Birinci Dünya Savaşı’nda Esir Düşen Türk Askerlerinde Görülen Dikenli Tel Psikozu

Yıl 2023, Sayı: 52, 397 - 404, 27.12.2023

Rıza Özbölük

https://doi.org/10.52642/susbed.1352718

Öz

Birinci Dünya Savaşı boyunca on binlerce Türk askeri esir düştü. Çoğunlukla Rus ve İngiliz orduları tarafından esir alınan Türk askerleri, uzak coğrafyalarda, alışık olmadıkları iklimlerde uzun müddet esarette kaldılar. Ruslar tarafından esir alınan askerler için en zorlu süreç, esir kamplarına kadar olan nakil süreçleriydi. Zira esirler, çok uzun mesafeleri dondurucu soğukta ve asgari yaşam şartlarından uzak şekilde kat etmek zorunda bırakıldılar. Birçok askerin hayatını kaybettiği bu süreç çoğunlukla Sibirya’daki kamplarda son bulmaktaydı. Kamplara girdikten sonra da ciddi problemlerle baş etmek zorunda kalan esirler, Bolşevik İhtilali’nin getirdiği otorite boşluğu sayesinde bir nebze olsun serbestiye kavuştular. İngilizlere esir düşenler ise bunaltıcı bir esaret hayatına katlanmak zorundaydılar. Hem kamplara nakilleri sırasında hem de kamplarda bulundukları süreçte dış dünyadan tamamen izole edildiler. Bu durum savaş esirleri arasında Dikenli Tel Psikozu olarak adlandırılan bir soruna yol açtı.

Anahtar Kelimeler

Dikenli Tel Psikozu, Birinci Dünya Savaşı, Esir, Hindistan, Burma

Barbed Wire Psychosis among Turkish Prisoners of War in World War I

Öz

Tens of thousands of Turkish soldiers were captured during the First World War. Turkish soldiers, were mostly captured by the Russian and British armies, remained in captivity for a long time in remote geographies and climates they were not used to. The most difficult process for the soldiers captured by the Russians was their transportation to the prison camps. Prisoners were forced to travel long distances in freezing cold and far from the minimum living conditions. This process, in which many soldiers lost their lives, mostly ended in the camps in Siberia. The prisoners, who had to cope with serious problems even after they entered the camps, were freed to some extent thanks to the lack of authority caused by the Bolshevik Revolution. Those captured by the British, on the other hand, had to endure a life of oppressive captivity. They were completely isolated from the outside world during their transportation to the camps and during their stay in the camps. This led to a problem called Barbed Wire Psychosis among the prisoners of war.

Anahtar Kelimeler

Barbed Wire Psychosis, World War I, Prisoner of War, India, Burma

Kaynakça

• Apak, R. (1988). Yetmişlik Bir Subayın Hatıraları. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Arıkan, M. (1990). Asker Mektupları. Konya: Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi.
• Arıkan, M. (2019). Birinci Dünya Savaşı Türk Esirlerinin Kaleminden Esarette Bayram. Tarihin Peşinde, s. 309-336.
• Asâf, M. (1994). Volga Kıyılarında ve Muhtıra Esâret Hâtıra ve Mâcerâları. (M. Cebecioğlu, Yay. Haz.) Akademik Kitabevi.
• ATASE, BDH, K. 2480 D.400 F.001/019.
• Bing, R., & Vischer, A. (1919). Some Remarks on the Psychology of Internment, Based on the Observation of Prisoners of War in Switzerland. The Lancet, s. 309-336.
• BOA.HR.SYS.2205/15.
• Britannica. (2023, Haziran). Archibald Leman Cochrane. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/biography/Archibald-Leman-Cochrane adresinden alındı
• Cochrane, A. (1946). On the Psychology of Prisoners of War. The British Medical Journal(1/4442), s. 282-284.
• Genişol, H. F. (2014). Çanakkale'den Bağdat'a Esaretten Kurtuluş Savaşı'na Cephede Sekiz Yıl Sekiz Ay (1914-1923). (M. Yeni, Yay. Haz.) Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Haskins, V. (2017). Australian Nurses and the 1918 Deolali Inquiry: Transcolonial Racial and Gendered Anxieties in a British Indian War Hospital. Australian and The First World War-Local Global Connections and Contexts.
• İybar, T. (1950). Sibiryadan Serendibe. CHP Halkevleri Bürosu Yayınları.
• Jeller, İ. (1942). Birmanya Hatıraları. Vakit(1).
• Jeller, İ. (1942). Birmanya Hatıraları . Vakit(22).
• Jones, E., & Wesseley, S. (2010). British Prisoners of War: From Resilience to Psychological Vulnerability: Reality or Perception. Twentieth Century British History, s. 1242-1256.
• Konyalı, İ. H. (1960). Abideleri ve Kitabeleri ile Erzurum Tarihi. Erzurum Tarihi Araştırma ve Tanıtma Derneği Yayınları.
• Kutlu, C. (1997). I. Dünya Savaşında Rusya'daki Türk Savaş Esirleri ve Bunların Yurda Döndürülmeleri Faaliyetleri. Atatürk Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Doktora Tezi. https://doi.org/74215
• Lunden, W. A. (1949). Captivity Psychoses among Prisoners of War. Journal of Criminal Law and Criminology, s. 721-788.
• Ne Münasebet, 1920.
• Özbölük, R. (2022). Esir Gazeteleri Üzerine Kısa Bir Değerlendirme. Yerli Düşünce, s. 18-21.
• Özgen, M. S. (2006). Bolvadinli Mehmet Sinan Bey'in Harp Hatıraları. (S. Avşar, H. Babacan, & M. Bayar, Yay. Haz.) Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Özkan, V. (2017). Esaret Yıllarım Asteğmen Vehbi Bey'in Sibirya'dan Kaçışı. (A. Ayhan, & B. Sönmez, Yay. Haz.) Babıali Kültür Yayıncılığı.
• Red Cross. International Committe. (1917). Report on British Prison Camps in India and Burma.
• Serhadoğlu, M. R. (2005). Savaşçı Doktorun İzinde Kırım, Sarıkamış, Esaret Yılları ve Kurtuluş Savaşı. Remzi Kitabevi.
• Taşkıran, C. (2011). Ana Ben Ölmedim: Birinci Dünya Savaşı'nda Türk Esirleri. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• The War Office. (1922). Statistics of the Military Effort of the British Empire During the Great War.
• TNA. FO. 383/339-94779.
• Tüfekçi, V. (2019). Birinci Dünya Savaşı'nda İngilizlere Esir Düşen Türk Askerleri. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiyat Araştırmaları Anabilim Dalı Doktora Tezi.
• Tütüncü, M. (2006). Hatıra Defterimdir. (A. Ozulu, Yay. Haz.) Lider Matbaacılık.
• Weiker, W. F. (1963). The Turkish Revolution 1960-1961. Brooking Institution.
• Yanıkdağ, Y. (1999). Ottoman Prisoners of War in Russia, 1914-22. Journal of Contemporary History, 34(1), s. 69-85.
• Yanıkdağ, Y. (2014). Millete Deva Olmak Osmanlı Savaş Esirleri, Tıp ve Milliyetçilik 1914-1939. (N. Elhüseyni, Çev.) Tarih Vakfı Yurt Yayınları.