ÇEVRE DOSTU ÜRÜN VE ÇEVRE DOSTU ÜRÜN AMBALAJININ TÜKETİCİ SATIN ALMA DAVRANIŞINA ETKİSİNİN BELİRLENMESİ -BİNGÖL İLİ ÖRNEĞİ-

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 16, 314 - 333, 30.12.2020

Mehmet Emin Yaşar

Öz

Yoğun rekabet ortamında işletmeler çevre dostu ürün üretip pazarlayarak hem karlılığını devam ettirmekte hem de doğayı koruyarak sosyal sorumluluk görevini yerine getirmektedir. Bu şekilde çevrelerine vermiş olduğu zararları minimize ederek daha yaşanılabilir çevre oluşturma düşüncesine sahip olan işletmelere, tüketicilerin ne düzeyde tepki verdiğini araştırmak için, Bingöl ilinde ikamet eden 369 kişi ile yüz yüze anket yapılmış elde edilen veriler SPSS paket programı yardımı ile analiz edilmiştir.
Yapılan analizler sonucunda “Tüketicilerin cinsiyeti ile çevre dostu ürün” ile “Medeni durumu ile çevre dostu ürün” arasında anlamlı bir ilişki olmadığı, “Tüketicilerin yaşı ile çevre dostu ürün”, “Eğitim seviyesi ile çevre dostu ürün” ve “Geliri düzeyi ile çevre dostu ürün” arasında anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.
Ayrıca, çevre dostu ürün reklamlarının yeteri kadar yapılmaması ve pahalı olması tercihe etki ettiği ve satın almayı engellediği vurgulanmıştır. Ürünlerin ambalajları üzerindeki işaretlerden/etiketlerden çevreye zarar verip vermediğinin anlaşıldığı, satın alınan ürünlerin ambalajının çevreye zararlı olduğunun bilinmesi durumunda ürün satın alma işleminin bitirildiği tespit edilmiştir. Ayrıca aile fertleri ya da arkadaşları çevreye zarar veren ürünleri almamaları için uyarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çevre Dostu, Çevre Dostu Ürün, Çevre Dostu Ambalaj

