TÜRKİYE’DE DOĞALGAZ TÜKETİMİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ: GRANGER NEDENSELLİK ANALİZİ

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 40, 217 - 226, 28.10.2020

Hasan Umutlu Hüseyin Naci Bayraç

https://doi.org/10.30976/susead.738737

Cited By: 3

Öz

Enerji, günümüz modern üretim yapısı içerisinde en çok ihtiyaç duyulan üretim faktörlerinden biri olarak ülke ekonomileri içinde önemli bir konuma sahiptir. Doğalgaz da enerji kaynakları arasında önemli bir yenilenebilir enerji türüdür. Doğalgaz kolay depolanabilir ve taşınabilir olması gibi birçok avantaja sahiptir. Bu yüzden de ülkeler tarafından tercih edilmektedir. Doğalgaz çevre dostu olan bir enerji türüdür. Türkiye’de doğalgaz tüketimi son yıllarda artış eğilimindedir. Bu çalışmada Türkiye’nin ekonomik büyüme ve doğalgaz tüketimi arasındaki ilişki 1986 ve 2018 arasındaki yıllık veriler kullanılarak incelenmiştir. İlk önce değişkenlerin durağan olup olmadıklarını belirlemek için ADF (Augmented Dickey-Fuller) ve PP (Philips Perron) birim kök testleri yapılmıştır. Ekonomik büyüme ve doğalgaz tüketimi arasındaki uzun dönemli ilişki ARDL sınır testi ile incelenmiştir. Sonuçlara göre değişkenler arasında uzun dönemli ilişki bulunmuştur. Sonunda doğalgaz tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi VECM (Vector Error Correction Model) Granger Nedensellik Analizi ile test edilmiştir. Doğalgaz tüketimi ile ekonomik büyüme arasında uzun dönemli VECM Granger nedensellik ilişkisi çift yönlü olarak yoktur.

