ÖRGÜTSEL SESSİZLİĞE İLİŞKİN ÖĞRETMEN ALGILARI

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 2, 219 - 240, 30.12.2021

Gizem Kezban Eray Ahmet Kaya Halil Karadaş

https://doi.org/10.53586/susbid.992144

Öz

Bu çalışmanın amacı; öğretmenlerdeki örgütsel sessizliğe ilişkin öğretmen algılarını ortaya çıkarmaktır. Araştırmada, nicel araştırma yöntemi kullanılarak veri toplama aracı olarak Kahveci ve Demirtaş (2013) tarafından geliştirilmiş, 18 madde ve 5 alt boyuttan oluşan, geçerliği ve güvenirliği test edilmiş “Örgütsel Sessizlik Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini ve örneklemini oluşturmak için öncelikle 2020-2021 eğitim öğretim yılında Şanlıurfa’da ilinde tüm resmi kurumlarda görev yapan 25.734 öğretmenin görev yaptığı öğrenilmiştir. Bu evreni temsil edecek 395 öğretmenin katılımıyla örneklem oluşturulmuştur. Araştırmaya katılan öğretmenlerin algılarının düzeyini tespit etmek amacıyla belirli değişkenlerle incelenmiştir. Araştırmanın birinci alt probleminde öğretmenlerin örgütsel sessizlik düzeyleri normal düzeyde bulunmuştur. İkinci alt problem kapsamında örgütsel sessizlik algı düzeyleri cinsiyet değişkeni açısından anlamlı düzeyde farklı bulunmamıştır. Örgütsel sessizlik algı düzeyi ile branş değişkeni arasında genel olarak anlamlı bir farklılaşma olmadığı bulunmuştur. Alt boyutlarda yapılan incelemelerden sonra okul ortamı, duygu, sessizlik kaynağı, ve yönetici boyutunda anlamlı bir farklılık görülmemesinin yansıra izolasyon boyutunda anlamlı farklılaşma görülmüştür. Örgütsel sessizlik algı düzeyi ile mezuniyet değişkeni bağlamında ölçek düzeyinde anlamlı bir farklılaşma görülmemiştir. Okul ortamı, sessizliğin kaynağı ve yönetici boyutlarında da anlamlı bir farklılık görülmemesine karşın duygu ve izolasyon alt boyutunda anlamlı farklılaşma görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen Algıları, Örgütsel Sessizlik, Sessizlik

