UNESCO DÜNYA KÜLTÜREL MİRAS LİSTESİNDE YER ALAN GELENEKSEL TÜRK EBRU SANATI’NDA YENİ YORUMLAR

Yıl 2015, , 587 - 605, 01.06.2016

Hacer Nurgül Begiç

https://doi.org/10.21563/sutad.187066

Cited By: 5

Öz

Dünyadaki iletişim ağının hızlanması, sanayi ve teknoloji alanındaki gelişmeler ve ticaretin küreselleşmesi kültürlerin giderek tek tipleşme tehlikesini beraberinde getirmektedir. Dünyanın en önemli zenginliklerden biri olan kültürel çeşitlilik bu gelişmelerden etkilenerek yok olmakla karşı karşıya kalmaktadır. Bu bağlamda, toplumlar kendi geleneksel değerlerini koruyabilmek için bir taraftan kendi içlerinde, bir taraftan da UNESCO gibi uluslararası kurumlarla birlikte çalışarak kültürel değerlerini kayıt ve koruma altına almaktadırlar. UNESCO tarafından 2014 yılı Kasım ayında alınan kararla Ebru Sanatı dünya kültürel miras listesinde yerini almıştır. Bu gelişme ile Ebru sanatı Türk kültürünün dünya kültür mirasına kazandırdığı bir zenginlik olarak tescil ve ilan edilmiştir. Kısaca bir tür kâğıt süsleme sanatı olarak tanımlanan Ebru, suyun kitre veya benzeri maddelerle yoğunluğunun arttırılıp üzerine fırça yardımıyla boya serpildikten sonra, oluşan kompozisyonun kâğıt üzerine aktarılması yöntemiyle yapılan sanata verilen addır. Diğer geleneksel sanatlarda olduğu gibi teknolojik gelişmeler Ebru sanatını da etkilemektedir. Klasik uygulamaların yanında yeni arayışlar için değişik uygulamalar yapılmaktadır. Böylece geleneksel sanatlar ait olduğu dönemin şartlarına göre yeni biçimler almaktadır. Bu bağlamda, Ebru sanatı da yeni uygulamalarla değişime uğrayarak işlevsellik alanını genişletmektedir. Kâğıt dışında keçe, kumaş, ahşap, deri, metal, cam ve seramik gibi birçok değişik yüzeye ve farklı objelere uygulanmaktadır. Bu gelişmeler Ebru sanatının bilinirliğini arttıran, sürdürülebilirliğini sağlayan ve kültürümüzdeki yerini daha da sağlamlaştıran çalışmalar olarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ebru, geleneksel, sanat, Unesco, kitre, tekne.

NEW INTERPRETATIONS IN TRADITIONAL TURKISH MARBLING ART WHICH APPEARS IN UNESCO WORLD CULTURAL HERITAGE LIST

Öz

Acceleration in the world’s communication network, improvements in industrial and technology field and trade globalization brings standardization of cultures threat along in time. One of the world’s most important wealthness’, cultural diversity, faces the risk of fading away by getting affected of these progresses. In this context, communities are working among themselves besides working with international foundations like UNESCO in the other hand in order to record and preserve their traditional values. Marbling Art has been listed to world cultural heritage list by the decision taken by UNESCO in November 2014. By this progress, marbling art has been declared and registered as a wealthness which has been redounded by Turkish culture to world cultural heritage. Shortly described as paper ornament art; Ebru is the name of the method of transferral of the composition made by the help of brush sprinkled dye on water which concentrated with the help of gum tragacanth or other material. Technological developments affects Marbling art as well as the other traditional arts. Alongside the classical applications, different applications for new searchings have been made. By this way, traditional arts gets into new forms by that time period’s conditions. In this context, Marbling art enhances in functionality by changing with these applications. Except paper, can be applied to different objects and surfaces like felt, fabric, wood, leather, metal, glass and ceramic. These progresses are evaluated as studies that are increasing awareness, providing sustainability and securing position of Marbling art in our culture.

Anahtar Kelimeler

Marbling, traditional, art, UNESCO, gum tragacanth, metal container

Kaynakça

• ARITAN, Ahmet Saim (1999), “Türk Ebru San’atı ve Bugünkü Durumu”. SBED,Konya, s.5: 441-469.
• ARITAN, Ahmet Saim (2002), “Türk Ebru San’atı”, Türkler Ansiklopedisi. c.12: 328- 340.
• AY, Mehmet (1994), “Ebru ve Kimya, Bilim ve Teknik Dergisi”, S.316. Ankara.
• ÇOKTAN, A. Ahmet (1992), Türk Ebrû Sanatı, İstanbul.
• DERE, Ö. Faruk (2007), Ebrû Sanatı. İstanbul: İsmek Yayınları.
• DERMAN, M. Uğur (1977), Türk Sanatında Ebrû, İstanbul: Ak Yayınları.
• DERMAN, M. Uğur, “Ebru” maddesi. İslam Ansiklopedisi”. c: X: 80-82.
• DEVELİOĞLU, Ferit (1970), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Ankara: Doğuş Matbaası.
• GÖKTAŞ, Uğur (1984). “Ebru Sanatımız”, Sanat Dünyamız Dergisi. s.30. İstanbul.
• GÖKTAŞ, Uğur (1987). Ebru Terimler Sözlüğü. İstanbul,.
• HAEMMERLE, Von Albert – HIRSCH, Olga (1961). Buntpapier, Verlag Georg D.W. Callwey, München.
• MANDIRACI, Sabri (1994), Ebru Sanatının Günümüzdeki Konumu Nedir? Geleceği Nasıl Daha İyi Olabilir? Kamu ve Özel Kuruluşlarla Orta Öğretimde, Üniversitelerde El Sanatlarına Yaklaşım ve Sorunları Sempozyumu Bildirileri Kitabı, Ankara.
• SERİN, A. Yaşar (2008), “Geleneksel Türk Ebru Sanatında Kronolojik Gelişim Süreci İle İlgili Bir Değerlendirme”, Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi. s.26: 97-105.
• ŞEMSEDDİN Sâmi (1978). Kâmûs-i Türki, İstanbul: Çağrı Yayınları.
• TANARSLAN, Timuçin (1988), “Bir Ebrucu Gözüyle Ebru”, Antika Dergisi. S. 36: 12- 17.
• UYAR, Yılmaz (1992), “Günümüzde Ebru ve Ustaları”, Türkiyemiz Dergisi. S. 22: 26- 41.
• http://unesco.org.tr/(erişim.25.12.2014)
• http://tdk.gov.tr/(erişim:23.12.2014)