Anahtar Kelimeler

Doğalgaz, Ekonomik Büyüme, Enerji, Yenilenebilir Enerji

Kaynakça

• Acet, H., Güvenek, B., Kasap, O. &Mangır, F., (2017). Relationship between natural gas consumption and economic growth ın Turkey, The Sixth International Conference in Economics,July 25-27, Paris, 1-11.
• Alma D., & Çılbant C., (2016). Türkiye’de doğalgaz tüketimi ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki, Bitlis Eren Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Akademik İzdüşüm Dergisi,1(1), 1-11.
• Al-Mulali, U. &Öztürk, İ., (2015). Natural gas consumption and economic growth nexus: panel data analysis for GCC countries, Renewable And Sustainable Energy Reviews, 51, 998-1003.
• Arouri, M., Shahbaz, M. &Teulon, F., (2014). Short -and long- run relationships between natural gas consumption and economic growth: evidence from Pakistan, Economic Modelling, 4, 219-226.
• Bakırtaş, T. &Bildirici, M. E., (2014). The relationship among oil, natural gas and coal consumption and economic growth ın BRICTS (Brazil, Russian, India, China, Turkey and South Africa) countries, Energy, 65, 134-144.
• Bayraç, H. N. (1999). Uluslararası doğalgaz piyasasının ekonomik analizi, Türkiye’deki gelişimi ve Eskişehir uygulaması, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Eskişehir.
• Bayraç, H. N. &Doğan, E., (2015). Türkiye’de enerji tüketiminin ekonomik büyüme üzerindeki etkileri: Markov Switching yaklaşımı,EYC2015, EY International Congress on Economics II, “Growth, Inequality and Povety”, Ankara, November 5-6 2015, Paper ID Number: 10.
• Bayraç, H. N., (2018), Uluslararası doğalgaz piyasasının ekonomik yapısı ve uygulanan politikalar, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 3, 13-36.
• Chang, T., Gupta, R., Inglesi-Lotz, R., Masabala, L.S., Simo-Kengne, B.D. & Weideman, J.P. (2016). The causal relationship between natural gas consumption and economic growth: evidence from the G7 countries, Applied Economics Letters, 23(1), 38 -46.
• Çorımgaz. (2020, 20 Temmuz).Doğal Gaz Nedir?. Erişim adresi: https://www.corumgaz.com.tr/page.aspx?SayfaIcerik=7Destek, M. A., (2016). Natural gas consumption and economic growth: panel evidence from OECD countries, Energy, 114, 1007-1015.
• Dickey, D. A. & W. A. Fuller (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root, Journal of the American Statistical Association, 74, 427–431.
• Doğal Gaz Nedir? Doğal Gazın Tarihi ve Oluşumu.Erişim adresi: https://www.tesisat.org/dogal-gaz-nedir-dogal-gazin-tarihi-ve-olusumu.htmlThe World bank(2019, 12 Aralık). Erişim adresi: https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD?locations=TRVikipedi (2020, 20 Temmuz).
• Doğalgaz,Erişim adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/Do%C4%9Falgaz#:~:text=Do%C4%9Fal%20gaz%20yer%20kabu%C4%9Funun%20i%C3%A7indeki,ad%C4%B1%20verilen%20hidrokarbon%20bile%C5%9Fi%C4%9Finden%20olu%C5%9Fur.
• Dünya Gazetesi (2020, 20 Temmuz). Türkiye’nin cari açığında ‘enerji’ yük oldu.Erişim adresi: https://www.dunya.com/ekonomi/turkiyenin-cari-aciginda-enerji-yuk-oldu-haberi-416032
• Engle, R. & Granger, C. W. J. (1987). Co-ıntegration and error correction: represention estimation and testing, Econometrica,55(2), 251-276.
• Farooq, A., Hassan, M. S., Mahmood, H., Tahir, M. N. & Wajid, A. (2018). Natural gas consumption and economic growth ın pakistan: production function approach, Global Business Review, 19(2), 297-310.
• Farhani, S., Shahbaz, M. & Rahman, M. M. (2014). Natural gas consumption and economic growth ın France: evidence for the role of exports, capital and labor,Business School, Working Paper Series, 1 -22.
• Göral, F. (2015). Doğal gaz fiyatlarını etkileyen faktörler: panel veri analizi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Granger, C. W. (1969). Investigating causal relations by econometric models and cross-spectral methods. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 37(3), 424-438.
• International Energy Agency. (2020, 20 Temmuz).Data and Statistics. Erişim adresi: https://www.iea.org/data-and-statistics?country=WORLD&fuel=Natural%20gas&indicator=Natural%20gas%20final%20consumption
• Işik , C. (2010). Natural gas consumption and economic growth ın Turkey: a bound test approach, Energy System, 1 ( 22). 441-456.
• Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegration vectors, Journal of Economics Dynamic and Control, 12(2 -3), 231–254.
• Karaaslan, İ. (2017). Doğalgaz tüketimi ve ekonomik büyüme ilişkisi: OECD ülkeleri örneği, 1. Uluslararası Ekonomi, Finans ve Ekonometri Öğrenci Sempozyumu, 62 -66.
• Kocabıyık, T. (2016). Johansen eşbütünleşme testinde karar aşamalarının analizi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, CİEP Özel Sayısı, 40-50.
• Lebe, F. &Tatlı H. (2017). Türkiye’de doğalgaz tüketimi, sermaye ve istihdamın ekonomik büyümeyle ilişkisi: eşbütünleşme ve nedensellik analizi,Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,32(1), 1 -28.
• Lim, H. J. & Yoo, S. H. (2012). Natural gas consumption and economic growth in Korea: a causality analysis, Energy Sources, Part B: Economics, Planning and Policy, 7(2), 169-176.
• Mastorakis, N. &Yazdi S. K. (2014). Natural gas consumption and economic growth in Iran, Advances In Environmental Technology and Biotechnology, 165-172.
• Öztürk, İ. &Solarin, S. A. (2016). The relationship between natural gas consumption and economic growth ın opec members, Renewable And Sustainable Energy Reviews, 58, 1348-1356.
• Pesaran, M. H., Shin, Y. & Smith, R. J. (2001). Bo-unds testing approaches to the analysis of level relationships, Jo-urnal of Applied Econometrics, 16, 289–326.
• Petform. (2020, 20 Temmuz).Türkiye Doğal Gaz Piyasası.Erişim adresi: https://www.petform.org.tr/dogal-gaz-piyasasi/turkiye-dogal-gaz-piyasasi/Phillips, P. & Perron P. (1988). Testing for a unit root in time series regression, Biometrica, 75, 335-46
• Sıvılaştırılmış ve Sıkıştırılmış Doğal Gazcılar Derneği. (2019, 12 Aralık).Çevre ve doğal gaz.Erişim adresi: http://www.lngcng.org.tr/CevreVeDogalGaz.aspxTesisat.org. (2020, 20 Temmuz).