Türk Eximbank’ın 2017-2021 Dönemi Faaliyetlerinin DuPont Yöntemine Göre Analizi

Yıl 2025, Sayı: 57, 327 - 343, 30.08.2025

Ali Bora , Musa Şanal , Servet Önal

https://doi.org/10.52642/susbed.1715108

Öz

Türk Eximbank, 1987 tarihinde Devlet Yatırım Bankası’nın tekrar düzenlenmesiyle ihracatın geliştirilmesi, ihraç edilen ürün ve hizmet çeşitlerinin artırılması, ihraç ürünlerine yeni pazar bulunması, dış müteahhitlik faaliyetlerinin genişletilmesi gibi hizmetler için kredilendirme, sigortalama ve garanti hizmeti sunan Kalkınma ve Yatırım Bankaları (KYB) grubunda devlet destekli ihracat kredi kuruluşudur. DuPont modeli olarak bilinen özsermaye kârlılığı modeli, bir bankanın özsermaye kârlılığını birkaç temel bileşene ayırır. Bu bileşenler; kâr marjı, aktiflerin verimliliği ve özsermaye çarpanıdır.
Bu çalışmada, Türk Eximbank’ın 2017 – 2021 dönemi faaliyetleri DuPont modeli olarak bilinen özsermaye kârlılığı yöntemi ile incelenmektedir. Türk Eximbank, 2017 ve 2018 yıllarında KYB ortalamasından yüksek, bankacılık sektörü ortalamasından daha düşük özsermaye kârlılığına sahipken sonraki üç yılda hem KYB ortalamasından hem de bankacılık sektörü ortalamasından önemli derecede yüksek orana sahip olduğu görülmektedir. Türk Eximbank’ın daha yüksek özsermaye kârlılığına sahip olmasının nedeni; hem KYB ortalamasından hem de Türk Bankacılık Sektörü ortalamasından daha düşük aktif kârlılığına sahip olmasına rağmen daha yüksek özsermaye çarpanına sahip olmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Kalkınma ve Yatırım Bankaları , Türk Eximbank , DuPont , Özsermaye Kârlılığı

Analysis of Türk Eximbank’s Activities for the Period 2017-2021 According to the DuPont Method

Öz

Türk Eximbank is a state-supported export credit institution in the group of development and investment banks that provides credit, insurance and guarantee services for services such as developing exports, increasing the variety of exported products and services, finding new markets for export products, and expanding foreign contracting activities, with the reorganization of the State Investment Bank in 1987. The equity profitability model, known as the DuPont model, divides a bank's equity profitability into several basic components. These components are; profit margin, efficiency of assets and equity multiplier.
In this study, Türk Eximbank's activities in the 2017 - 2021 period are examined with the equity profitability method, known as the DuPont model. While Türk Eximbank had an equity profitability higher than the Development and Investment Banks (DIB) average and lower than the banking sector average in 2017 and 2018, it is seen that it had a significantly higher rate than both the DIB average and the banking sector average in the following three years. The reason why Türk Eximbank has a higher return on equity is that it has a higher equity multiplier despite having a lower return on assets than both the DIB average and the Turkish Banking Sector average.

