TÜRKİYE’DE REALİTE PROGRAMLAR VE TELE-KİMLİKLER: MEDYATİK TOPLUMSALLIK İNCELEMESİ

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 14, 411 - 434, 18.12.2019

Türker Elitaş , Savaş Keskin

Öz

Televizyon, toplumsal gerçekliği kendine has bir
temsil formuyla yeniden yapılandırmaktadır. Bazı televizyon içerikleri aleni
bir kurgusal nitelik taşırken, bazı içeriklerde gerçeklik ile kurguyu ayıran
çizginin belirsizleştiği görülmektedir. Realite programlar bu bağlamda,
kurgusallığı gerçek kişiler ve olaylar üzerinden üretme iddiasıyla, gerçek ile
kurgunun iç içe geçtiği bir yanılsama yaratmaktadır. Son dönemlerde yayın
kuşaklarını fazlasıyla dolduran bu formatlar, televizyonculuk pratiklerinin en yaygın
türlerinden birini oluşturmaktadır. Bu çalışma, medyatik ya da tele-gerçeklik
ile realite programlar arasındaki belirlenimci ilişkiyi kurgusal toplumsallık
ve kimlik üretimleri üzerinden açıklamaktadır. Salt bir gerçeklik-kurgu
karşılaştırması yerine, ekrana yansıyan toplumsallık ve kimlik kurgusunun somut
delilleri üzerinde durulmaktadır. Türkiye’de yayınlanan realite programlardaki
tele-yaşamları haritalayan/betimleyen çalışma, Survivor, Yemekteyiz, İşte Benim
Stilim ve Zuhal Topal’la formatlarını örneklem almaktadır. Çalışma bulguları,
realite program toplumsallığının gerçekliğe ilişkin bir vaha kurarak, kimlik
kodlarını ‘her zaman var olan’ bir gerçeklik türü gibi yaygınlaştırmaya hizmet
ettiğini göstermektedir. 

Anahtar Kelimeler

Televizyon, Gerçeklik, Realite Program, Toplumsallık, Kimlik

Kaynakça

• Aksop, G. (1998). “Türkiye’de Reality Show’lar”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Radyo Televizyon ve Sinema Anabilim Dalı. Ankara.
• Budak, S. (2007). Türkiye’de Reality Televizyon Programları ve Söylem Yapılarının Oluşturulması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo Televizyon Anabilim Dalı. İzmir.
• Göker, G. (2015). “Tele-yaşamlar: Gerçeklik ve Kurgu Bağlamında Türkiye’de Realite Programlar”. Global Media Journal TR Edition. 6 (11). Ss.: 261-282.
• Hill, A. (2005). Reality TV: Audiences and Factual Television. London Routledge.
• https://m.bianet.org/bianet/diger/176002-survivor-da-yarismak-mi-oynamak-mi adresinden ulaşıldı. Erişim Tarihi: 02.02.2019.
• Ikoro, E., A. at All (2015). Reality TV or Television Reality Show Forms: Genre and Modes. Global Educational Research Journal. Vol: 3 (11). Pp: 383-388.
• Jenkins, H. (2006). Convergence Culture: Where Old and New Media Collide. New York and London: New York University Press.
• Kaya, F. (2013). “Televizyon Programlarında Yayınlanan İzdivaç Programlarında Toplumsal Cinsiyetin Temsili”. Kadın Araştırmaları Dergisi. Sayı: 13. Ss.: 81-110.
• Meder, M. Ve Çiçek, Z. (2011). “Özel Hayatın Kamusal Alanda Tartışılması: Evlilik Programları Üzerine Bir Değerlendirme”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Sayı: 9. Ss.: 69-80.
• Nabi, R. L. at All (2003). Reality-Based Television Programming and The Psychology of Its Appeal. Media Psychology. 5. 303-330.
• Pahad, A. ve d. (2015). İnfluence of Reality TV Shows on Society. Indian Journal of Applied Research. Vol: 5 (4). Pp: 703-705.
• Polat, F. Ve Karslı, B. (2012). “Evliliğe İlişkin Türk Televizyon Programlarının Sosyolojik Analizi”. EKEV Akademi Dergisi. Sayı: 51. Ss: 31-44.
• Reiss, S. ve Wiltz, J. (2004). “Why People Watch Reality TV”. Media Psychology. Vol: 6. Pp: 363-378.
• Renkmen, M., S. (2012). “Evlilik Programlarında Hegemonik Erkekliğin İnşası, Temsili ve Ataerkil Söylem”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sosyal Psikoloji Anabilim Dalı. Ankara.
• Rigel, N. (1995). Haber, Çocuk, Şiddet. İstanbul: Der Yayınları.
• Sholle, D. (1993). Buy Our News: Tabloid Television and Commodification. Journal of Communication Inquiry. 17 (1). 56-72.
• Stefanone, M. ve d. (2008). “We’re All Stars Now: Reality Television Web 2.0 and Madiated İdentities.
• (http://www.buffalo.edu/content/dam/cas/communication/files/Stefanone/stefanone_hypertext08.pdf) adresinden ulaşıldı. (Erişim Tarihi: 11.11.2016).
• Şakrak, E. B. (2015). Gerçekliğin Kurgulanmasında Reality-Show’lar. İletişim Çalışmaları (içinde). Ed. Filiz Aydoğan Boschele. İstanbul: Derin Yayınları. 217-234.
• Şentürk, R. (2009). “McLuhan’ın Televizyon Teorisi”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Sayı: 15. Ss: 17-31.
• Weiland, S. and Dunbar K. (2016). What’s Real About Reality Television?. Journal of Mass Communication and Journalism. 6 (3). 1-3.
• Yıldırım, S. (2007). “Türkiye’de Reality Televizyon Programları ve Söylem Yapılarının Oluşturulması”. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sinema Televizyon Anabilim Dalı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir.
• Yoon, M. T. and Garma, R. (2006). Reality Television Programs in Malaysia: A Dream Come True?. Sunway Academic Journal. 3. 73-86.