Kaynakça

• Aracıoğlu, B. ve Tatlıdil, R. (2009), “Tüketicilerin Satın Alma Davranışında Çevre Bilincinin Etkileri”, Ege Akademik Bakış Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 2, ss. 435-461. Ay, C. ve Ecevit, Z. (2005), “Çevre Bilinçli Tüketiciler”, Akdeniz İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Cilt: 10, ss. 238-263. Aytekin, P. (2007) Yeşil Pazarlama Stratejileri, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 2, ss. 1-20. Aytekin, M. ve Büyükahraz, G. (2014) Demografic Characteristics of Consumur Buying Behavior Effect og Environmentally Friendly Products and Application in Gaziantep, The Business & Management Review, Volume 5 Number 1, ss. 72-82. Baydaş, A. ve Yaşar, M.E. (2018), “Ambalajın Satın Alma Davranışı Üzerindeki Etkisinin Belirlenmesine Yönelik Ampirik Bir Çalışma”, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, http://busbed.bingol.edu.tr, Yıl: 8, Cilt: 8, Sayı: 16, ss. 49-68. Biner, N. (2014) Tüketicilerin Yeşil Ürün Satın Alma Davranışının İncelenmesi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Aydın. Büyükahraz, G. (2012). Çevresel İlgi, Kaygı ve Duyarlılığın Çevre Dostu Ürün Satın Alma Davranışına Etkisi ve Bir Uygulama, Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep Çabuk, S. ve Nakıboğlu, B. (2003), “Çevreci Pazarlama ve Tüketicilerin Çevreci Tutumlarının Satın Alma Davranışlarına Etkileri İle İlgili Bir Uygulama”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl, Cilt: 12, Sayı: 12, s. 39-54. Çabuk, S.; Nakıboğlu, B. ve Keleş, C. (2008), “Tüketicilerin Yeşil (Ürün) Satın Alma Davranışlarının Sosyo-Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 17, Sayı: 1, ss. 85-102. Çoban, S. ve Sönmez, Y. (2014), “Yeşil Pazarlama Karmasına Yönelik Tüketici Tutumlarının Demografik Özelliklere Göre Farklılaşması: Ahi Evran Üniversitesi Örneği”, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 2, ss. 65-82. Çolakoğlu, E., Türk, B., Başar, E.E. ve Gül, O. (2013), “Kişisel Değerler ve Çevre Bilincinin Çevreci Ürünlerin Tercih Edilmesindeki Etkileri: Karşılaştırmalı Bir Araştırma” Do Paço, A.M.F. ve Raposo, M.L.B. (2010) “Green Consumer Market Segmentation: Empirical Findings From Portugal”, International Journal of Consumer Studies, 34(4): 429-436. Emgin, Ö. ve Türk, Z. (2004), “Yeşil Pazarlama”, Mevzuat Dergisi, Yıl: 7, Sayı: 78, ISSN: 1306-0767, https://www.mevzuatdergisi.com/2004/06a/01.htm, (E.T.: 17.10.2019) Erbaşlar, G. (2007), “Yeşil Pazarlama”, Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, www.paradoks.org, ISSN 1305-7979, Yıl: 3, Sayı: 1. Güven, T. (2019) “Sosyal Yenilikçiliğin Ürün İlgilenimi Üzerine Etkisi (Çevreçi Tüketiciler ve Çevre Dostu Ürünler Üzerinde Bir Araştırma)”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Doktora Tezi. Hassani, İ. (2018) The Relationship between Demographics and Consumers’ Propensity for Rewarding or Punishing a Company based on Social Responsibility, Thesis Waterloo, Ontario, Canada. Kahraman, E. ve Karakütük, H.E. (2014), “Yeşil Pazarlama Faaliyetleri Çerçevesinde Aydın Bölgesindeki Tüketicilerin Çevreye Duyarlı Ürünleri Kullanma Eğilimlerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1, ss. 1-17. Karaca, Ş. (2013), “Tüketicilerin Yeşil Ürünlere İlişkin Tutumlarının İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma”, Ege Akademik Bakış Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 1, ss. 99-111. Kardeş, İ. (2011), “Markaların Çevre Dostu Uygulamalarının Tüketicinin Marka Tercihi Üzerindeki Etkisi”, Ege Akademik Bakış Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 1, ss. 165-177. Kızılaslan, N. ve Kızılaslan, H. (2008), “Tüketicilerin Satın Aldıkları Gıda Maddeleri ile İlgili Bilgi Düzeyleri ve Tutumları (Tokat İli Örneği)”, U. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, Cilt, 22, Sayı 2, ss. 67-74. Knight, A. (2004), “Sustainable Consumption the Retailing Paradox”, Consumer Polıciy Revıew, Vol: 14, No: 4:, ss. 113-115. Kükrer, Ö. (2012), “Tüketicilerin Çevresel Sorumluluklarının Yeşil Reklamlara Yönelik Tutumlarına Etkisi: Eskişehir Örneği”, Journal of Yasar University, Cilt: 26, Sayı: 7, ss. 4505–4525. Laheri, V.K. (2017) Impact of Demographic Variables for Purchase of Green Products, Indian Journal of Commerce & Management Studies, Vol: VIII, Issue: 1, ss. 69-76. Miles M.P. ve Covin, J.G. (2000) “Environmental Marketing: A Source of Reputational, Competitive and Financial Advantage”, Journal of Business Ethics, 23(3): ss. 299-312. Moisander, J. (2007), “Motivational Complexity of Green Consumerism”. International Journal of Consumer Studies, (31), ss. 404-409. Onurlubaş, E., Yıldız, E., Yıldız, S. ve Dinçer, D. (2017), “Tüketicilerin Yeşil Ürün Satın Alma Davranışlarını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Bursa İli Örneği”, III. Ibaness Congress Series – Edirne / Turkey, March 04-05, ss. 282-297. Ottman, J. A., ve Herbert, H. (1993). Green Marketing. Illinois–USA: NTC Business Books. Örücü, E. ve Tavşancı, S. (2001), “Gıda Ürünlerinde Tüketicinin Satın Alma Eğilimini Etkileyen Faktörler ve Ambalajlama”, Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, Sayı 3. ss. 1-13. Özek, E.U. (2016) “Ambalaj Sektörü ve TRB1”, http://fka.gov.tr/sharepoint/userfiles/Icerik_Dosya_Ekleri/FKA_Arastırma_raporları/Ambalaj%20Sekt%C3%96R%C3%9C%20VE%20TRB1.pdf, (E.T.: 17,10.2019). Pickett, B.J. ve Ozaki, R. (2008) “Pro-Environmental Products: Marketing Influence on Consumer Purchase Decision”, Journal of Consumer Marketing, Cilt: 25, Sayı: 5, ss. 281-293. Polonsky, M.J. (2008), “An Introduction to Green Marketing”, Department of Management, University of Newcastle, Newcastle NSW 2308, Australia. Shamdasani, P., OngChon-Lin, G. ve Richmond, D. (1993), “Exploring Green Consumers in an Oriental Culture: Role of Personal and Marketing Mix Factors”, Advances in Consumer Research, Vol. 20: ss. 488-493. Sönmez, Y. (2014) Tüketicilerin Yeşil Pazarlama Uygulamalarıyla İlgili Tutum Ve Davranışları: Ahi Evran Üniversitesi Örneği, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. Ünüvar, Ş., Kılınç, C., Sarı Gök, H. ve Şalvarcı, S. (2018) “Turizm Öğrencilerinin Yeşil Ürün Tercihinin Satın Alma Niyeti Üzerine Etkisi”, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6/1, ss. 20-40. Yaraş, E., Akın, E. ve Şakacı, B. K. (2011). “Tüketicilerin Çevre Bilinci Düzeylerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”, Öneri Dergisi, 9 (35), ss. 117-126. Yılmaz, V., Çelik, H.E. ve Yağızer, C. (2009). Çevresel Duyarlılık ve Çevresel Davranışın Ekolojik Ürün Satın Alma Davranışına Etkilerinin Yapısal Eşitlik Modeliyle Araştırılması, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (2): ss. 1–14. Yücel, M. ve Ekmekçiler, Ü.S. (2008) “Çevre Dostu Ürün Kavramına Bütünsel Yaklaşım; Temiz Üretim Sistemi, Eko-Etiket, Yeşil Pazarlama”, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 26, ss. 320