimlilik Dergisi, no. 3 (1996).