Anahtar Kelimeler

Development and İnvestment Banks , Türk Eximbank , DuPont , Return on Equity

Kaynakça

• Arslan, E. & Bora, A. (2016a). Milenyum öncesi ve sonrası (1991-2015) Türkiye’deki bankacılık sektörü. Ankara: Ankara Basım Matbaacılık.
• Arslan, E. & Bora, A. (2016b). 1990 – 2013 yılları arasında özel sermayeli bankalar ile yabancı sermayeli bankaların faaliyetlerinin oran analizi yöntemiyle incelenmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmaları Dergisi, 1(1), s. 9-32.
• Arslan, E. (2017). Türk bankacılık sisteminde aktif büyüklüğüne göre ilk yedi bankanın kârlılık ve verimlilik açısından karşılaştırmalı analizi: 2003 –2015 dönemi. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 17(34), s. 226-247.
• Arslan, E. & Bora, A. (2020). Comparative profitability and efficiency analysis of state-owned banks in Turkey between the 1991-2002 period and the 2003-2015 period. Studies on Balkan and Near Eastern Social Sciences, Volume 4, (Ed.: Rasim Yilmaz, Günther Löschnigg), Peter Lang, s. 253-264.
• Arslan, E., Bora, A. & Amanat, A. H. (2020a). Comparative analysis of conventional and Islamic banking: The case of Bakhtar Bank transforming into Islamic bank of Afghanistan . Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(3), s. 479-493. doi: 10.18657/yonveek.711902.
• Arslan, E., Bora, A. & Amanat, A., H. (2020b). Financial analysis of Afghanistan International Bank. 12. Uluslararası Çin'den Adriyatik'e Sosyal Bilimler Kongresi, 23-24 Ekim, Faryab Üniversitesi, Afganistan, s. 127-137.
• Arslan, E. & Bora, A. (2021). Türk bankacılık sektöründe mevduat bankalarının finansal performanslarının DuPont sistemine göre incelenmesi: 2015-2019 dönemi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(43), s. 6356-6376. doi: 10.26466/opus.930091.
• Arslan, E. & Bora A. (2022a). Dış ticaretin finansmanında Türk Eximbank’ın rolü: 2016-2020 dönemi faaliyetlerinin incelenmesi. Teorik Anlamda İktisadi ve Finansal Olaylara Akademik Yaklaşımlar. (Ed.: Şahin Karabulut). Ekin Yayınevi, s. 103-112.
• Arslan, E. & Bora, A. (2022b). Türk bankacılık sektöründe faaliyette bulunan kalkınma ve yatırım bankalarının 2015 – 2020 dönemi performanslarının özkaynak kârlılığı bileşenlerine göre incelenmesi. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), s. 27-40. https://dergipark.org.tr/bsbd.
• Arslan, E. & Bora, A. (2023). Türk bankacılık sektöründe faaliyet gösteren yabancı sermayeli mevduat bankalarının finansal performanslarının DuPont yöntemine göre analizi: 2015 - 2022 dönemi. XX. IBANESS Congress Series on Economics, Business and Management, October 14-15, Ohrid, Republic of North Macedonia, s. 345-360.
• Berk, N. (1999). Finansal yönetim. Türkmen Kitabevi.
• Bora, A. & Arslan, E. (2017a). Türkiye’de kurulmuş yabancı sermayeli bankaların 2015 yılındaki performanslarının oran analizi yöntemi ile incelenmesi. PESA International Journal of Social Studies, 3(1), s. 6-31.
• Bora, A. & Arslan, E. (2017b). Türk kamu bankalarının karşılaştırmalı analizi: 2003-2015 dönemi. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), s. 27-47.
• Bülbül, S. E. & Demiral, A. (2016). Türkiye ekonomisinde ekonomik büyüme, ihracat ve Eximbank kredileri arasındaki nedensellik ilişkisi: 2022-2015, Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 12(46), s. 21-39. doi: 10.14783/od.v12i46.1000010002.
• Demirtaş, T. (2024a). Comparative analysis of return on equity ratios with Dupont method to the banking sector groups in Turkiye. ISRG Journal of Arts, Humanities and Social Sciences, II(V), s. 7-13. https://isrgpublishers.com/isrgjahss.
• Demirtaş, T. (2024b). Islamic bank's profitability analysis with Dupont bethod: Country cases. International Journal of Social Science and Human Research, 7(11), s. 8558-8565. doi: 10.47191/ijsshr/v7-i11-62.
• Hempel, G. H. & Simonson, D. G. (1999). Bank management, John Wilwy & Sons, Inc.
• Önal, S. & Mat, M. (2017). Türkiye’deki özel katılım bankalarının üç aylık periyotlarla 2014-2016 döneminde kârlılıklarının oran analizi yöntemiyle incelenmesi. International Journal of Academic Value Studies, 3(16), s. 87-94. www.javstudies.com.
• Önal, S. (2018). Borsada işlem gören sigorta şirketlerinde 2012-2016 dönemi kârlılık analizi. Atlas Journal, 4(10), s. 587-598.
• Önal, S., Eraslan, S. & Özdoğan, H., A. (2021). Türkiye’de özel ve kamu katılım bankalarının 2015-2020 dönemindeki kârlılıklarının oran analizi yöntemiyle incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), s. 109-124. doi: 10.47147/ksuiibf.906317.
• Rose, P. S. & Fraser D. R. (1988). Financial institutions. Business Publications.
• Seyidoğlu, H. (1992). Ekonomik terimler sözlüğü. Güzem Yayınları.
• Tandon, D., Singh, H. & Singh K. (2016). Profitability valuation in Indian banks – emperics via David Cole model. IOSR Journal of Business and Management, s. 64-83. http://www.iosrjournals.org/iosr-jbm/papers/IESMCRC/Volume%202/64.83.pdf
• Tijjang, B., Sudirman, I. & Efendy, T. (2020). Analysis of Du Pont system in measuring the financial performance. IOSR Journal of Business and Management, 22(10), s. 53-58. doi: 10.9790/487X-2210085358.
• Türk Eximbank. (2018). 2017 Faaliyet raporu.
• Türk Eximbank. (2020). 2019 Faaliyet raporu.
• Türk Eximbank (2021). 2020 Faaliyet raporu.
• Türk Eximbank. (2022). 2021 Faaliyet raporu.
• Türkiye Bankalar Birliği (Temmuz 2022). Türkiye'de bankacılık sistemi seçilmiş rasyolar 2011-2021. Türkiye Bankalar Birliği.
• Türkiye Bankalar Birliği (Haziran 2022). Türkiye'de bankacılık sistemi 1959-2021. Türkiye Bankalar Birliği.
• Yüksel, A. S., Yüksel, A. & Yüksel, Ü. (2004). Bankacılık hukuku ve işletmesi. Beta Basım Yayım.