Kaynakça

• Afşar, L. (2013) Örgütsel Sessizlik ve Örgütsel Güven İlişkisi: Konuya İlişkin Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Algın, İ. (2014) Üniversitelerde Örgütsel Sessizlik. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Arlı, D. (2013). İlkokul Müdürlerinin Örgütsel Sessizlik ile İlgili Görüşleri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (2), 69-84.
• Ayduğ, D., Himmetoğlu ve Turhan, E. (2017). Öğretmenlerin Örgütsel Sessizliğe İlişkin Görüşlerinin Nitel Bir Araştırma İle İncelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1120-1143.
• Aytaç, Ö. (2004). Örgütler: Sosyolojik Bir Perspektif. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (1), 189-217.
• Bayat, B. (2002). Örgütlerde güdülenme yetersizlikleri ve geri çekilme-kaçınma davranışlarını açıklamakta kullanılabilecek bir model: Öğrenilmiş çaresizlik, Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 4(3), 1-14.
• Beer, M & Eisenstat, R. A. (2000). The silent killers of strategy implementation and learning. Sloan Management Review, 41(4), 29-40.
• Bildik, B. (2009. Liderlik Tarzları, Örgütsel Sessizlik ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gebze Teknoloji Enstitüsü. Kocaeli.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi, Ankara.
• Can, A. (2017). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi, Pegem Akademi, Ankara.
• Çakal, G. (2016). Ortaöğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerin okul yönetimine katılma ile örgütsel sessizlik algıları arasındaki ilişki (Tekirdağ ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Çalıkoğlu, U. (2019). Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik Algıları ve Yaratıcı Düşünme Eğilimleri Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Fakültesi, İstanbul.
• Çetindere, E.D. (2019). Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik Algıları ve Motivasyonları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Dal, H. (2017). Ortaöğretim Kurumlarında Örgütsel Sessizliğe İlişkin Öğretmen Görüşleri (Ankara ili Çankaya ilçesi örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Daşçı, E. (2014). İlköğretim kurumu yöneticilerinin liderlik tarzları ile öğretmenlerin yaşadıkları yıldırma (mobbing) ve örgütsel sessizlik davranışları arasındaki ilişki, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Demir, E., ve Cömert, M. (2019). Ortaokul Öğretmenlerinin Örgütsel Sessizlik Algıları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49, 148-165.
• Demirtaş, Z., ve Nacar, D. (2018). Öğretmenlerin İş Doyumu ve Örgütsel Sessizlik, Algıları Arasındaki İlişki. Eğitim Yansımaları, 2 (1): 13-23.
• Dönmez, E. (2016). Örgütsel Sosyalleşme İle Örgütsel Sessizlik Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Durmuş, H. (2015). Örgütsel özdeşleşmenin örgütsel adalet ve örgütsel sessizlik etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Dyne, L.V., Ang, S. & Botero, I. C. (2003). Conceptualizing Employee Silence and Employee Voice as Multidimensional Constructs. Journal of Management Studies, 40(6), 1359-1392.
• Ercan, A. (2014). Sessizleşen Örgütlerde Özyeterlilik Algısının Rolü: Alanya’daki Konaklama İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Erenler, E. (2010). Çalışanlarda Sessizlik Davranışının Bazı Kişisel ve Örgütsel Özelliklerle İlişkisi: Turizm Sektöründe Bir Alan Araştırması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Eroğlu, A. H., Adıgüzel, O. ve Öztürk U. C. (2011). Sessizlik Girdabı ve Bağlılık İkilemi: İşgören Sessizliği İle Örgütsel Bağlılık İlişkisi ve Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 16(2), 97-124.
• Gökçe, N. (2013). Lise öğretmenlerinin örgütsel sessizlik düzeyleri (Maltepe ilçesi örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gökyıldırım H.G. (2019). Öğretmenlerin Örgütsel Adalet ve Örgütsel Sessizlik Algıları Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Gül, H ve Özcan, N. (2011). Mobbing ve Örgütsel Sessizlik Arasındaki İlişkiler: Karman İl Özel İdaresinde Bir Görgül Çalışma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2),107-134.
• Gülşen, P. (2015). İşletmelerde Psikolojik Şiddet ve Örgütsel Sessizlik Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Güngör, B. (2019). Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik Algıları ile Okul Kültürü Algıları Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• İpek, M.B. (2020). Öğretmenlerin Örgütsel Muhalefet Düzeyleri ile Örgütsel Sessizlik Algıları Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• İşleyici, K. (2015). Örgütsel Adalet ve Örgütsel Sessizlik Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Zonguldak İli Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Kahveci, G. (2010). İlköğretim Okullarında Örgütsel Sessizlik ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkiler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Kahveci, G. ve Demirtaş, Z. (2013a). Öğretmenler İçin Örgütsel Sessizlik Ölçeği Geliştirme Çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (43), 167- 182.
• Kahveci, G. ve Demirtaş, Z. (2013b). Okul Yöneticisi ve Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik Algıları. Eğitim ve Bilim, 38 (167), 50-64.
• Karahan Ç.E. (2019). Ortaokullarda Görev Yapan Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik Algılarının Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Kolay, A. (2012). Endüstri Meslek Liselerinde Görev Yapan Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik ve Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Mıllıken, F.J., E. W. Morrison, E. W. & Hewlin, T. (2003). Shades of Silence: Emerging Themes and Future Directions for Research on Silence in Organizations. Journal of Management Studies, 6(40), 1-34.
• Moçoşoğlu, B., (2019). Okullardaki İş Yeri Ruhsallığı, Örgütsel Sessizlik ve Seslilik Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
• Moçoşoğlu, B., ve Kaya, A. (2018). Okul yöneticileri ve öğretmenlerin örgütsel sessizlik düzeyleri ile örgütsel mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki: Şanlıurfa ili örneği”, Harran Maarif Dergisi, 3(1), 52-70.
• Morrıson, E. W. Mıllıken. F.J. (2000). Örgüt Organizational Silence: A Barrier to Change and Development in a Pluralistic World. Academy of Management Review”, 25, 706-725.
• Morrison, E. W. & Rothman, N. B. (2009). Silence and the dynamics of power. Jerald Greenberg & Marissa S. Edwards (Ed.), Voice and Silence in Organizations, 111-135, Emerald Group Publishing, England.
• Özgan, H. ve Külekçi, E. (2012). Öğretim Elemanlarının Sessizlik Nedenleri ve Üniversitelerine Etkileri. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3 (4), 33-49.
• Pinder, C.C & Harlos, K.P., (2001). Employee Silence: Quiescence and Acquiescence as Responses to Perceived İnjustice. In Research In Personnel And Human Resources Management, 331-369.
• Ruçlar, K. (2013). Örgüt Kültürü ve Örgütsel Sessizlik Arasındaki İlişki: Sakarya Üniversitesi Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Sakarya.
• Salkın, O. (2019). Öğretmenlerin Örgütsel Destek Algıları ve Örgütsel Sessizlik Algıları Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Sardoğan, İ. (2017). Öğretmenlerde Örgütsel Sessizlik. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Sarıkaya, M. (2013). Karar Verme Süreçleri ve Örgütsel Sessizlik, Yayımlanmamış Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Sevgin, A. (2015). “Liselerde çalışan öğretmenlerde örgütsel bağlılık ile örgütsel sessizlik arasındaki ilişkinin saptanması (Eyüp ilçe örneği)”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi – Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüleri.
• Sipahi, B. Yurtkoru, E.S ve Çinko, M. (2006). Sosyal bilimlerde SPSS’le veri analizi. Beta Basım, İstanbul.
• Şimşek, E ve Aktaş, H. (2014). Örgütsel Sessizlik ile Kişilik ve Yaşam Doyumu Etkileşimi: Kamu Sektöründe Bir Araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (2), 121-136.
• Tabachnick, B.G. & Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics (seventh ed.). Pearson, Boston.
• Taşkıran, E. (2010). Liderlik Tarzının Örgütsel Sessizlik Üzerindeki Etkisinde Örgütsel Adaletin Rolü ve Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tiktaş, G. (2012). Örgüt Kültürü, Örgütsel Özdeşleşme ve Örgütsel Sessizlik İlişkisine Yönelik Bir İnceleme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Uçar, Z. (2016). Örgütlerde Yaşanan Sessizlik Olgusunun Kişisel Özellikler Bağlamında Araştırılması: Nitel Bir Çalışma. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1), 311-342.
• Üçok, D ve Torun, A. (2015). Örgütsel Sessizliğin Nedenleri Üzerine Nitel Bir Araştırma”, İş ve İnsan Dergisi, 2(1), 27-37.
• Yanık, C. (2012). Örgütsel Sessizlik ile Güven Arasındaki İlişki ve Eğitim Örgütlerinde Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yörür, F. (2016). İlk ve Ortaokullarda Görev Yapan Öğretmenlerin Yabancılaşma ve Örgütsel Sessizlik Algıları Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın